... و اینک آغاز سال 1387

گروه بورس- همایون دارابی، بورس اوراق بهادار پس از پشت‌سر گذاشتن سالی پرفراز و نشیب، سال جدید را با رشد شاخص (به‌رغم عدم حضور بخش عمده معامله‌گران) آغاز کرد.

بازار سهام در شرایطی به استقبال سال ۸۷ رفت که کارنامه نهایی بورس در سال گذشته هرچند مثبت بود اما درخشان نبود، رشد ۵۴/۲درصدی شاخص کل حکایت از ضعف روند شاخص کل (به‌رغم افزایش ۸۴/۱۶درصدی ارزش بازار) دارد. بازده ۳/۱۷درصدی شاخص بازده نقدی و قیمت نیز اندکی نسبت به اوراق مشارکت (بدون ریسک) بالاتر بود.

این بازدهی صرف ریسک بازار را پوشش نمی‌دهد. شاخص صنعت نیز ۷/۲درصد رشد را تجربه کرد. در کنار رشد ارزش بازار از سطح ۳۹۵هزار و ۵۰۸میلیارد ریال به ۴۶۲هزار و ۱۱۹میلیارد ریال، شمار خریداران تغییر خاصی را نشان نداد و ۴/۴درصد رشد از ۷۳۴هزار نفر در سال ۸۵ به ۷۶۶هزار نفر بالغ شد که همچنان نشان‌دهنده عدم گسترش بازار سرمایه در میان جمعیت فعال کشور است.

ارزش کل معاملات نیز با ۷۴/۲۵درصد رشد به ۵۵هزار و ۶۴۴میلیارد ریال (که البته بخش عمده آن ناشی از فروش اقساطی سازمان خصوصی‌سازی بود) رسید که همچنان با سهم ۱/۱۵درصدی از ارزش بازار، همچنان نشان‌دهنده حجم اندک گردش سهام در بورس اوراق بهادار است. گردش ۶/۶ ساله ارزش بازار در مقابل میزان گردش سهام در بورس‌های منطقه نیز کمتر از حد قابل قبول است که این مساله ضعف مالی صنعت کارگزاری را موجب شده است. اندک بودن سود فعالیت کارگزاری شمار قابل ملاحظه‌ای از شرکت‌ها را از گردونه توسعه خارج ساخته و سرمایه‌گذاری جدید در این صنعت را بی‌توجیه ساخته است.

از این رو بازار در حالی که کارنامه‌ای مثبت را بر جای گذاشت؛ اما همچنان از حد انتظار اولیه کمتر است و این امر انتظار از سال ۸۷ را افزایش داده است. سالی که در سرآغاز آن از سوی مقام معظم رهبری به عنوان سال «نوآوری و شکوفایی» نامیده شده است بازار سرمایه نیز امسال بیش از هر زمان دیگر نیازمند نوآوری است. ساختارسازی‌های صورت گرفته در بازار سرمایه به ویژه راه‌اندازی موسسات تامین سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تصویب شمار قابل ملاحظه‌ای از قوانین و مقررات از جمله در زمینه اوراق مشتقه و بازار فرابورسی موجب شده است تا بستر برای ارائه نوآوری‌ها در بازار سرمایه فراهم باشد. بازار سرمایه اینک پس از ۴۰ سال فعالیت صرف‌نظر از تفاوت‌های فیزیکی، در بعد نرم‌افزاری تغییر جدی را در خود ندارد که این امر لزوم سرلوحه قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری را برای مسوولان بازار جدی‌تر از بخش‌های دیگر اقتصاد کشور نمایان می‌سازد.

در کنار تحولات نوروزی، سخنان رییس‌جمهوری و طرح تحول بزرگ اقتصادی و کاهش هزینه‌های دستگاه‌های اجرایی از اهمیت بالایی برخوردار است. طرح تحول اقتصادی دولت نهم اگرچه ابعاد آن نامشخص است باید در تاریخچه اقتصاد کشور چندی در طرح ساماندهی اقتصادی دولت آقای خاتمی و چرخش سال ۷۵-۷۴ دولت هاشمی رفسنجانی ارزیابی کرد. نبود استراتژی اقتصادی مشخص در طول سال‌های پس از جنگ موجب شده است تا دولت‌های این دوران عموما رفتار اقتصادی زیگزاگی را در دوره خود به نمایش گذشته‌اند. دولت آقای احمدی‌نژاد نیز احتمالا از این قاعده مستثنی نخواهد بود.

اتخاذ سیاست انقباضی مالی در سیستم بانکی پس از رشد گسترده تسهیلات اعطایی در دو سال و نیم گذشته و حال کاهش بودجه‌های دستگاه‌های اجرایی که فشار قابل ملاحظه‌ای را بر کارمندان دولتی وارد خواهد ساخت که تاکنون در عدم افزایش متناسب حقوق کارکنان دولتی و پرداخت نقدی هزینه‌هایی نظیر ایاب و ذهاب و ناهار، موجب چنین برداشتی شده است. حقوق کارکنان دولتی به‌رغم افزایش ۲۰درصدی حقوق کارگران (متناسب با تورم) در حد ۸ تا ۹درصد افزایش یافته است. اگر به این مجموعه، فروش بنزین آزاد ۴۰۰تومانی را نیز به همراه آزادسازی فروش محصولات پتروشیمی، افزایش بهای دارو و موارد متعدد دیگر را بیفزاییم،‌ موجب خواهد شد تا اهمیت بیشتری را به تحلیل تغییرات اساسی در سیاست‌های دولتی در خلال سال‌جاری قائل شویم.

افزون بر این، تحولات اقتصاد بین‌الملل نیز نتایج مهمی را به همراه دارد. رشد بی‌سابقه بهای محصولات کالایی از نفت و گاز گرفته تا شکر و برنج موجب شده است تا عصر محصولات کالایی و به‌تبع آن رونق سهام وابسته به این گروه در تمامی بورس‌ها به چشم بخورد. این امر بحث‌هایی در مورد تشکیل حباب یا عدم حباب بهای محصولات کالایی را نیز به همراه آورده است.

رکوردشکنی بهای نفت و طلا به همراه فلزات موجب شده است تا بهای محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های معدنی- فلزی همچنان در حال افزایش باشد که این امر تاثیراتی را بر بازار سهام داشته باشد. در آخرین معاملات خارج از LME (بورس فلزات لندن) بهای مس به ۸هزار و ۵۵۵دلار در هر تن بالغ شد و این امر در شرایطی رخ دادکه موجودی LME با کاهش بی‌سابقه به ۱۱۷هزار تن رسیده است که نشان‌دهنده قوی بودن تقاضا است. بهای آلومینیوم ۲هزار و ۹۴۷دلار در هر تن، روی ۲هزار و ۳۲۳دلار در هر تن و سرب ۲هزار و ۸۳۰دلار در هر تن بالغ شد. در بازار محصولات پتروشیمی نیز افت تولید متانکس (بزرگ‌ترین تولیدکننده متانول جهان) به دنبال افزایش عوارض صادرات گاز از آرژانتین موجب تقویت بازار متانول شده است. بهای متانول در بازار چین با رشد ۱۰دلاری به ۳۶۰ تا ۳۷۰دلار رسیده است. در کنار بازار متانول که با عرضه‌های گسترده واحدی مستقر در خاورمیانه مواجه است، بهای محصولات پایه‌ای پتروشیمی از جمله پلی‌اتیلن سبک و سنگین با تداوم رشد به یک‌هزار و ۶۴۰دلار در هر تن رسیده است. پی‌وی‌سی نیز به یک‌هزار و ۱۰۰دلار رسیده است.

در بازار چه خبر بود؟

بازار سهام ابتدای سال‌جاری با ۴ روز فعالیت شاهد ۴۱ واحد رشد شاخص کل بود که البته بخش عمده آن ناشی از جهش قیمتی بانک پارسیان در معاملات روز یکشنبه هفته جاری بود. بازار دادوستد سهام در خلال ۴ روز ابتدای سال کاری خود به ویژه تحت تاثیر عدم حضور بخش قابل ملاحظه‌ای از فعالان بازار بود. تعطیلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و تعطیلات قابل ملاحظه‌ امسال موجب شد تا بازار در خلال روزهای فعالیت خود تنها شاهد حضور ۴هزار و ۹۹۹نفر به عنوان خریدار باشد. در این شرایط بازار به ویژه گرایش به کاهش قیمت داشت. امری که انتظار می‌رود در هفته آینده و با حضور معامله‌گران تغییر کند.

در دو هفته گذشته همچنین بازار به ویژه به سوی انتشار گزارش‌های پایان سال شرکت‌ها و حدس و گمانه‌ها در مورد این گزارش‌ها داشت. با توجه به پایان سال مالی بخش عمده شرکت‌های بورس، بازار در انتظار انتشار گزارش‌های ۱۲ ماهه شرکت‌های بورسی است که این امر در خلال دو هفته آینده بازار ایران را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. از سویی بازار همچنین به سوی معاملات عمده پیش روی خود و تاثیرات آن بر نمادهای درگیر گرایش داشت.

در این بخش به ویژه دو معامله عمده در نمادهای تراکتورسازی ایران و قند هگمتان جلب‌توجه می‌کند. سازمان خصوصی‌سازی در خلال هفته سوم فروردین ماه در روزهای ۲۴ و ۲۵ این ماه سه عرضه عمده مهم را صورت خواهد داد. عرضه ۶/۴۴درصد سهام تراکتورسازی ایران را در نرخ پایه یک‌هزار و ۵۲۵ریال صورت خواهد داد، شرایط ۲۵درصد نقد و ۷۵درصد نسیه این معامله و همچنین جایگاه تراکتورسازی به عنوان عظیم‌ترین مجتمع صنعتی شمال غرب کشور و بزرگ‌ترین واحد تولید ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی کشور که با خرید آن کنترل ده‌ها شرکت بزرگ و کوچک در اختیار خریدار قرار خواهد گرفت، موجب می‌شود که انتظار برای رقابت در این نماد وجود داشته باشد.

سازمان خصوصی‌سازی دو عرضه بورسی دیگر را نیز در روزهای ۲۴ و ۲۵ فروردین در نماد تایدواتر خاورمیانه به میزان ۵/۴۴درصد در نرخ پایه ۷هزار و ۹۹۶ریال صورت خواهد داد.

در کنار این عرضه‌های دولتی عرضه سهام قند هگمتان توسط توسعه صنایع بهشهر نیز موجب تشکیل صف خرید در این نماد شده است. فروش قند هگمتان با توجه به توافقات صورت گرفته قطعی است که با این معامله توسعه صنایع بهشهر پس از سال‌ها یکی از واحدهای خود را واگذار خواهد کرد.

این واگذاری در کنار فروش بخش شمالی زمین بسته‌بندی ایران شرایط مالی گروه توسعه بهشهر را تغییر خواهد داد. در کنار این معامله قطعی احتمال فروش شماری از واحدهای وابسته به سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی نیز در چند هفته آتی وجود دارد. در کنار عرضه قطعی سهام سولیران و تغییر و تحولات در پارس الکتریک، شنیده‌ها از مذاکرات در مورد صنایع کاغذسازی کاوه، سرمایه‌گذاری پتروشیمی و شماری از واحدهای وابسته به آن از جمله پتروشیمی فارابی خبر می‌دهد که این امر ناشی از استراتژی شستا برای ورود به صنایع مادر و خریداری شرکت‌های اصل ۴۴ و واگذاری صنایع دست‌دوم دارد. شستا با خرید بخش عمده سهام فولاد مبارکه، پتروشیمی فن‌آوران، بخش نخست این استراتژی تاکنون با موفقیت به اجرا درآمده است.

در بازار چهار روز کاری گذشته در گروه معدنی بازار در انتظار گزارش‌های ۱۲ماهه گل‌گهر و چادرملو بود. گل‌گهر به‌ویژه با عرضه‌های سهامداران عمده در آخرین روزهای سال گذشته در حالی شاهد این عرضه‌ها بود که در روز شنبه آینده نخستین مزایده فروش محصولات گل‌گهر در سال ۸۷ رقم خواهد خورد. این عرضه به میزان ۲۱۰هزار تن کنسانتره در نرخ پایه ۱۰۵ یورو (معادل ۱۴۹هزار و ۶۲۵تومان) و ۹۰هزار تن سنگ هماتیت در نرخ پایه ۷۷ یورو (۱۰۹هزار و ۷۲۵تومان) رقم خواهد خورد که در مقایسه با پیش‌بینی به ترتیب ۱۲۰هزار و ۶۵هزار تومانی صورت‌های مالی سال ۸۷ این شرکت انتظار برای تاثیرپذیری این شرکت از رشد ۶۵درصدی بهای سنگ‌آهن سبب شده است. در صورت انجام این مزایده کارشناسان بازنگری را در برآوردهای سال جاری خود صورت خواهند داد.

در گروه فلزات، علاوه‌بر انتظار برای گزارش ۱۲ماهه ملی مس و احتمالا تعدیل قابل‌ملاحظه این شرکت در گروه فولادسازها رشد بهای فولاد در بازارهای جهانی موجب انتظار برای افزایش فروش شرکت‌ها در سال جاری شده است. در این گروه بهای میلگرد در بازار دبی بالای یک هزار دلار در هر تن رسیده است. از این رو انتظار می‌رود بازگشایی بورس فلزات در هفته آینده با تغییرات قیمتی صورت گیرد در گروه خودرویی رشد ۲۵ تا ۴۰درصدی بهای فولاد، موجب فشار سنگین به قطعه‌سازان و خودروسازان خواهد شد.

در این گروه پارس‌خودرو با تولید ۲۰۲هزار دستگاه در سال ۸۶ رکورد ۵۰ساله خود را شکست. انتظار می‌رود پارس‌خودرو در سال جدید نیز با توجه به توافق تولید گسترده مگان رشد تولید را شاهد باشد.

در گروه تجهیزات امضا بر قرارداد LNG تولید گاز مایع موجب شد تا مپنا نیز بتواند قرارداد خود برای ساخت نیروگاه این مجتمع ۷۰۰میلیون دلاری را قطعی کند.

در گروه سیمانی سیمان آبیک عنوان چهارصد و چهل و دومین شرکت بورس پذیرفته شده است.

در گروه بانکداری تعدیل فوق‌العاده بانک پارسیان موجب شد تا این نماد در روز یکشنبه با جهش قیمتی ۶/۱۶درصدی مواجه شود. این جهش قیمتی بار دیگر شرایط مناسب گروه بانکداری در سال جاری به‌رغم عدم‌اعلام نرخ سود بانکی به نمایش گذاشت.

در مجموع بازار سهام در خلال ۴ روز کاری ابتدای سال ۸۷ چهره بازاری کم‌حجم، اما امیدوارکننده را به نمایش گذاشت که انتظار می‌رود در هفته آینده و آغاز رسمی فعالیت‌ها بهبود یابد در این مدت مهم‌ترین تحول به نتیجه رسیدن رقابت بر سر بلوک مدیریتی آلومتک بود که در پنجم فروردین‌ماه پس از نزدیک به۱۰روز رقابت در نرخ ۱۴هزار و یک ریال توسط یک سرمایه‌گذار خصوصی خریداری شد.