فرناز شمس- امروزه تولید و مصرف فولاد یکی از مهم‌ترین شناسه‌های رشد اقتصادی کشورها بوده و مصرف سرانه فولاد، شاخص توسعه‌یافتگی به شمار می‌آید. به طوری که مصرف سرانه فولاد بیش از 300کیلوگرم نشانگر توسعه‌یافتگی کشورها، مصرف سرانه 100 تا 300کیلوگرم نشانگر رده کشورهای در حال توسعه و زیر 100کیلوگرم نیز نشانگر کشورهای توسعه‌نیافته است. در سال 2005 میزان مصرف سرانه فولاد در ایران 3/161کیلوگرم برآورد شده است که در رده کشورهای در حال توسعه ارزیابی می‌شود.

بررسی میزان مصرف سرانه فولاد در خاورمیانه طی سال ۲۰۰۵میلادی نشان می‌دهد که سرانه مصرف فولاد در ایران زیر ۲۰۰کیلوگرم و در کشور ترکیه بالای این مقدار است. همچنین مصرف سرانه فولاد در کشورهای عربستان، کویت و قطر بیشتر از سرانه مصرف فولاد در ایران گزارش شده است.
سرانه مصرف فولاد در قطر و کویت بین 300 تا 400کیلوگرم است. کشورهای مصر، سوریه، لبنان، عمان و لیبی از جمله کشورهایی در خاورمیانه هستند که سرانه مصرف فولاد در آنها کمتر از ایران است.
جایگاه فولاد ایران در خاورمیانه
با توجه به آمار موجود در سال 2006، از میان کشورهای خاورمیانه، ایران و عربستان سعودی مهم‌ترین تولیدکنندگان محصولات فولادی هستند و این در حالی است که تولید این دو کشور از مجموع کل تولید سایر کشورهای خاورمیانه بیشتر است.
IMIDRO به عنوان بزرگ‌ترین شرکت ایرانی تولیدکننده فولاد در خاورمیانه رده ۲۷ را در لیست بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده فولاد دارا است که تولید سالانه آن در سال ۲۰۰۵ برابر ۴/۹میلیون تن فولاد خام بوده است.
در سال 2005 کشورهای خاورمیانه تنها موفق به تولید 3/1درصد از فولاد جهان شده‌اند و مصرفی معادل 9/2درصد از کل تولید جهانی را داشته‌اند. میزان تولید سرانه فولاد در کشورهای اطراف طی سال 2005میلادی رقمی معادل 35کیلوگرم می‌باشد که این امر یک مزیت برای صنعت فولاد ایران است.
چرا که در کشورهای همسایه ایران، فولاد چندانی تولید نمی‌شود و از طرف دیگر این کشورها از بازار مصرف نسبتا خوبی نیز برخوردار هستند.
بنابراین برای تولیدات فولادی ایران بازار مصرف بسیار مناسبی در کشورهایی مثل عراق، بحرین، افغانستان، پاکستان وجود دارد، همچنین با تولید مقاطع خاص نوردی می‌توان در مورد صادرات به کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان نیز به‌طور جدی اندیشید. کشورهایی مثل عراق و افغانستان که برای بازسازی نیاز فراوانی به فولاد دارند و واردات فولاد از تولیدکنندگان دوردست برای آنها عملا مقرون به صرفه نیست، فرصتی چشمگیر تلقی می‌شود.
در ایران شرکت‌‌های خصوصی با بهره‌گیری از این فرصت و حمایت دولت می‌توانند راه را برای صادرات محصولات فولادی ایران به کشورهای همسایه هرچه بیشتر هموار سازند.
مرکز مطالعات راهبردی آریان فولاد