شروین شهریاری
پرسش از آقای صحرانورد از طریق پست الکترونیک: چرا سهام پتروشیمی‌اراک با وجود اخبار مثبت و آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی‌با عرضه‌های سنگین مواجه شده است؟

بسیاری از صنایع کشور اکنون تحت سیطره تصمیمات دولتی قرار دارند که با توجه به چشم انداز و حرکت کلی اقتصاد کشور، به تدریج مشمول حذف قوانین دولتی به ویژه مساله «نرخ‌گذاری» خواهند شد. خروج کالاها از شمول نرخ‌گذاری تاثیرات مهمی‌در صورت سود و زیان شرکت‌های صنایع مختلف بر جای می‌گذارد و از آنجا که اجزای تشکیل دهنده سود ناخالص، درآمد حاصل از فروش و بهای تمام شده هستند، بنابراین آثار این تحولات همواره باید در هر دو سرفصل مورد بررسی قرار گیرد. اخبار اخیر که در مورد آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی‌منتشر شده دارای جزئیات کمی‌ می‌باشد و دقیقا مشخص نشده چه محصولاتی از شمول نرخ‌گذاری خارج شده‌اند. اما با فرض آزادسازی کامل، به تحلیل آثار این مصوبه بر سودآوری «شاراک» می‌پردازیم.
در مرحله اول تاثیر آزادسازی را بر درآمد حاصل از فروش پتروشیمی‌اراک محاسبه می‌کنیم. این شرکت ۶۰درصد محصولات خود را به صورت داخلی و ۴۰درصد را صادراتی به فروش می‌رساند. در جدول زیر نام ۶ محصول که بزرگترین سهم را در بودجه فروش دارند به همراه قیمت صادراتی و داخلی هر تن فروش محصول براساس آخرین بودجه حسابرسی شده سال ۸۶، آورده شده است. در ستون آخر (تفاوت قیمت صادراتی با داخلی)، علامت مثبت به این معنا است که نرخ فروش صادراتی محصول بالاتر از قیمت داخلی و علامت منفی بالاتر بودن قیمت فروش داخلی را نشان می‌دهد.
در جدول فوق از برخی تفاوت قیمت‌های محصولات صادراتی و داخلی که ناچیز بوده‌اند صرف نظر شده است. همان طور که مشاهده می‌کنید اگر مبنای قیمت فروش محصولات را نرخ صادراتی در نظر بگیریم باز هم بودجه فروش «شاراک» تاثیر چندانی از بابت آزادسازی نخواهد پذیرفت و قیمت فروش داخلی اکثر محصولات شرکت اکنون در محدوده نرخ‌های جهانی قرار دارند.
حال به بررسی دومین جز موثر در سود ناخالص یعنی بهای تمام شده می‌پردازیم. مواد اولیه در ترکیب بهای تمام شده شرکت رقمی‌معادل ۳۰۰‌میلیارد تومان (۷۷درصد از کل) را تشکیل می‌دهد که عمده هزینه مواد اولیه مربوط به خرید نفتا (۲۸۶‌میلیارد تومان ) با نرخ میانگین ۴۵۰ دلار است. همان طور که می‌دانید «شاراک» نفتا را با ۳۰‌درصد تخفیف نسبت به قیمت فوب خلیج فارس از شرکت پخش و پالایش خریداری می‌کند. حال با فرض آزادسازی، منطقی است که قیمت محصولات شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی (که خوراک اراک را تأمین می‌کند) نیز آزاد شود. بنابراین با حذف ۳۰درصد تخفیف، شاهد رشدی معادل ۱۲۰‌میلیارد تومان (۱۰۰ تومان به ازای هر سهم) در بهای تمام شده شرکت خواهیم بود. بنابراین مشاهده می‌شود که در شرایط کنونی، اگر آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی‌ به صورت کامل اجرا شود، در مجموع آثار کاهنده قابل ملاحظه‌ای بر حاشیه سود و سود‌خالص شرکت مطابق مفروضات این تحلیل دارد و اجرای این مصوبه نمی‌تواند نکته مثبتی برای «شاراک» از لحاظ بنیادی تلقی شود.
با ذکر چند نکته در مورد پتروشیمی‌اراک (فارغ از بحث آزادسازی) مطلب را به پایان می‌بریم:
۱ - شرکت طرح افزایش ظرفیت ۲۵درصدی تولید را اخیرا به بهره‌برداری رسانده که آثار آن در سال مالی آتی آشکارتر خواهد شد. این طرح توسعه با توجه به خوراک گازی، وضعیت مناسبی در کاهش بهای تمام شده برای «شاراک» ایجاد خواهد کرد.
2 - برخی محصولات شرکت که بزرگترین سهم را در بودجه فروش دارند (نظیر پلی اتیلن‌ها)، اخیرا در بازارهای جهانی افزایش قیمتی حدود 10درصد نسبت به پیش‌بینی بودجه شرکت داشته اند که در صورت حفظ رویه موجود و عدم حذف تخفیف قیمت خوراک، نقش مؤثری در رشد سود خالص سال‌جاری ایفا خواهد کرد. با توجه به این نکته، به رغم رشد قابل ملاحظه قیمت نفتا، بر مبنای محاسبات، تعدیل مثبت پیش‌بینی سود فعلی تا حدود 20درصد امکان‌پذیر خواهد بود.
۳ - در خصوص عرضه‌های سنگین «شاراک»، نقش سرمایه‌گذاری تدبیر (که اخیرا در بسیاری نمادها فروشنده و در بانکی‌ها خریدار بوده) قابل اشاره می‌باشد.
Shahriary_sh@yahoo.com