هفته‌ای برای نوسان‌های بالای یک‌درصد

عکس: حمید جانی‌پور

شروین شهریاری- شاخص بورس تهران پس از کسب بازده ۴۷‌درصدی از ابتدای سال ۸۹، در هفته جاری نوسانات بیشتری را تجربه کرد به نحوی که در سه روز نخست هفته، رشد خیره‌کننده ۹/۳‌درصدی را به نمایش گذاشت؛ اما ... در روزهای سه شنبه و چهارشنبه جو منفی بر بازار حکمفرما شد. نوسانات بالای یک‌درصد برای شاخص بورس تهران طی یک روز پدیده‌ای نادر است؛ اما این رویداد تنها در هفته جاری در سه روز معاملاتی رقم خورده است. نوسانات گسترده کنونی تحت تاثیر تقابل دو دیدگاه غالب در بازار سهام شکل گرفته است. دسته اول سرمایه‌گذاران خوش بین هستند که با ذکر عواملی نظیر رکود بازارهای موازی، علاقه دولت به حفظ رونق بورس و احیای اقتصاد جهانی به تداوم چشم‌انداز مثبت در بورس تهران امید دارند. گروه دوم سرمایه‌گذارانی هستند که با تاکید بر رشد بی‌رویه بازار در یکسال گذشته بر عدم همخوانی وضعیت موجود با شاخصه‌های اقتصادی کشور تاکید می‌کنند و رونق کنونی را محصول ورود نقدینگی سرگردان می‌دانند که باعث انحراف قیمت سهام از ارزش ذاتی شرکت‌ها شده است. گروه دوم معتقدند ریسک‌های پیش روی بازار سهام از جمله طرح تحول و ناپایداری اقتصاد جهانی می‌توانند روند بازار در نیمه دوم سال را کاملا دگرگون کنند. بدین ترتیب بورس تهران با اوج‌گیری تقابل این دو نوع دیدگاه در هفته مورد گزارش شاهد رشد شدید حجم معاملات و نوسانات پردامنه بود. به‌رغم این مساله، شاخص بورس تهران ۶/۲‌درصد در مقیاس هفتگی رشد کرد تا به انتظار هفته‌های بعد و عبور از دوراهی رونق یا رکود بنشیند.

بازار داغ معاملات عمده

این روزها بیش از پتانسیل اقتصادی شرکت‌ها و اخبار مربوط به سودآوری صنایع، مباحث مربوط به معاملات عمده و جابه‌جایی بلوکی، محرک رفتار سرمایه‌گذاران بورس است. در تحولاتی از این دست در هفته جاری پس از عدم قطعیت معامله بلوک ۱۸‌درصدی سایپا (به علت عدم واریز وجه از سوی تعاونی کارکنان سایپا) بلوک ۵‌درصدی «خساپا» متعلق به زیرمجموعه‌های بهمن در قیمتی حدود ۴۳‌درصد کمتر از بلوک دولت، باز هم به زیرمجموعه‌های سایپا رسید. در این بین تجمیع سهام سایپا در بین شرکت‌های زیرمجموعه گروه بهمن به منظور انتقال مالکیت باقیمانده (احتمالا حدود ۱۲‌درصد) به مجموعه سایپا همچنان ادامه دارد. در نماد «ورنا»؛ انتقال مالکیت ۱۵‌درصدی صبا تامین به سرمایه‌گذاری سایپا نشان از تمایل مدیریت سایپا به کنترل مالکیت خودروسازان دارد. در مورد شرکت‌های سرمایه‌گذاری سپه و سرمایه‌گذاری بانک ملی نیز شایعات در خصوص واگذاری بلوکی سهام توسط مالکان عمده باعث رشد هیجانی قیمت این سهام با انگیزه معاملات عمده شده است. در سیمان سپاهان بلوک ۹/۲‌درصدی که توسط سرمایه‌گذاری صنعت و معدن عرضه شد مشتری نداشت اما شایعات از امکان انجام معاملات عمده روی سهام این شرکت در آینده نزدیک حکایت دارد. «سپاها» با رشد قیمت ۵۳‌درصدی طی سه ماهه گذشته، بهترین سیمانی بورس به لحاظ کسب بازده بوده است. بلوک‌های دو‌درصدی فولاد مبارکه و صندوق بازنشستگی کشوری نیز در این هفته به ترتیب در نرخ‌های ۳۱۱۹‌ریال و ۱۹۸۱‌ریال به زیرمجموعه‌های تامین اجتماعی واگذار شدند. معاملات اخیر یکی از محرک‌های اصلی رشد ۵ و ۱۲‌درصدی قیمت سهام این دو شرکت در هفته جاری بود. درتحولی دیگر، در نماد «حکشتی» انتقال سهام این شرکت در نرخ پایه از سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی به شرکت مادر بدون تاثیر خاص بر درآمد هر سهم «وصندوق» انجام پذیرفت.

پدیدار شدن آثار مثبت تحریم برای شرکت‌ها!

تحریم اقتصادی معمولا باعث ایجاد محدودیت‌هایی برای صنایع و شرکت‌ها می‌شود که نیازمند اتخاذ تدابیری برای کنترل آثار احتمالی است. اما تحریم‌های اخیر در کنار نکته مورد اشاره، پیامدهای مثبتی نیز برای برخی صنایع داشته است که آثار آن در کوتاه‌مدت به صورت کاهش واردات و افزایش تقاضا برای محصولات داخلی و رشد قیمت‌های فروش نمایان شده است. بارزترین نمونه در بازار فولاد قابل رصد است؛ به نحوی که بار دیگر به واسطه بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا، قیمت محصولات فولادی به بالاترین میزان در سطح جهان رسیده است. بدین ترتیب می‌توان دستیابی قیمت هر کیلو شمش و میلگرد به سطوح ۷۰۰ و ۹۰۰‌تومانی را مرهون کنترل واردات فولاد دانست. در این میان شرایط موجود به فرصتی جالب برای شرکت‌های صنعت در داخل تبدیل شده است تا با حداکثر توان به تولید بپردازند و در بازار داغ تقاضای داخلی، محصولات خود را به سرعت با قیمتی مناسب به فروش برسانند. سهام شرکت‌های فولاد خوزستان، خراسان و مبارکه عمدتا تحت تاثیر همین مساله در مدار توجه بازار قرار گرفته‌اند. گروه قند و شکر دیگر صنعتی است که در کنار رشد قیمت‌های جهانی به سبب کنترل واردات و اتکای بیشتر بر تولید داخلی در حال بازگشت به دوران اوج خود پس از چند سال رخوت و رکود است. خودروسازان نیز هر چند به سبب گرانی محصولات وارداتی هیچ گاه در معرض رقابت جدی قرار نداشته‌اند اما توقف ثبت سفارش خودرو از آغاز سال ۸۹، عملا رقابت نابرابر سال‌های اخیر را نیز منتفی کرده و خودروسازان را به حاکمان بلامنازع بازار فروش داخلی تبدیل کرده است.

طرح تحول؛ پشت در بورس

انتشار خبر مربوط به جزئیات قیمت برخی حامل‌های انرژی در کارگروه طرح تحول اقتصادی هر چند از سوی سخنگوی آن تکذیب شد اما تایید نهایی شدن قیمت‌گذاری برخی اقلام در کمیسیون و عدم اعلام جزئیات آن تا زمان اجرای طرح از نزدیک شدن به موعد هدفمند‌سازی یارانه‌ها در آینده‌ای نزدیک حکایت دارد. شواهد و محاسبات انجام شده نشان دهنده آن است که هدفمند کردن یارانه‌ها با سناریوی ۲۰‌هزار‌میلیارد‌تومانی

در کوتاه‌مدت منجر به افزایش تورم و هزینه‌های تولید صنایع خواهد شد. بدین ترتیب هر چند اجرای سیاست تعدیل یارانه‌ها در کشور مورد تاکید همه کارشناسان است اما آثار کوتاه‌مدت آن بر بازار سرمایه و سهام شرکت‌های بورسی احتمالا مثبت نخواهد بود. به نظر می‌رسد طرح تحول اقتصادی در حالی پس از دو سال به زمان اجرا نزدیک شده است که فعالان بورس تهران به سبب عدم انتشار جزئیات اجرایی، هنوز آثار آن را در تصمیمات سرمایه‌گذاری خود لحاظ نکرده‌اند؛ بنابراین در صورت اجرای ضربتی

هدفمندسازی یارانه‌ها در نیمه دوم سال، افزایش ریسک و دامنه نوسانات در بازار سهام، رویدادی محتمل خواهد بود.