شروین شهریاری

*درخواست از طریق تلفن: با توجه به P/E مناسب و کاهش قیمت مواد اولیه، اطفا تحلیلی از وضعیت سایپا و علت رکود قیمت سهم ارائه دهید. پاسخ: شرکت سایپا تاکنون گزارش عملکرد خود در سه ماه نخست سال ۸۸ را منتشر نکرده است. با در نظر داشتن این مساله و نیز با توجه به گستردگی و تنوع تولیدات وعوامل موثر بر بهای تمام شده و هزینه‌های شرکت، پاسخ به پرسش مطرح شده بیشتر جنبه گمانه‌زنی دارد.

بر مبنای آمار رسمی‌ منتشر شده توسط سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سایپا در پنج ماه اول سال جاری موفق شده بیش از ۹۶‌‌درصد از برنامه تولید ‌۵ ماهه‌ خود را در گروه محصولات اصلی (پراید، ریو و زانتیا) محقق کند. وضعیت مشابهی در مورد پارس‌خودرو نیز وجود دارد، به‌طوری‌که شرکت در تولیدات اصلی خود (عمدتا پراید) حتی بیشتر از بودجه تولید کرده است، اما در

تندر-۹۰ همچنان مشکل تولید به چشم می‌خورد. همچنین در آمار مقایسه‌ای، سایپا در ۵ ماه نخست سال جاری ۵/۱درصد و پارس خودرو بیش از ۱۷‌درصد رشد تولید نسبت به مدت مشابه در سال گذشته را ثبت کرده‌اند. بنابراین با توجه به این آمار و نیز سوابق عملکرد قبلی «خساپا» در زمینه تطابق تقریبی آمار تولید و فروش می‌توان انتظار داشت، این شرکت احتمالا گزارش ۶ماه مناسبی را از لحاظ پوشش بودجه به بازار ارسال کند. همین امر در کنار احتمال انتشار گزارش نسبتا مطلوب پارس‌خودرو می‌تواند زمینه تحریک تقاضا بر نمادهای «خساپا» و «خپارس» را فراهم کند. البته از بعد کلان، به نظر می‌رسد سایپا (و به طور کلی شرکت‌های صنعت خودرو) در حال حاضر وضعیت بهتری را نسبت به چند سال گذشته تجربه می کنند که در ادامه به تشریح علت آن می پردازیم.

همان طور که می‌دانید در سال‌های اخیر با وجود شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد کشور، قیمت محصولات خودروسازان بنا به سیاست وزارت صنایع متناسب با تورم افزایش نیافته و عملا قیمت رسمی فروش خودرو در وضعیت ثبات نسبی قرار داشته است. از سوی دیگر، سهم عمده هزینه در ترکیب بهای تمام شده خودروسازان به مواد مصرفی اختصاص دارد. در سال‌های اخیر، با توجه به افزایش بی‌سابقه قیمت نهاده‌های تولید و مواد اولیه، هزینه‌های تولید به نحو فزاینده‌ای افزایش یافته است. با این رویه، رشد بهای تمام شده در کنار عدم افزایش متناسب بهای فروش محصولات، موجب نوسانات کاهشی در حاشیه سود اغلب شرکت‌های این صنعت شده است. البته شرکت‌های خودروساز با اتخاذ تدابیر مدیریتی کوشیده‌اند تا از طریق عدم افزایش قیمت قطعات، افزایش بهره‌وری و همچنین رشد بی‌سابقه تیراژ تولید به مقابله با این مساله بپردازند.

اما در تحلیل افق کوتاه مدت وضعیت این صنعت باید توجه داشت که در حال حاضر قیمت نهاده‌های تولید این شرکت‌ها نسبت به دو سال گذشته با افت معناداری مواجه شده است. تداوم شرایط کنونی برای شرکت‌های این صنعت خبر خوشی تلقی خواهد شد که پس از مدت‌ها با کاهش هزینه مواد مستقیم خواهند توانست فشار بر قطعه‌سازان را کاهش داده و با توجه به ثبات قیمت فروش، حاشیه سود عملیاتی خود را بهبود بخشند. یک نمونه را در نظر بگیرید: بر اساس تخمین موجود، انواع قطعات فولادی حدود ۵۵درصد از وزن یک اتومبیل معمولی را تشکیل می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت فولاد یکی از مواد مصرفی مهم در ساخت خودرو است. باید توجه داشت که از بین انواع محصولات فولادی، ورق‌های گالوانیزه و برخی اشکال ورق سرد بیشترین مصرف را در ساخت اجزای مختلف خودرو دارند. بدین ترتیب تغییرات قیمت این محصولات فولادی در مطالعه روند بهای تمام شده شرکت‌های خودروساز حائز اهمیت است. در بازه زمانی یکساله اخیر، قیمت محصولات سرد و گالوانیزه در پی رکود جهانی بین ۳۰ تا ۵۰‌درصد افت کرده است.

البته در خصوص تاثیر کاهش قیمت مواد اولیه بر خودروسازان داخلی باید در نظر داشت که تامین مواد اولیه مورد نیاز معمولا با عقد قراردادهای مدت‌دار انجام می‌شود و نوسانات مقطعی قیمت، تاثیری بر بهای تمام شده ایجاد نمی‌کند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد کاهش قیمت مواد اولیه در سال گذشته تاثیر خود را در تعدیل بهای تمام شده خودروسازان در سال جاری آشکار کند که البته تحقق این مساله منوط به ثبات وضعیت کنونی بازار مواد اولیه خواهد بود.

در مجموع با توجه به موارد فوق به نظر می‌رسد سهام سایپا در حال حاضر به علت مشکلات قبلی نتوانسته سرمایه‌گذاران را نسبت به رشد درآمدهای آتی در سال‌های آینده متقاعد کند که همین مساله به صورت افت P/E سهام شرکت (و به طور کلی سهام خودرویی) نسبت به P/E متوسط بازار منعکس شده است، اما به عنوان یک احتمال می‌توان گفت با توجه به افت قیمت‌ مواد مصرفی، در حال حاضر شرایط دستخوش تغییراتی به نفع سایپا شده که در صورت تداوم می‌تواند علاوه بر بهبود نسبت‌های بازدهی، انتظارات سرمایه‌گذاران از سودآوری آتی شرکت را تعدیل کند و موجبات افزایش نسبی P/E «خساپا» را به صورت کوتاه مدت فراهم کند. البته باید توجه داشت تحقق این مساله تا حد زیادی به ثبات تیراژ تولید و فروش محصولات شرکت وابسته خواهد بود و در صورتی که مسائلی نظیر رکود بازار، کمبود قطعات وارداتی و ... منجر به کاهش تیراژ فروش محصولات شرکت شود، این ارزیابی معتبر نخواهد بود.

Shahriary_sh@yahoo.com