تامین مالی ابرپروژه نفتی ایران

محمدحسین بابالو: اعتماد به نقش بازارهای مالی در تامین مالی صنایع نفت و انرژی شکل گرفته است. پس از عرضه موفق اوراق استاندارد موازی نفت کوره در بورس انرژی به منظور تامین مالی صنایع نفت و گاز، هم‌اکنون شاهد عرضه ۳۰۰ میلیارد تومان از این اوراق برای تامین مالی پروژه ستاره خلیج فارس هستیم که قرار است با کمک آن اوراق سلف استاندارد موازی بر پایه بنزین با اکتان ۹۰ منتشر شود.

هم‌اکنون بدنه تصمیم‌سازی در اقتصاد ایران به این جمع‌بندی کلی رسیده است که یکی از راه‌های مهم خروج از رکود بدون تورم را باید در تامین مالی در بازار سرمایه جست‌وجو کرد. با توجه به اهمیت بسزای صنایع نفت و انرژی در اقتصاد کشور، هم‌اکنون این صنعت به مهم‌ترین‌ مشتری تامین مالی از طریق اوراق سلف استاندارد موازی در بورس انرژی تبدیل شده که می‌تواند گام‌های بزرگی را فراتر از چارچوب‌های مورد انتظار دولت بر دارد. برآوردها و تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد که رقمی بین ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان امکان تامین مالی صنعت در بازار سرمایه وجود دارد که با توجه به رقم ۴۱ هزار میلیارد تومانی بودجه‌های عمرانی در سال جاری (‌در صورت تخصص کامل) می‌تواند گام‌های بسیار بزرگی را برای توسعه اقتصادی ایران بردارد. تاکنون اقتصاد انرژی برنده اصلی در فرآیند تامین مالی در بازار سرمایه بوده است.

اعتماد بالا به اوراق سلف استاندارد موازی، امکان تسویه وجه پیش از سررسید با فرض وجود معاملات ثانویه به‌صورت کلی، اعتماد بیشتر به این قراردادها از لحاظ شرعی به دلیل کالا محور بودن آنها و کامل بودن بیع و اعمال شرط در معامله، سود قابل رقابت با سیستم بانکی، سهولت تعهدات برای عرضه‌کننده در کنار تضمین مجزا، وجود سقف و کف مشخص با فرض اعمال نوسان نرخ و امکان سرمایه‌گذاری به‌صورت خرد، کوچک و کوتاه‌مدت را می‌توان از مهم‌ترین ویژگی‌های اوراق سلف استاندارد موازی دانست که همین موارد، به موفقیت آن کمک کرده است. پالایشگاه ستاره خلیج فارس به‌عنوان مهم‌ترین پروژه پالایشی در دست احداث دولت که فعالیت بخش قابل توجهی از آن به اتمام رسیده است هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین متقاضیان انتشار اوراق سلف استاندارد موازی در بورس انرژی است که این اوراق از امروز وارد فاز عرضه خواهد شد. با توجه به تجربه موفق انتشار اوراق استاندارد سلف موازی در ماه‌ها و سال گذشته از هم‌اکنون می‌توان انتظار داشت فرآیند تامین مالی این پروژه به سهولت انجام پذیرد و احتمالا این اوراق در کسری از ثانیه مورد داد و ستد قرار بگیرد.

با توجه به این موارد دکتر علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی در گفت‌وگویی با خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: پروژه ستاره خلیج فارس یکی از بزرگ ترین پروژه‌های ملی است که اولین فاز آن امسال به بهره‌برداری رسیده و حتی برخی از واحدهای آن به‌صورت آزمایشی آغاز به کار کرده‌اند تا‌ جایی که برخی از محصولات این پالایشگاه هم‌اکنون به‌صورت فیزیکی در جریان تولید قرار گرفت است. با توجه به پتانسیل‌های تولیدی این پروژه ملی و همچنین قطعی بودن تولید محصول در این پالایشگاه، درخواست این پالایشگاه برای انتشار اوراق سلف استاندارد موازی در بورس انرژی مورد پذیرش قرار گرفته بنابراین اوراق سلف موازی استاندارد بنزین اکتان ۹۰ شرکت نفت ستاره خلیج فارس در نماد (ستاره ۹۶۱) امروز به میزان ۳۰۰ میلیارد تومان عرضه خواهد شد. وی در ادامه افزود: نرخ باز خرید این اوراق سالانه ۲۰ درصد، نرخ اختیار فروش ۲۱ درصد و نرخ اختیار خرید موسوم به CallOption در زمان سررسید یک‌ساله رقمی نزدیک به ۵/ ۲۱ درصد خواهد بود. به عبارت ساده‌تر سودآوری این اوراق برای بازه زمانی یکساله و با اختیار فروش زودتر از سررسید رقمی بین ۲۰ تا ۵/ ۲۱ درصد خواهد بود که در مقایسه با سیستم بانکی از جذابیت بسیار بالای آن حکایت می‌کند.

مدیر‌عامل بورس انرژی درخصوص دورنما و واقیعت‌های این عرضه گفت: با توجه به نرخ‌های سود جذاب، ریسک بسیار پایین خرید این اورق، شرکت عرضه‌کننده بزرگ و قابل اعتماد، مقایسه با سیستم‌های بانکی، امکان بازپرداخت پیش از سررسید، توجه بخش دولتی به این سیستم‌های جدید تامین مالی در بازارهای مالی و همچنین مقبولیت عام این اوراق، این انتظار وجود دارد که عرضه این اوراق از جذابیت بالایی برخوردار شود.

با توجه به وجود نقدینگی گسترده در سیستم بانکی داخلی و برخی موانع خاص درخصوص فرآیندهای تا‌مین مالی از سایر کشورها در کنار چشم‌انداز کاهشی برای نرخ بهره بانکی، به نظر می‌رسد هم‌اکنون در بدنه تصمیم‌سازی دولت با تغییر رویکردهایی جدی رو‌به‌رو هستیم که در ماه‌ها یا سال گذشته، این تغییر دیدگاه مشاهده می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی در این خصوص به صراحت عنوان داشت که با توجه به رونق روزافزون فرآیندهای تامین مالی در بازارهای مالی داخلی در کنار توسعه روزشمار استفاده از اوراق سلف استاندارد موازی، هم‌اکنون اعتماد به نقش بازار سرمایه برای تامین نیازهای مالی صنایع مختلف ایجاد شده است. در این خصوص صنایع نفت و انرژی را می‌توان مهم‌ترین صنایعی برشمرد که با توجه به اعتماد جامعه و همچنین سودآوری آنها بیشترین امکان برای تامین مالی آنها از بستر بازارهای کالایی وجود دارد.

دکتر حسینی در مورد وجود پتانسیل تامین مالی از طریق اوراق سلف استاندارد موازی یا ابزارهای مشابه گفت: هم‌اکنون دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری موجود رقمی نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان است که غالب این سرمایه‌ها تجمیع دارایی‌های افراد حقیقی و حقوقی و مخصوصا سرمایه‌گذاری‌های عموم مردم است. با توجه به این ملاک ساده در کنار سرمایه‌گذاری‌ها توسط سایر بخش‌های فعال در بازار سرمایه و با فرض وجود عرضه‌های جذاب، می‌توان این گونه برآورد کرد که ۲ برابر رقم‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، پتانسیل تامین مالی منطقی باشد. از سوی دیگر در کنار همپوشانی با اطلاعات سال‌های قبل و رقم تامین مالی بین ۳۰ تا ۶۰ هزار میلیارد‌ تومان در سال، برای سال ۹۵ می‌توان حداقل از وجود پتانسیل تامین مالی ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومانی خبر داد. این در حالی است که با توجه به افزایش رقم نقدینگی در بانک‌ها در کنار کاهش نرخ تورم و انتظار برای ادامه تضعیف نرخ بهره بانکی، شاید بتوان به سطح بالایی از تامین مالی دست یابیم که می‌تواند تاثیر بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی و صنعتی کشور داشته باشد. پیش‌بینی‌های فوق را باید بسیار مهم ارزیابی کرد زیرا رقم کلی بودجه عمرانی دولت در سال ۹۵ نزدیک به ۴۱ هزار میلیارد تومان بوده یعنی در صورت تامین مالی از طریق بازار سرمایه و البته در صورت وجود توجیه فنی و اقتصادی، می‌توان بیش از بودجه‌های عمرانی دولتی، تامین مالی داشت. دکتر حسینی در ادامه درخصوص عرضه اوراق سلف استاندارد موازی بنزین از تقاضای عرضه‌کننده برای انتشار ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان خبر داد و گفت: پس از اولین مرحله انتشار اوراق استاندارد سلف موازی بنزین با اکتان ۹۰، شاهد ادامه عرضه آن خواهیم بود تا بتوانیم تمامی نیازهای این پروژه را تا حد امکان برآورده کنیم. وی در ادامه افزود: هم‌اکنون در هیات پذیرش مجوز انتشار ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق سلف استاندارد موازی بر پایه برق و گاز مایع صادر شده که پس از این اوراق، مورد پذیره‌نویسی قرار خواهد گرفت.