شکل گیری غول‌های پولادین در شرق هند
منابع طبیعی هند، رشد اقتصادی فزاینده و هزینه‌های پایین تولید داخلی این کشور را به دریای مواجی از پروژه‌های بزرگ جدید و توسعه فولادسازی‌های کنونی آن در این صنعت مبدل ساخته است. ایالت‌های شرقی هند مانند اوریسا، جارخند، چاتیزگار و بنگال غربی بر روی ذخایر عظیم مواد معدنی مانند سنگ آهن، زغال، بوکسیت و کروم نشسته است که می‌تواند این مناطق را از فقیرترین استان‌ها به یکی از ثروتمندترین آنها تبدیل کند.
یک دموکراسی پارلمانی در حال حاضر این استان‌ها را به بزرگترین و بی‌نظیرترین مراکز برنامه‌های توسعه مبدل ساخته است. در صورت موفقیت کلیه طرح‌های استانی فولاد در هند ظرفیت تولید واحدهای جدید فولادی به ۱۵۰-۱۰۰میلیون تن در سال، ظرفیت تولید برق به ۲۰۰ هزار مگاوات، ۷-۵میلیون تن تولید آلومینا و ۱۵۰-۱۰۰میلیون تن تولید سنگ آهن در سال (به علاوه طلا و الماس) خواهد رسید.
در کنار طرح‌های فوق پروژه‌های جدید زیربنایی، آزادراه‌های بزرگ، بنادر جدید کشتیرانی و فرودگاه‌های نو نیز در دست احداث هستند.
چندین شرکت عمده معدنی و فلزی با مساعدت بانک‌ها و نهادهای عمرانی در کمین نشسته‌اند تا بتوانند سهمی‌از این کیک هندی را به خود اختصاص دهند. جای هیچ‌گونه تعجبی نیست که وزیر فولاد این کشور آقای پاسوان بسیار به آینده این طرح‌ها امیدوار بوده و اظهار می‌دارد که احتمالا ظرفیت طرح‌های توسعه فولادی به بیش از پیش‌بینی‌های قبلی خود برسد. تولید فولاد هند در سال ۲۰۰۶ به ۴۴میلیون تن رسید که ۶/۷درصد نسبت به سال ۲۰۰۵ افزایش داشته است. پاسوان در ماه نوامبر گذشته پیش‌بینی کرد که تولید فولاد هند در سال‌های ۱۲-۲۰۱۱ به جای ۶۵میلیون تن (پیش‌بینی قبلی کمیته سیاست‌گذاری ملی فولاد) به ۸۰میلیون تن خواهد رسید و در صورت تحقق سرمایه‌گذاری‌ها شرایط بهبود بیشتری نیز خواهد یافت. هند تاکنون برای طرح‌های توسعه فولادسازی‌های خود به میزان ۱۵۰میلیون تن در سال حدود ۱۱۶ یادداشت تفاهم منعقد کرده است.
اتحادیه فولاد هند (Isa) که انجمن تولیدکنندگان عمده فولاد (به جز تاتا) محسوب می‌شود حتی به رشد بیشتری نیز امیدوار است. به نقل از وزارت فولاد هند این اتحادیه پیش‌بینی می‌کند که هند قادر خواهد بود مانند چین سالانه ۴۰۰میلیون تن فولاد تولید و مصرف کند ولی زمان تحقق این پیش‌بینی را مشخص نکرده است.
طبق گزارش اتحادیه فوق الذکر تا سال ۲۰-۲۰۱۹ طرح‌های توسعه ظرفیت‌های کنونی به ۱۰۰میلیون تن و ظرفیت‌های جدید را به ۴/۱۰۸میلیون تن در سال خواهد رساند. Isa می‌گوید رشد تولید فولاد سریع‌تر از رشد GDP است. بین سال‌های ۹۲-۱۹۹۱ و ۰۶-۲۰۰۵ رشد کلی GDP ۴۵/۶درصد و رشد تولید فولاد ۲/۹درصد بود به طوری که تولید از ۲/۱۲میلیون تن در سال به ۷/۴۲میلیون تن در سال رسیده است. پیش‌بینی می‌شود که از سال ۰۶-۲۰۰۵ تا سال ۲۰-۲۰۱۹ رشد سالانه GDP، ۸درصد بوده و رشد فولاد به ۱۲درصد رسیده در نهایت تولید فولاد نیز ۲۰۸میلیون تن در سال باشد.
پروژه‌های متعدد
شرکت ملی فولاد هند (SAIL) که بزرگترین فولادساز کشور محسوب می‌شود در نظر دارد کل تولید فولاد مذاب خود را از ۱۳میلیون تن در سال ۰۶-۲۰۰۵ به ۲۳میلیون تن در سال ۲۰۱۰ برساند که هزینه فاز اول این طرح و توسعه ۳/۵میلیارد دلار خواهد شد. این سرمایه‌گذاری شامل بازسازی وسیع در واحدهای مختلف فولادسازی‌ها برای رسیدن به صددرصد ظرفیت‌های اسمی‌کوره بلند و تکنولوژی ریخته‌گری پیوسته است. به عنوان مثال کوره با بوته دوقلوی ۵/۲میلیون تن و واحد ریخته گری شمش (Ingot) یک‌میلیون تنی در کارخانه فولاد Bhilai، یک واحد ریخته گری یک‌میلیون تنی در Durgapur و یک واحد ۷/۱میلیون تنی ریخته گری شمش را در کارخانه فولاد Bokaro تعطیل خواهد کرد. تاتا استیل دارای یک کارخانه ۵میلیون تنی در جمشیدپور (جارخند) است که در نظر دارد ظرفیت آن را به ۱۰میلیون تن در سال افزایش دهد. در مرحله نخست به ظرفیت ۷میلیون تن خواهد رسید که در دست اجرا است که قرار است تا سال ۲۰۰۸ تکمیل شود. یک یادداشت تفاهم دیگر برای احداث یک مجتمع جدید در جارخند (۱۲میلیون تن در دو فاز مساوی) امضا کرده است و در نظر دارد یک کارخانه ۶میلیون تنی در اوریسا و یک کارخانه ۵میلیون تنی در چاتیزگار احداث کند که تا سال ۲۰۱۵ کل ظرفیت آن را حداقل به ۳۰میلیون تن خواهد رساند.
پروژه‌های بسیار بزرگ خصوصی دیگری نیز طراحی شده است که یکی آرسلور میتال ۱۲میلیون تنی در Keonjhar اوریسا (ابتدا قرار بود در جارخند احداث شود) و دیگری پوسکوی کره جنوبی است که یک کارخانه ۱۲میلیون تنی در اوریسا احداث می‌کند. گروه جیندال نیز بسیار جاه طلب است. شرکت فولاد JSW که وابسته به جیندال است دارای یک کارخانه ۴میلیون تنی در کارناتاکاست که می‌خواهد در ظرف پنج سال آینده ظرفیت آن را به ۱۰میلیون تن برساند. JSW یک یادداشت تفاهم برای واحد ۱۰میلیون تنی در جارخند و یک واحد ۱۰میلیون تنی دیگر در بنگال غربی امضا کرده است. علاوه بر این می‌خواهد در اوریسا نیز یک کارخانه جدید دیگر احداث کند.
این شرکت مصمم است که ظرفیت خود را به ۳۰میلیون تن برساند.
خواهر خوانده شرکت فوق شرکت Jindal Steel & Power است که دارای یک کارخانه ۲میلیون تنی در چاتیزگار است که می‌خواهد ظرفیت آن را تا ۶میلیون تن توسعه دهد و در کنار آن‌درصدد ایجاد یک کارخانه جدید ۶میلیون تنی در اوریساست. کارخانه اخیر شامل مدول آهن احیای مستقیم (DRI) که از گاز زغال استفاده خواهد کرد و به همین منظور توافقاتی را با لورگی آفریقای‌جنوبی و آلمان منعقد کرده است. شرکت فولاد اسار (Essar) که ظرفیت خود را به ۶/۴میلیون تن رسانیده است همچنان به تقویت و توسعه کارخانه خود تا ظرفیت ۸میلیون تن در گوجرات ادامه داده و سپس آن را به ۱۰میلیون تن خواهد رساند. این طرح توسعه شامل دو مدول کوپکس (COPEX) است که آن را از کره جنوبی خریده و نیز دارای یک کوره بلند یک‌میلیون تنی و کوره‌های قوسی خواهد بود. اسار در نظر دارد واحدهای جدید ۵-۴میلیون تنی در اوریسا و چاتیزگار ایجاد کند. صنایع ایسپات کارخانه Dolvi خود در ماهاراشترا از ۳ به ۵میلیون تن در سال خواهد رساند. این کارخانه از واحد ذوب و DRI برای تغذیه کوره‌های قوسی خود استفاده می‌کند. این شرکت همچنین می‌خواهد یک کارخانه جدید ۵میلیون تنی در کارناتاکا احداث کند. کارخانه تسمه سازی Bhushan و شرکت خواهرخوانده آن یعنی Bhushan Power & Steel هر دو در حال نصب کارخانه‌های جدید ۲میلیون تنی در اوریسا هستند. این فولادسازی‌های جدید از تکنولوژی لورگی - اتوکمپو برای تولید آهن احیای مستقیم جهت تغذیه کوره‌های قوسی خود استفاده خواهد کرد. هر دو پروژه به زودی خاتمه خواهند یافت. هنوز پروژه دیگری در اوریسا وجود دارد که با کمک MMK روسیه با ظرفیت ۳میلیون تن احداث خواهد شد که تولیداتش فولاد گالوانیزه خواهد بود. کارخانه دولتی Vizag Steel در Visakhapatnam در حال حاضر ظرفیت خود را از ۵/۳میلیون تن به ۵/۶میلیون تن توسعه می‌دهد. به طور کل در نظر دارد تا سال ۲۰۱۶ ظرفیتش را به ۱۶میلیون تن برساند. به هر صورت هندی‌ها می‌خواهند کلیه ظرفیت‌های خود را از ۵۰۰ هزار تن تا ۵/۱میلیون تن در سال افزایش دهند.
موانع
اما بر سر راه کلیه پروژه‌ها موانعی نیز وجود دارد که باید آن را حل و فصل کرد. ساکنان مناطقی که قرار است پروژه‌های جدید در آنجا احداث شود معتقدند که زمین‌های آنان را تصاحب کرده‌اند و بدون پرداخت خسارتی آنان را بیرون می‌کنند و به همین دلیل مردم با تظاهرات موانعی را برای احداث این پروژه‌ها ایجاد می‌کنند. در ژانویه ۲۰۰۶ این وضع منجر به مداخله پلیس و تیراندازی به تظاهرکنندگان در سایت ۶میلیون تنی پرونده تاتا در اوریسا شد. از آن زمان تاکنون دولت نتوانسته است زمین بیشتری را برای پروژه‌ها در اختیار بگیرد ولی در بخش‌هایی از زمین‌ها که قبل از ژانویه ۲۰۰۶ تخصیص داده شده اند کارهایی مربوط به پروژه‌ها را ادامه می‌دهند. تاتا استیل می‌گوید که سفارشات تجهیزات لازم را برای کارخانه داده است و کارهای ساختمانی آن آوریل ۲۰۰۶ آغاز خواهد شد. به طور کل دولت استان اوریسا تاکنون به دلیل عدم پیشرفت در کارها هفت یادداشت تفاهم را لغو کرده است. پس از ژانویه ۲۰۰۶ برای پاسخگویی و جبران ضرر صاحبان زمین، ۵۶۵ دلار به ازای هر جریب پیشنهاد شده است که مورد قبول قرار نگرفته است. پوسکو روش دیگری را انتخاب کرده است. شرکت قول کار و آموزش به تمام اعضای خانواده‌هایی که زمین آنان در طرح قرار گرفته داده است و در کنار آن قول تحویل زمین جایگزین به ۶۰۰ کشاورز را داده است که تاکنون آنان نیز نپذیرفته‌اند. تاتا استیل در استان اوریسا نیز پیشنهاد ایجاد یا تشکیل خانواده فولاد تاتا را داده است که براساس آن هر خانواده جابه جا شده بخشی از خانواده فولاد محسوب می‌شود و کسانی که شرایط لازم را داشته باشند استخدام خواهند شد. بعضی از آنان نیز در کنار طرح شغلی آزادی را ایجاد خواهند کرد.
هر خانواده‌ای تحت مراقبت قرار گرفته و هرازگاهی درآمد او در فواصل مشخصی نظارت می‌شود تا درآمد فرد پس از جابه‌جا شدن از محل اصلی افزایش پیدا کند. در طرح خانواده تاتا روی نظام خانواده تاکید می‌شود و قبلا نیز در مواردی به کار گرفته شده است. ضمنا دولت مرکزی هند نیز از سیاست بازسازی برای مردم استفاده می‌کند به طوری که به آنان زمین دیگری داده و یا اینکه پول نقد بدانان می‌پردازد.
رشد مستمر
اما در اینجا باید به یک مساله توجه کرد. آیا هند برای دوام این رشد نیاز به توجیه این پروژه‌های عظیم دارد؟ براساس گفته وزیر دارایی هند، بله این پروژه‌ها مهم است چون میزان رشد سرمایه‌گذاری در سال‌های ۲۰۰۴، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ به ترتیب ۲۳، ۳۶ و ۵۷درصد نیز برسد مشروط بر اینکه رشد سالانه میزان سرمایه‌گذاری خارجی در طی سال‌های آتی ۵۰درصد باشد. مدیرعامل شرکت ملی فولاد هند (SAIL) می‌گوید اولین فاز رشد صنعت فولاد از اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد که زمینه ساز آن رشد و توسعه اقتصادی بر مبنای ارائه خدمات بود اما در فاز یا مرحله کنونی قرار است توسعه سالانه صنعتی به میزان ۱۲-۱۰درصد باشد. در اینجا این سوال وجود دارد که اگر قیمت‌های فولاد در حد زیادی سقوط کند چه اتفاقی خواهد افتاد. راز بقا و موفقیت صنعت فولاد هند در سال‌های اخیر افزایش تقاضا و قیمت فولاد بوده است. علاوه بر این در سال‌های اخیر دولت به فولادسازان بزرگ و تعداد زیادی فولادساز کوچک از طریق نهادهای مالی خود وام داده است که با نرخ بهره بسیار پایین و زمان بازپرداخت طولانی مدت بوده و نیز بعضی از آنان با کاهش بازپرداخت مواجه بوده و یا اینکه وام آنان بخشیده شده است.
منبع: هفته‌نامه معدن و توسعه
ارسال نظر