عاملان گرانی آهن چه کسانی هستند؟

شاید برخی از خود سوال کنند که عامل گرانی آهن در روزهای اخیر چیست؟ با بررسی مو شکافانه می‌توان عوامل و پارامترهای مهم را که در افزایش آهن دخیل است پیدا کرد. در گزارشی که از سوی خبرگزاری موج تهیه شده است به شاخص‌های تاثیرگذار برگرانی آهن‌آلات اشاره شده است که در پی می‌خوانید.

خارج شدن سیمان از سبد حمایتی دولت به عنوان شوک جدیدی، برای افزایش قیمت مسکن، در روزهای اخیر در محافل اقتصادی گمانه زنی‌‌‌های مختلفی را در خصوص نوسانات بازار این کالای ضروری در کشور ایجاد کرده است، اما آنچه بیش از همه تحت‌شعاع خبرهای مربوط به اوضاع آشفته و بلاتکلیف سیمان قرار گرفته، افزایش قیمت آهن به عنوان یکی از پایه‌‌‌های ساخت‌وساز در کشور است.

قیمت هر شاخه تیر آهن نمره۳۰ اواخر سال گذشته هفت‌‌میلیون ریال بود که در فروردین ماه به ۵/۱۱‌‌میلیون ریال و قیمت تیرآهن نمره ۲۷ نیز از ۵/۴‌‌میلیون ریال به پنج‌‌میلیون ریال رسیده است.

هر چند در ماه‌های اول سال به دلیل قرار گرفتن در شرایط فصلی مطلوب ساخت‌وساز، بالطبع قیمت مصالح ساختمانی افزایش می‌‌‌یابد اما افزایش جهش گونه این کالای ضروری به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختمان سازی در کشور، موجب تعریف یک «علت» برای افزایش قیمت مسکن شده است.

بسیاری از فروشندگان آهن‌آلات ساختمانی بر لزوم آسان سازی مقررات واردات آهن‌آلات و لزوم حمایت از تولیدکنندگان از بخش خصوصی و فروشندگان خرده پا در این بخش تاکید دارند و از این جهت یکی از مشکلات نوسانات قیمتی در بازار آهن را ناشی از عدم حمایت جدی از این بخش عنوان می‌‌‌کنند، دسته دیگری از نوسانات حاکم در بازار آهن، ناشی از مشخص نبودن روشن و آشکار وضعیت واردات آهن در این بازار است.

بخشی از فعالان در بازار آهن بر این عقیده‌اند که عدم شفاف سازی فعالیت‌‌‌های داد و ستدی در بخش آهن موجب احتکار آهن‌آلات وارداتی در انبارها و در اختیار گرفتن نبض بازار و قیمت آن توسط عده‌ای خاص شده و این یکی دیگر از مهمترین چالش‌‌‌های مربوط به افزایش قیمت آهن و عدم کنترل نقش بورس فلزات در ساماندهی به وضع آهن، قیمت‌گذاری و بررسی شفاف نحوه عرضه این کالای موثر بر بازار مسکن است.

رییس شورای اصناف کشور در خصوص احتکار آهن، انگشت اتهام را متوجه بورس فلزات می‌‌‌کند: «نوساناتی که در بازار آهن رخ می‌‌‌دهد تابع نوساناتی است که در بورس به وقوع می‌‌‌پیوندد.»

در واقع رییس شورای اصناف، معتقد است نه تنها تا به حال بورس فلزات نتوانسته است تنش چندان موثری در کاهش نوسانات قیمتی بر بازار آهن داشته باشد بلکه هم اکنون عملکرد ضعیف این بورس و همچنین عدم تعیین دقیق میزان تولید، واردات و نرخ‌گذاری بر نوسانات قیمتی بازار آهن دامن زده است.

آنچه مسلم است در هر بازاری به خصوص بازار آزاد عرضه و تقاضا، مقدار و قیمت تعادلی را در بازار تعیین می‌‌‌کند و این مکانیزم در شرایطی که میزان عرضه و تولید بتواند متناسب نیازهای متقاضیان حرکت کند، مکانیزمی‌ ‌‌سالم به نظر می‌‌‌رسد اما در شرایطی که ساخت‌وساز در کشور به خصوص به دلیل سودآوری کلان در بخش مسکن به صورت اوج تقاضا درآمده و وضعیت ساماندهی تولید آهن و افزایش ظرفیت آن در بازار چندان مشخص نیست و از طرف دیگر مکانیزم حاکم بر واردات این کالا و حرکت و تزریق آن بر بدنه بازار رضایت بخش نیست.

نمی‌‌‌توان بر موثر بودن تعیین قیمت به وسیله عرضه و تقاضا و قیمت‌گذاری به این شکل و اثر بخشی بورس در این بخش چندان امیدوار بود.

اما محمدحسین دیده‌ور، رییس هیات مدیره بورس فلزات نظری متفاوت با شورای اصناف دارد: بورس فلزات افزایش دهنده و یا کاهنده قیمت در بازار آهن نیست بورس فلزات سیگنال‌‌‌هایی را به مسوولان ستاد تنظیم بازار به منظور مشخص کردن وضعیت بازار و میزان موجودی آهن ارائه می‌‌‌کند.

از طرف دیگر صالحی، رییس اتحادیه آهن کاران اساس تشکیل بورس آهن را، غیر قانونی دانست: «بورس آهن در هیچ کجای دنیا مرسوم نیست و نمایندگان مجلس بدون تحقیق و بررسی طرح‌‌‌هایی این چنینی، با آنها موافقت می‌‌‌کنند.»

وی در خصوص اعلام اسامی‌‌‌خریداران آهن از سوی سازمان بورس فلزات ادعا کرد: اسامی ‌‌‌که از سوی بورس فلزات اعلام می‌‌‌شود نمی‌‌‌تواند اسامی‌‌‌خریداران واقعی باشد و علت این امر ایرادات اساسی است که در اساسنامه بورس وجود دارد.

رییس اتحادیه آهن‌کاران افزود: بورس فلزات باید اساسنامه‌اش را تغییر دهد تا بتواند اسامی‌‌‌ خریداران واقعی را اعلام نماید.

حسین دیده‌ور (رییس هیات مدیره بورس فلزات) اما مشکل عمده بازار آهن را عدم قیمت‌گذاری درست عنوان کرد: نمی‌‌‌توان آهن را انبار کرد و وزارت بازرگانی می‌‌‌تواند بر بازار آهن نظارت داشته باشد و مشخص نبودن قیمت آهن و اینکه در چه شرایطی این قیمت تنظیم خواهد شد منجر به این می‌‌‌شود که تاکسی درصدد احتکار آهن نباشد.

به هر صورت در این وانفسای افزایش سر سام آور قیمت مسکن و آشفتگی بازار مصالح ساختمانی و مساله سیمان، به نظر می‌‌‌رسد تحت‌شعاع قرار گرفتن افزایش قیمت آهن می‌‌‌تواند تا حد بسیار زیادی تاثیرات خود را پنهان کند و به شکلی در این آشفتگی گم شود.

به هرصورت باید به این سوال که به چه صورتی می‌‌‌توان مشکل بازار آهن را حل کرد، حال چه از طریق بورس و چه از طریق کنترل واردات بایستی به سرعت مرتفع کرد. علت یابی کنیم نه این که صورت مساله را حل کنیم.

حل مشکلات مسکن و کنترل قیمت آن نیازمند بررسی در تمام حوزه‌‌‌های مربوط است که توجه ویژه به بازار آهن می‌‌‌تواند بخش عمده‌ای از مشکلات این بخش را مرتفع کند.