«دنیای اقتصاد» ابزارهای مالی مورد نیاز برای تامین منابع تولید را بررسی می‌کند
تامین مالی بورسی در دوره‌های رونق و رکود
گروه بورس- محبوبه مغانی: با آغاز رونق بازار سهام از ابتدای سال ۹۲ و پررنگ شدن رشد شاخص بورس تهران در رسانه‌های دیداری، شنیداری و مکتوب، بسیاری از سرمایه‌ها از بازارهای رقیب به سودای کسب سود، به بازار سرمایه وارد شدند. در میان هجوم سرمایه‌گذاران ناآگاه به بازار سهام تاکید مسوولان این بازار در استفاده از صندوق‌های سرمایهگذاری در سهام و انواع اوراق با درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت، بورس تهران تا نیمه دی‌ماه ۹۲ از بازدهی ۱۳۵ درصدی در برابر بازارهای رقیب خود برخوردار شد. اما به یکباره با وارد شدن ضربه‌ای به پیکره بازار در پی اتخاذ برخی از تصمیمات اقتصادی، این بازار در برابر بازارهای پول، ارز و مسکن عقب نشینی کرد که تغییر این رویه با کاهش بازدهی ۳۰ درصدی این بازار از بهمن ۹۲ تا پایان سال گذشته به نمایش گذاشته شد.
گروه بورس- محبوبه مغانی: با آغاز رونق بازار سهام از ابتدای سال ۹۲ و پررنگ شدن رشد شاخص بورس تهران در رسانه‌های دیداری، شنیداری و مکتوب، بسیاری از سرمایه‌ها از بازارهای رقیب به سودای کسب سود، به بازار سرمایه وارد شدند. در میان هجوم سرمایه‌گذاران ناآگاه به بازار سهام تاکید مسوولان این بازار در استفاده از صندوق‌های سرمایهگذاری در سهام و انواع اوراق با درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت، بورس تهران تا نیمه دی‌ماه ۹۲ از بازدهی ۱۳۵ درصدی در برابر بازارهای رقیب خود برخوردار شد. اما به یکباره با وارد شدن ضربه‌ای به پیکره بازار در پی اتخاذ برخی از تصمیمات اقتصادی، این بازار در برابر بازارهای پول، ارز و مسکن عقب نشینی کرد که تغییر این رویه با کاهش بازدهی ۳۰ درصدی این بازار از بهمن ۹۲ تا پایان سال گذشته به نمایش گذاشته شد. در واقع این بازار همانگونه که در برابر مدیریت سرمایه‌ها در دوران رونق ناتوان بود، در دوران رکود نیز نتوانست مانع از خروج سرمایه‌ها و سرمایه‌گذارانش شود. بر این اساس با توجه به گسترش فعالیت‌های اقتصادی و پیش‌بینی ورود سرمایه‌های خارجی به این بازار در پی رفع تحریم‌ها، طراحی ابزارهای جدید ضروری به نظر می‌رسد تا به‌عنوان پوشش ریسک، بازار را از گزند ورود سرمایه‌های ناآگاه یا ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک رهایی دهد. در این رابطه مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به آغاز فعالیت بازار سرمایه در سال جاری با اخبار خوش و امیدوار‌کننده اشاره کرد و گفت: روزهای نخستین سال جدید با صعود شاخص‌های بازار سرمایه همراه شد و توجه سرمایه‌های انباشت‌شده در بازارهای موازی را به سوی بورس اوراق بهادار جلب کرد.
وی با اشاره به روند پیشین بورس در سالیان گذشته، عنوان کرد: در شرایط کنونی که بازار سهام انتشار بیانیه هسته‌ای در انتظار روندی صعودی خواهد بود یا در صورت دست نیافتن به توافق بازگشت به رکود را محتمل می‌داند، هم‌رای شدن اصحاب بازار سهام در مورد اقدامات مورد نیاز در دوران رونق و رکود ضروری به نظر می‌رسد.
رضا کیانی مستقل از توجه به شیب مثبت یا منفی شاخص، تدوین سازوکارهایی برای افزایش نقدشوندگی بازار را از الزامات توسعه بازار اوراق بهادار کشور برشمرد.
بر این اساس وی پیشنهادهای خود را در قالب ابزارهای قابل استفاده در شرایط متفاوت بازار ارائه کرد.
مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس از فروش استقراضی، افزایش سهام شناور آزاد، صندوق‌های سرمایهگذاری بسته (Closed End Fund-CEF)، تسهیل در صدور مجوز افزایش سرمایه و معاملات آتی سبد سهام شاخص به‌عنوان ابزارها و اقدامات مورد استفاده در دوران رونق نام برد و گفت: در واقع در زمان افزایش قیمت‌ها، فروشندگان سهام قادر خواهند بود به‌صورت استقراضی با پیش‌بینی افت قیمت‌ها در زمان بازگرداندن سهام، اقدام به فروش سهام کرده و با افزایش عرضه به کنترل نوسانات صعودی کمک کنند.
وی که از سهام شناور پایین شرکت‌ها به‌عنوان یکی از عواملی نام می‌برد که خود به افت نقدشوندگی بازار منجر می‌شود، یکی از مشکلات بازار سرمایه ایران را پایین بودن سهام شناور آزاد شرکت‌ها عنوان کرد که در پی عدم تمایل سهامداران استراتژیک به فروش سهام تحت مالکیت خود به منظور حفظ قدرت کنترل شرکت اتفاق افتاده است. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است برای رفع این مشکل می‌توان از سهام بدون حق رای و سهام ممتاز بهره گرفت؛ به گونه‌ای که با سهام بدون حق رای می‌توان با حفظ قدرت کنترل سهامداران استراتژیک، افزایش شناوری شرکت را نیز افزایش داد. همچنین سهام ممتاز می‌تواند با اعطای قدرت کنترلی به سهامداران استراتژیک، نگرانی آنها را در واگذاری سهام عادی تحت مالکیت‌شان مرتفع سازد.
به گفته وی، به منظور رفع موانع احتمالی قانونی و همچنین اجرایی استفاده از سهام ممتاز و سهام بدون حق رای، می‌توان از صندوق قابل معامله تک‌سهمی، انتشار اوراق سپرده سهام و افزایش حق رای سهامداران کنونی استفاده کرد.
کیانی درخصوص صندوق‌های سرمایهگذاری بسته (Closed End Fund-CEF)، عنوان کرد: با تعریف اختیار فروش و اختیار خرید روی واحدهای این صندوق می‌توان این صندوق را به ابزاری برای تامین مالی شرکت‌های بزرگ با سقف هزینه و ابزار سرمایهگذاری برای سرمایه‌گذاران با کف بازدهی تبدیل کرد. به این ترتیب در شرایط رونق، شرکت‌های سرمایهگذاری که نیاز به نقدینگی دارند با انتقال بخشی از سهام خود به صندوق بسته، واحدهای صندوق را به بازار عرضه کرده و اقدام به تامین مالی می‌کنند.
وی ادامه داد: عرضه واحدهای سرمایهگذاری این صندوق در شرایط صعودی بازار می‌تواند به کنترل نوسانات هیجانی کمک کند. در صورت ورود بازار به مرحله رونق، صندوق‌های سرمایهگذاری بسته می‌توانند ابزاری برای کاهش فشار تقاضا و همچنین روشی برای تامین مالی شرکت‌های سرمایهگذاری و هلدینگ به‌شمار آیند.
مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس که شرایط رونق بازار سرمایه را فرصت بسیار مناسبی برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار جهت تامین منابع مالی از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سرمایه‌گذاران می‌داند، از ابزارهای موجود در بازار سرمایه مانند صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق‌های پروژه‌ای و اوراق با درآمد ثابت به‌عنوان ابزارهایی مناسب تامین مالی پروژه‌های شرکت‌های بورسی نام برد.
وی ادامه داد: همچنین استفاده از ابزارهای مدیریتی انتشار اوراق بهادار همچون انتشار در دامنه زمانی محدود (shelf registration) نیز می‌تواند روند انتشار اوراق تامین مالی را تسهیل کند. وی از خرید نسیه سهام و صندوق‌های بازنشستگی خصوصی به‌عنوان ابزارهای مورد استفاده در دوران رکود نام برد و گفت: خرید نسیه سهام توسط شرکت‌های هلدینگ و سرمایهگذاری معتبر می‌تواند در شرایط رکودی با افزایش توان سرمایهگذاری شرکت‌های بزرگ به تغییر روند بازار کمک کند. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در شرایطی که قیمت سهام از نظر بنیادی شرایط مناسبی برای خرید دارد اما شرکت‌های سرمایهگذاری به دلایلی همچون عدم تمایل به فروش سهام شرکت‌های موجود در پرتفوی خود یا در اختیار نداشتن نقدینگی، توانایی خرید سهام ندارند، خرید نسیه سهام می‌تواند گزینه مطلوبی برای شرکت‌های بزرگ و معتبر باشد.
وی تصریح کرد: در این فرآیند شرکت‌های بزرگ و معتبر با وثیقه‌گذاری سهام خریداری‌شده و سایر سهام تحت مالکیت خود نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اقدام به خرید نسیه از فروشندگان می‌کنند. این فرآیند می‌تواند با درنظر گرفتن سود مشخصی برای تسویه نقدی در زمان تعیین‌شده همراه باشد و در این مدت نیز سهام وثیقه‌شده توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به منظور حفاظت از حقوق فروشندگان قابل فروش باشد.
کیانی همچنین استفاده از صندوق‌های بازنشستگی خصوصی را به موجب بند ۲۰ ماده قانون بازار اوراق بهادار مورد اشاره قرار داد که به موجب این قانون، این صندوق‌ها به‌عنوان یک نهاد مالی در نظر گرفته شده‌اند که با توجه به دامنه زمانی بلندمدت سرمایهگذاری می‌توانند تاثیرات مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشند.
وی که راه‌اندازی این نهادهای مالی را یکی از گزینه‌های اصلی بازار سهام می‌داند، ادامه داد: در صورتی که وجوه واریزی از سوی کارفرما به این صندوق بابت هر‌یک از کارکنان وی به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی درنظر گرفته شود و همچنین مالیات بر درآمد کارکنان پس از کسر وجوه واریزی آنها به این صندوق محاسبه شود، انگیزه بسیاری برای تشکیل این نهادهای مالی به‌وجود خواهد آمد. به گفته مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس، در شرایط رکودی، انواع ابزار سرمایهگذاری همچون ابزار مبتنی بر طلا، ابزار مبتنی بر بیمه، اوراق رهنی و صندوق سرمایهگذاری لیزینگ می‌توانند منابع مالی سرمایه‌گذاران را به سوی خود جلب کنند.
وی که معتقد است ابزار سرمایهگذاری مبتنی بر بیمه را می‌توان به‌صورت اوراق بهادار یا صندوق سرمایهگذاری در نظر گرفت، تصریح کرد: راه‌اندازی این ابزار سرمایهگذاری به‌صورت صندوق از انعطاف و سهولت بیشتری برخوردار است، در واقع صندوق سرمایهگذاری بیمه به‌عنوان یک صندوق سرمایهگذاری قابل معامله می‌تواند سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری اندک را به سوی خود جلب کند.
این کارشناس بازار سرمایه درخصوص صندوق سرمایهگذاری لیزینگ نیز ابراز کرد: این صندوق می‌تواند در شرایط رکود اقتصادی، ابزاری برای تقویت تقاضای کالای بادوام بدون افزایش پایه پولی باشد. این ابزار مالی می‌تواند سود مناسبی را به سرمایه‌گذاران خود ارائه کند. به گفته وی، صندوق سرمایهگذاری طلا ابزار مناسبی برای سرمایهگذاری در طلا را در اختیار عموم قرار می‌دهد. صندوق طلا ابزاری برای نهادهای دارای ذخیره قابل توجه طلا است و آنها را قادر می‌سازد بدون از دست دادن کنترل دارایی خود نسبت به نقد کردن آن اقدام کنند. کیانی در مورد صندوق سرمایهگذاری ارزی نیز اینگونه توضیح داد که این صندوق به‌عنوان یک صندوق قابل معامله در ارز و سپرده‌های ارزی سرمایهگذاری کرده و به تنزیل اعتبارات اسنادی بلندمدت می‌پردازد.
در واقع این ابزار مالی می‌تواند روشی برای سرمایهگذاری در ارز را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. این صندوق با تنزیل اعتبارات اسنادی بلندمدت می‌تواند به تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی کمک کند.
وی انتشار اوراق بهادار با پشتوانه سود نقدی پرداختنی را دیگر ابزار مالی دانست که می‌تواند در بازار سرمایه کشور مورد استفاده قرار گیرد. مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس وقفه زمان چند‌ماهه دریافت سود نقدی از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را مورد اشاره قرار داد که از یکسو این وقفه زمانی فرصتی را برای استفاده از این وجوه در اختیار شرکت قرار می‌دهد و از دیگر‌سو سهامداران را از دست‌یابی بهنگام به منابع مالی خود محروم می‌سازد. وی با توجه به فرصت قانونی هشت ماهه در پرداخت سود نقدی، در صورتی که در مجامع شرکت زمان پرداخت سود به سهامداران تعیین شود، پیشنهاد داد که می‌توان انتشار اوراق بهادار مبتنی بر سود پرداختنی به نفع هر سهامدار را متصور بود. به گفته کیانی،این اوراق نشان‌دهنده بدهی شرکت به هر سهامدار است و می‌تواند دارای سررسید مشخص باشد. اوراق یادشده قابل دادوستد در بورس هستند و می‌توانند توسط صندوق‌های خرید دین خریداری شوند. وجوه به‌دست آمده از محل فروش این اوراق می‌توانند به‌عنوان وجوهی با قابلیت ورود به بورس در نظر گرفته شوند. وی همچنین از تجمیع منابع مالی برای کمک به بازار سرمایه به‌عنوان یکی از راهکارهای مورد استفاده در دوره رکود بازار سرمایه نام برد و گفت: بر اساس قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها دولت هر ماهه مبالغ قابل‌توجهی از منابع مالی خود را به‌صورت وجوه خرد میان تعداد وسیعی از افراد جامعه تقسیم می‌کند. این امر به‌ویژه در شرایط کنونی و با توجه به کمبود منابع مالی دولت و مشکلات تامین مالی پروژه‌های دولتی و خصوصی به تنگناهای مالی دولت می‌افزاید.
ارسال نظر