فارس- رییس سازمان حسابرسی در گفت‌وگویی تفصیلی نحوه حسابرسی و برنامه‌های این سازمان برای بررسی عملکرد مالی‌هزار شرکت دولتی و خصوصی تحت پوشش را تشریح کرد. مهم‌ترین اقدامات انجام شده در سازمان حسابرسی در سال گذشته شامل چه مواردی بود؟

دو استاندارد ۳۱ و ۳۰ حسابداری به تصویب رسیده که از ابتدای سال ۸۹ لازم‌الاجرا شده است. از طرف دیگر با جذب نیروی انسانی با صلاحیت و متخصص، کمیته تدوین استانداردها تقویت شده است. پیش نویس چند استاندارد دیگر هم تهیه شده و چندین استاندارد هم مورد بازنگری قرار‌گرفته است. علاوه بر این موارد، حسابرسی عملیاتی هم فعال‌تر شده و در حال تدوین استانداردهای لازم در این ارتباط نیز هستیم.

با این اوصاف از سال آینده حسابرسی عملیاتی در همه شرکت‌های دولتی به کار‌گرفته خواهد شد؟

هم‌اکنون واحد حسابرسی عملیاتی فعال است، اما از وسعت لازم برخوردار نیست ولی در صورت تصویب قانون مربوط باید شرکت‌های دولتی ظرف ۵ سال یک بار مورد حسابرسی عملیاتی قرار گیرند.

با به کارگیری حسابرسی عملیاتی چه اتفاقی خواهد افتاد و این نوع حسابرسی چه تبعاتی برای شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های دولتی دارد؟

حسابرسی عملیاتی بیشتر به مدیریت شرکت‌ها کمک می‌کند تا براساس آن و با توجه به گوناگونی نقاط قوت و ضعف بخش‌های مختلف شرکت‌ها و نقاط خطرپذیر موجود شناسایی شود. به عبارت دیگر حسابرسی عملیاتی عمدتا ارزیابی‌کننده کارآیی و اثربخشی قسمت‌های مختلف شرکت‌هاست. در برخی موارد ممکن است پیشنهاد انحلال برخی واحدها که ادامه فعالیت آنها توجیه‌ناپذیر است یا پیشنهاد تقویت بخش‌های دیگر را ارائه کند.

با توجه به جایگاه بورس اوراق بهادار و حضور حداقل ۲ تا ۳‌میلیون سهامدار در شرکت‌های بورسی، سازمان حسابرسی چه برنامه‌هایی در این حوزه به انجام رسانده است؟

بزرگ‌ترین کار برنامه‌ریزی شده اصلاح استانداردهای قبلی است که با توجه به تحولات و شرایط خاص ‌اقتصادی نیاز به اصلاح آن ‌است، همین‌طور تدوین ‌استانداردهای‌ جدید‌ در حوزه‌هایی که استانداردی در آن حوزه‌ها انجام نشده است. این امر باعث جلوگیری از عملکرد سلیقه‌ای ارائه اطلاعات حسابرسی شده و نقش اساسی در شفافیت اطلاعات و قابلیت مقایسه آنها است. از ابتدای سال ۱۳۸۹ علاوه بر اجرایی شدن بخش ۱۱ استانداردهای حسابرسی که در جهت ارتقای کنترل کیفیت پروژه‌های حسابرسی است، استانداردهای حسابداری ۳۰ و ۳۱ مربوط به سود هرسهم و دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده و استاندارد شماره ۴۵۰ ارزیابی تحریف‌های شناسایی شده حسابرسی و استاندارد شماره ۲۴۱۰ بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس مستقل واحد تجاری نیز ارائه شده است.

سازمان حسابرسی هم‌اکنون چند شرکت بورسی را حسابرسی می‌کند؟

حدود ۲۰۰ شرکت.

کل شرکت‌های مورد حسابرسی سازمان حسابرسی چه تعداد است؟

بیش از ۱۰۰۰ شرکت.

همه این شرکت‌ها سهامی عام هستند؟

خیر. حسابرس بسیاری از شرکت‌های دولتی و غیردولتی هم هستیم. حتی تعداد قابل‌توجهی از شرکت‌های دولتی بعد از خصوصی شدن، این سازمان را به عنوان حسابرس و بازرس قانونی انتخاب کرده‌اند.

می‌توانید نتیجه حسابرسی و بازرس قانونی بیش از ۱۰۰۰ شرکت مورد رسیدگی را اعلام کنید؟

با توجه به گزارش‌های صادره در سال گذشته که مربوط به عملکرد سال مالی ۸۷ است، متوسط اشکالات هر گزارش ۱/۱۰ مورد بود. به عبارتی دیگر بیش از ۱۰‌هزار اشکال در بیش از ۱۰۰۰ گزارش حسابرس و بازرس قانونی شرکت‌ها وجود داشته است. از نظر نوع گزارش نیز بدترین نوع گزارش یعنی رد و عدم اظهارنظر حدود ۸/۴‌درصد بوده و گزارش‌های مقبول یعنی بهترین نوع گزارش نیز حدود ۴۰‌درصد بوده است.

درج بیش از ۱۰‌هزار بند برای گزارش‌های بیش از‌هزار شرکت زیاد نیست؟

خیر. این اشکالات هم اشکالات حسابرسی و همه موارد مربوط به عدم رعایت قانون بوده که به طور مستقیم مرتبط با وظیفه بازرس قانونی است. در صورت مقایسه این آمار با سال پایه (که برای سازمان، سال ۶۶ و ۶۷است) ارزیابی اطلاعات بهتر خواهد بود و بهبود قابل ملاحظه در حسابدهی و حسابخواهی، بهتر قابل لمس است. طبق آمار موجود نسبت به سال پایه وضعیت حسابدهی شرکت‌ها بسیار بهتر شده، ایرادات به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته و این در حالی است که در موارد متعددی ایرادات ناشی از ضعف و تعارض قوانین است نه عملکرد شرکت‌ها.

آیا آمار مقایسه‌ای هم دارید؟

بله. تعداد گزارش‌های مردود و عدم اظهارنظر (بدترین نوع گزارش‌ها) در سال پایه ۳/۳۹درصد بود اما در سال ۸۷ این متغیر به ۸/۴‌درصد کاهش یافت. از طرف دیگر تعداد گزارش‌های مقبول (بهترین نوع گزارش) در سال ۶۷ حدود ۵/۱درصد برآورد شده بود اما در سال ۸۷ به حدود ۴۰‌درصد رسید.

مقایسه‌ای از گزارش شرکت‌های بورسی و غیربورسی هم دارید تا مشخص شود این دو‌گروه چه وضعیتی دارند؟

به طور قطع شرکت‌های بورسی وضعیت بسیار بهتری دارند. چون این دسته شرکت‌ها حتماً حسابرسی می‌شوند. از طرف دیگر گزارش‌های حسابرسی آنها توسط سازمان بورس و جامعه حسابداران کنترل می‌شود. شرکت‌های غیربورسی ممکن است حسابرسی شوند، اما هیچ کنترل اضافی بر روی گزارش‌های ارائه شده آنها وجود ندارد.

نرخ خدمات سازمان حسابرسی چگونه تعیین می‌شود؟

نرخ خدمات سازمان همواره به تصویب شورای اقتصاد می‌رسد و عینا براساس مصوبه یاد شده عمل می‌کنیم.

و مبلغ حق‌الزحمه هر گزارش؟

به‌طور متوسط کمتر از ۴/۴‌میلیون‌تومان.