شروین شهریاری

*پرسش از خانم گل انبوه: تاثیر تصویب هدفمند کردن یارانه‌ها بر شرکت‌های صنعت سیمان و پتروشیمی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ پاسخ: بررسی پرسش مطرح شده مستلزم در دست داشتن اطلاعات دقیق در خصوص میزان تغییر قیمت هر یک از حامل‌های انرژی در سال‌های آینده و نیز جزئیات سیاست‌های حمایتی دولت به منظور جبران افزایش هزینه‌های صنایع است که با توجه به مشخص نشدن جزئیات بحث در مقطع کنونی، نمی‌توان برآورد دقیقی در این خصوص ارائه داد. اما در اینجا یک برآورد کلی را در راستای پرسش خواننده محترم ارائه می‌کنیم که البته با روشن شدن جزئیات بیشتر قابل تعدیل خواهد بود.

۱ - شرکت‌های سیمانی: مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌های این گروه نشان می‌دهد که سهم هزینه مستقیم انرژی در بهای تمام شده تولید سیمان قابل‌توجه است. به عنوان نمونه،‌ شرکت‌های گروه سیمان فارس و خوزستان براساس آخرین صورت‌های مالی تلفیقی در سال گذشته ۵/۴۸‌میلیارد‌تومان هزینه مستقیم مصرف برق وسوخت داشته‌اند که حدود ۱۴‌درصد از بهای تمام شده کالای فروش رفته را تشکیل می‌دهد. در نظر گرفتن فرض چهار برابر شدن هزینه انرژی مصرفی موجب می‌شود که سرفصل مربوطه با ۵/۱۴۵‌میلیارد‌تومان افزایش به ۱۹۴‌میلیارد‌تومان برسد. رشد بهای تمام شده از این محل موجب کاهش بیش از ۴۳‌درصد در سود ناخالص شرکت می‌شود که افت قابل‌تاملی است. این در حالی است که کل سود خالص مجموعه سفارس در سال گذشته ۱۹۸‌میلیارد‌تومان ( قبل از کسر سهم اقلیت) بوده است که اهمیت سهم هزینه انرژی در سودآوری شرکت را بیش از پیش روشن می‌سازد. البته با توجه به امکان تاثیرپذیری سایر هزینه‌ها از محل افزایش قیمت انرژی از یک سو و احتمال افزایش نرخ محصولات و تدوین برخی سیاست‌های جبرانی از سوی دیگر و نیز روشن نبودن میزان افزایش هزینه انرژی در سال آینده،انجام برآوردهای دقیق تر منوط به انتشار اطلاعات تکمیلی خواهد بود.

۲ - شرکت‌های پتروشیمی: بر اساس اطلاعات موجود از مصوبات مجلس، نمایندگان مقرر کرده‌اند که میانگین قیمت فروش داخلی گاز طبیعی به گونه‌ای تعیین شود که به تدریج تا پایان برنامه پنجم معادل حداقل ۷۵‌درصد متوسط قیمت گاز طبیعی صادراتی باشد. ضمنا در تبصره «ب» ماده یک لایحه، نمایندگان با تغییر متن لایحه پیشنهادی تصویب کردند که جهت تشویق سرمایه گذاری، قیمت خوراک واحدهای صنعتی - پالایشی و پتروشیمی به ازای هر متر مکعب برای مدت حداقل ده سال پس از تصویب این قانون حداکثر معادل ۶۵‌درصد قیمت سبد صادراتی تعیین شود.

در تحلیل مفاد این مصوبه باید توجه داشت که تخفیف ۳۵‌درصدی تنها به واحدهایی تعلق خواهد گرفت که از مواد اولیه به عنوان «خوراک» استفاده می‌کنند و احتمالا سایر واحدهای صنعتی که به عنوان مثال از گاز طبیعی به عنوان یکی از اقلام سربار تولیدی استفاده می‌کنند مشمول ۱۰‌درصد تخفیف اضافه نخواهند بود.

در خصوص تحلیل آثار این مصوبه بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی بورسی به نظر می‌رسد که اجرای آن در مرحله اول بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی خارک و فن‌آوران موثر نخواهد بود. بر اساس اطلاعات مطرح شده در مجمع «شخارک»، قیمت هر متر مکعب گاز ترش مصرفی شرکت در سال جاری ۳۰۰ریال است که با هماهنگی انجام شده با وزارت نفت، مقرر شده ظرف دو سال آتی به ۴۵۸ریال در هر متر مکعب برسد که از هماهنگی لازم با نرخ فوب این خوراک در خلیج فارس برخوردار است.

همچنین پتروشیمی فن آوران نیز در سال گذشته و سال جاری افزایش چهاربرابری نرخ گاز مصرفی را در بودجه خود در نظر گرفته است و با توجه به اصل تدریجی آزادسازی قیمت‌ها بعید به نظر می‌رسد «شفن» در سال آینده خوراک گاز شیرین را با نرخی بالاتر از ۶۹۰ریال در هر مترمکعب (قیمت کنونی) دریافت کند.

اما در مورد شرکت‌های پتروشیمی اصفهان و اراک، تاثیر مصوبه فوق تا حدودی مبهم است هر چند برداشت کنونی بازار از مفاد آن مثبت بوده است. در نگاه اول به نظر می‌رسد تخفیف ۵‌درصدی کنونی برای خوراک مصرفی این شرکت‌ها در اثر اجرای مصوبه جدید با افزایش روبه‌رو شود. به عنوان مثال در صورتی که میزان تخفیف به ۳۵‌درصد افزایش یابد سودآوری شرکت‌های مزبور به دوران اوج خود (سال‌های۸۶ و ماقبل آن) بازخواهد گشت. اما ابهام مساله در اینجاست که در مصوبه مجلس، عبارت «گاز طبیعی» از متن لایحه حذف و کلمه «خوراک» باقی مانده است و این احتمال وجود دارد که کماکان منظور از کلمه خوراک به عنوان «خوراک گازی» تفسیر شود.

آنچه این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند، مفاد تبصره مصوب در خصوص پالایشگاه‌ها است که در آن مقرر شده تا قیمت خرید فرآورده‌های پالایشگاهی (که بخش اعظم خوراک واحدهای اراک و اصفهان را تشکیل می‌دهد) متناسب با قیمت فوب تعیین شود. با توجه به این توضیحات به نظر می‌رسد تاثیر اجرای لایحه مورد بحث بر سودآوری آتی دو شرکت پتروشیمی اراک و اصفهان دارای ابهام است و با توجه به عکس‌العمل کنونی بازار در سهام مزبور، نیازمند شفاف‌سازی سریع‌تر از سوی مقامات ذی ربط است.

Shahriary_sh@yahoo.com