گروه بورس کالا- سارا مالکی: سال ۹۴ با تمام پستی‌ها و بلندی‌هایش برای صنعت سنگ‌آهن و فولاد کشور رو‌به پایان است؛ سالی که فعالان زنجیره فولاد آن را سخت و تلخ توصیف می‌کنند. حال هرچند سخت و تلخ، سالی که در آن قرار داریم در حالی رو به پایان است که ماه‌های پایانی آن آبستن اتفاقاتی خوب برای سال آینده است. توافق هسته‌ای ایران و پنج قدرت جهانی و اجرای برجام در دی‌ماه سال جاری از جمله اتفاقات سال ۹۴ هستند که در پی آنها لغو تحریم‌های غرب علیه ایران و ورود فعالان اقتصادی خارجی به کشور ممکن شد.

به این ترتیب اگرچه فعالان زنجیره فولاد از دو سال و نیم گذشته تا کنون را سال‌هایی نامبارک برای صنعت فولاد می‌دانند، از سویی نگاه آنها به سال آینده با در نظر گرفتن بستر اتفاقات ماه‌های گذشته، امیدوارانه است. به عقیده کارشناسان سال ۹۵ درحالی برای فولادسازان آغاز خواهد شد که در کنار بهبود شرایط داخلی در پی لغو تحریم‌ها، تغییرات بازارهای جهانی نیز مثبت و با رشد ارزیابی می‌شوند. تصمیم چین برای توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی از جمله اتفاقاتی است که افزایش مصرف فولاد و کاهش صادرات از سوی این کشور تاثیرگذار را نوید می‌دهد. در کنار این اتفاق پیش‌بینی بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران در سال جدید نیز از دیگر دلایل خوش‌بینی فعالان زنجیره فولاد به سال آینده است. اما در میان تمام اتفاقات ناخوشایندی که برای فولادسازان در سال جاری رخ داد، رشد صادرات یکی از موفقیت‌هایی است که فولادسازان می‌توانند به‌عنوان یک دستاورد مثبت در سال ۹۴ به آن اشاره کنند. هرچند این رشد صادرات به علت بالا بودن هزینه‌های تولید فولاد در کشور برای فولادسازان با سود چندانی همراه نبود، اما در هر صورت پیگیری آن از جمله اقداماتی بود که مانع از افزایش بیش از پیش موجودی‌ انبارهای فولادسازان شد.


خوش‌بینی سنگ‌آهنی

رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن یکی از افرادی است که با نگاهی به اتفاقات داخلی و همچنین جهانی، سال 95 را سالی به مراتب بهتر از سال جاری پیش‌بینی می‌کند. مهرداد اکبریان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: صنعت سنگ‌آهن کشور نه فقط طی سال جاری بلکه از دو‌سال‌و‌نیم گذشته تا کنون وقایع تلخی را تجربه کرد که دولت و بخش خصوصی هر دو از مسببان این اتفاقات ناخوشایند به شمار می‌روند. اکبریان در ادامه با اشاره به این نکته که دولت مدیریت واحدی بر بخش معدن کشور ندارد، اضافه کرد: دولت به دلیل ضعف در مدیریت به نوعی معادن را بلاتکلیف گذاشت و متاسفانه در چنین فضایی بخش خصوصی نیز بر سودهای کوتاه‌مدت تمرکز کردند و به این ترتیب با کوچکترین نوسانی در قیمت‌های جهانی خسارات فراوانی به فعالان و سرمایه‌گذاران سنگ‌آهن وارد شد. او در ادامه می‌گوید: بخش سنگ‌آهن کشور برای صادرات فقط به چین متکی است و مصرف داخلی نیز کفاف تولیدات سنگ‌آهن کشور را نمی‌دهد، به این ترتیب در پی افت شدید قیمت‌های جهانی در سال جاری باعث شد تا در سال 94 شاهد از بین رفتن بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در بخش سنگ‌آهن باشیم. اکبریان اگرچه سال 94 را خوشایند ارزیابی نمی‌کند اما از سویی به سال آینده خوش‌بین است. او در رابطه با خوش‌بینی خود می‌گوید: تا کنون تمام محاسبات جهانی از قیمت سنگ‌آهن در سال جاری میلادی که بخش زیادی از آن در سال 95 قرار دارد مثبت بوده است از سویی نگاهی به سیاست‌های جدید چین نشان می‌دهد که این بزرگترین مقصر ایجاد بحران فعلی در بازار جهانی فولاد در صدد جبران خسارات گذشته بر آمده و تغییراتی را در برنامه‌های تولید، مصرف و صادرات خود ایجاد کرده است. اکبریان با چنین استدلالی سال 95 را سال خروج از رکود و بهبود شرایط تولید ارزیابی می‌کند. او تاکید دارد که سرمایه‌گذاران چینی، آمریکایی و اروپایی در صنعت فولاد چین بیش از این راضی به کاهش حاشیه سود نخواهند بود، بنابراین می‌توان به آینده خوش‌بین بود.


چشم‌انداز معاملات بورس کالا در سال 95

اما در حالی که سال رو به پایان است، شاهد اتفاقاتی جدید در معاملات بورس کالا بودیم. فروش اوراق سلف موازی از سوی ذوب آهن اصفهان در بورس کالا به منظور تامین نقدینگی، اتفاقی بود که به عقیده کارشناسان در سال آینده به شکلی جدی‌تر ادامه خواهد یافت. محمد آزاد، رئیس اتحادیه آهن فروشان در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: معامله ۱۵۰ میلیارد تومان حواله تیرآهن ۱۴ در کوتاه‌ترین ‌زمان ممکن نشان می‌دهد که اگرچه فروش فیزیکی خواهان چندانی ندارد اما این سبک از معاملات به علت قطعی بودن سود آن، بیشتر مورد توجه فعالان بازار است. آزاد در ادامه می‌گوید: در حالی‌که ذوب‌‌آهن مایل به فروش ۷۰ میلیارد تومان اوراق سلف موازی بود، شاهد استقبال دو برابری از این معاملات بودیم که می‌تواند مقدمه‌ای برای حرکت به سمت معاملاتی از این دست باشد. این سبک از معاملات به خصوص در شرایطی که سود بانکی با کاهش همراه شده است، به دلیل پرداخت سود قطعی ۲۷ درصدی طرفداران خاص خود را دارد و از سویی راهکاری خوب برای تامین نقدینگی تولیدکنندگان به جای تکیه به بانک‌ها به‌شمار می‌رود.

یک کارشناس بورس کالا نیز در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بورس کالا در حال نزدیک شدن به بلوغ خود است هرچند برای مثال بورس کالای ایران از نظر سنی فاصله بسیار زیادی با بورس ۱۵۰ ساله لندن دارد. علی‌اصغر بهرامی در ادامه می‌گوید: به نظر می‌رسد در سال آینده در کنار بازارهای دیگر در بورس کالا، گواهی سپرده کالایی به سمت میلگرد و تیرآهن کشیده شود و این روش تا حدود زیادی جایگزین معاملات فیزیکی شود. بهرامی مزیت رو آوردن به چنین روش‌هایی را بالا رفتن حجم معاملات و گردش پول در بازار و چرخه تولید می‌داند و می‌گوید: چشم‌انداز بورس کالا در سال آینده حرکت به سمت اوراق است نه معاملات کالای صرف. این کارشناس همچنین عقیده دارد با بازتر شدن فضا در دوران پسابرجام و ورود سرمایه‌گذاران خارجی و تکنولوژی‌های جدید، سال آینده می‌تواند آغاز حرکت به سمت کاهش هزینه‌های تولید و رقابتی‌تر شدن محصولات ایرانی در بازارهای منطقه باشد.


پروژه‌های عمرانی حرکت خواهند کرد؟

اما در حالی که امیدواری‌هایی نسبت به رشد قیمت‌های جهانی، تغییرات سیاست‌های چین و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت فولاد کشور وجود دارد، آیا بودجه‌های عمرانی کشور در سایه کاهش قیمت نفت محقق خواهند شد؟ معاون بازاریابی و فروش ذوب آهن اصفهان در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: سال 94 به دلیل فشارهای ناشی از تحریم سال بسیار بدی برای تولیدکنندگان در همه بخش‌ها و همچنین فولاد بود، کاهش قیمت نفت و محدود شدن درآمدهای دولت نیز از جمله اتفاقاتی بود که این سال را با چاشنی افت قیمت‌های جهانی برای فولادسازان بسیار سخت کرد. احسان دشتیانه در ادامه با اشاره به توقف ساخت و ساز و پروژه‌های عظیم عمرانی به‌عنوان موتور محرک صنع فولاد گفت: اگرچه ممکن است درآمدهای حاصل از فروش نفت دولت در سال آینده نیز با کاهش همراه باشد اما از سویی با توجه به ورود سرمایه‌گذاران خارجی می‌توان به تزریق سرمایه‌های آنها به پروژه‌های عمرانی به جای بودجه‌های دولتی امیدوار بود. دشتیانه همچنین نسبت به وام‌های مسکن خوش‌بین است و می‌گوید: من فکر می‌کنم برخلاف روند سنتی هر ساله، در نیمه دوم سال آینده شاهد رونق ساخت و ساز و بهبود بازار فولاد باشیم.

اما در نهایت نگاهی کلی به بازار جهانی در سال 94 نشان می‌دهد که افزایش تولید نسبت به میزان مصرف جهانی یکی از چالش‌های اساسی این سال بوده است. یک کارشناس صنعت فولاد در این زمینه می‌گوید: حجم زیادی از مازاد عرضه این بازار را در وضعیت ناپایدار قرار داد و شرایطی را ایجاد کرد که منجر به زیان بسیاری از فولادسازان و حتی خروج بسیاری از شرکت‌ها از چرخه تولید شد. بیشترین مازاد تولید از سوی چین ایجاد شد و از سوی دیگر زیان کارخانه‌های چینی موجب کاهش تولید جهانی در اواخر سال 94 شد.

رضا زائرحیدری در ادامه می‌گوید: با این وجود سال 95 نسبت به سال 94 بهتر خواهد بود، در این سال شرکت‌ها می‌توانند از زیان خارج شوند اما هنوز با شرایط ایده‌آل بازار فاصله زیادی خواهند داشت. زائرحیدری پایان جنگ در سوریه و یمن را فرصت بزرگی برای فولادسازان کشور ارزیابی می‌کند و می‌گوید: پایان تنش‌ها در عراق نیز فرصتی بزرگ برای فولادسازان ایرانی در سال جدید به شمار می‌رود و حتی ایران می‌تواند در سال 95 به یک تامین‌کننده جهانی فولاد تبدیل شود با این حال نکته بسیار مهم در تجارت فرامرزی ایران حفظ برند فولاد ایران از نظر کیفیت است نه از نظر قیمت. حال با وجود امیدی که نسبت به سال 95 وجود دارد، باید دید بذرهای امیدی که در ماه‌های پایانی سال جاری در دل این صنعت کاشته شده است، چه زمانی جوانه خواهد زد؟