محسن ایلچی
بورس آتن یک بورس شبه مدرن است که علاوه بر ساختار و سازماندهی متعارف نظیر سایر بورس‌های جهان، به منظور تامین نیازهای بازار سرمایه و خلق ارزش‌های نوین دست به ابداعاتی زده است که شاید در سایر اقتصادهای نیمه‌صنعتی به چشم نخورد. در شماره دیروز گزارش بورس یونان، به لایه‌بندی بازار سهام یونان (وجود سه بازار اصلی، بازار موازی و بازار جدید) اشاره شد. تشریح شد که هر یک از این بازارها در بورس یونان چه کارکرد، نقش و کارآیی دارد. در این بخش گزارش سفر به بورس یونان، به سه بازار انتزاعی یا ممتاز این کشور اشاره می‌شود.

براساس تحلیل ما، مقامات بورس یونان به این نتیجه رسیده‌اند برای آن که از تمام ظرفیت‌های دوبخش واقعی و مالی اقتصاد هلنی استفاده کنند، باید بازارهای جدیدی را خلق کنند که تمام شرکت‌های یونانی با هر میزان دارایی، سرمایه، شفافیت، ریسک و سوددهی بتوانند در «بازارهای متشکل» حضور پیدا کنند. بنابراین در این بخش از گزارش به کارکرد سه بازار «خارج بورس»، «بازار صندوق‌های مشاع» و «شبکه ایکس نت» اشاره می‌شود. هر یک از این بازارها در تامین منابع بلندمدت شرکت‌ها (با هر اندازه و تیراژ) نقش موثری دارند.
* بازار خارج از بورس (off Exchange):افزون بر سه بازار که دیروز به آن اشاره شد، بورس یونان تجربه جدیدی را به نام «بازار خارج از بورس»‌ آغاز کرده است. الزامات و قواعد ورود به این بازار همانند یک بازار فرابورس (OTC) نیست. معاملات این بازار به ویژه روی شرکت‌های سرمایه‌گذاری خدمات مالی صورت می‌گیرد و حتی شرکت‌هایی که زیر ظرفیت و توانایی‌شان فعالیت می‌کنند، می‌توانند در این بازار حضور یابند. OTC نسبت به off Exchange شرایط و مقررات حرفه‌ای‌تر دارد. نظارت بر روی این شرکت‌ها از سوی کمیسیون بازار سرمایه یونان صورت می‌گیرد. منتها گزارش‌های شرکت حاضر در این بازار از سوی کارگزاران ارائه می‌شود و در اختیار «کمیسیون» قرار می‌گیرد، البته طرفین معامله نیز باید چنین گزارش‌هایی را درخواست کنند. وجود این بازار برای هیات کارشناسی ایران اندکی تعجب‌برانگیز بود. چون تصور می‌کرده‌اند حال که این همه بازار در بورس یونان وجود دارد، چرا باید بازاری تحت عنوان «خارج از بورس» وجود داشته باشد. اما در مجموع به‌زغم کارشناسان ایرانی این بازار کارکرد بازارهای خارج از بورس را دارد.
بازار معامله صندوق‌های مشترک: این بازار جدید برای صندوق‌های مشاع (Mutual Funds) راه‌اندازی شده است. در واقع یک صندوق به واحدها (units) مختلف تقسیم شده است و توسط یک موسسه یا شرکت به بازار عرضه می‌شود.ترکیب دارایی‌های مشاع، متشکل از واحدهای متفاوت است.
مدیریت صندوق‌های مشاع، واحدها را در بازار عرضه می‌کنند. حداکثر هر ناشر می‌تواند ۱۰یونیت را در بازار منتشر کند. ناشر اوراق‌ در بازار (ETFs) موظف است ترکیب پرتفوی، وضعیت سهام ممتاز، گزارش وضعیت عملکرد نیم سال و سالانه وضعیت ارزش خالص دارایی (NAV) را بعد از قیمت پایانی، گزارش روزانه را قبل از بازگشایی بازار به بورس یونان (ATHEX) بدهد. حداقل سرمایه برای ناشران اوراق صندوق‌های مشاع ۳میلیون یورو است. به گفته مقامات بورس یونان«ETF» یک بازار جدید آسان و سهل برای ورود صندوق شرکت خارجی به بورس است. پذیرش لیست شدن در این بازار به این‌گونه است که یک ماه بعد درخواست بورس یونان، صندوق پذیرش و بعد از سه روز معاملات آن از طریق سیستم معاملاتی الکترونیکی آغاز می‌شود و زمان تسویه و پایاپای آن هم به صورت «T+۳» است.
در مجموع مقامات بازار سهام یونان برای استفاده از حداکثر ظرفیت پتانسیل شرکت‌ها در کشورشان بازار خلق کرده‌اند تا شرکت‌ها با هر میزان از سوددهی یا زیان‌دهی، شفافیت، ریسک مالی یا تجاری، هر میزان سرمایه (SC، MC یا LC) فرصت استفاده و حضور در بازار سرمایه را داشته باشند.
*پروژه بازار منطقه‌ای ایکس نت (X NET): یکی از مهمترین پروژه‌هایی است که مقامات بورس یونان به منظور کشف پتانسیل سایر بورس‌های کشورهای اروپایی و آسیایی همچنین معرفی همگانی اطلاعات و قیمت‌های بورس‌هایشان در دست اجرا دارند، راه‌اندازی شبکه مجازی «ایکس نت» است.این طرح که در قالب یک پلت‌فرم مشترک با هدف ایجاد فرصت‌های برابر میان بورس‌ها، از بین شکاف اطلاعاتی میان بازار، دسترسی آسان به اطلاعات بازارها، کاهش هزینه دریافت اطلاعات و آگاهی نسبت به فرصت‌های سرمایه‌گذاری تلاش می‌کند، در یک فضای مجازی بورس‌ها را به هم متصل کند. طرح «ایکس نت» با هزینه بالغ بر ۵/۳میلیون یورو (۸۰درصد آن را دولت یونان و ۲۰درصد را شرکت هلدینگ هلکس تقبل کرده است) آغاز شد.این طرح از سال‌جاری تا سال ۲۰۰۹ به طور کامل اجرا می‌شود.
تاکنون کشورهای آلبانی، بوسنی و هرزه‌گوین، مصر، مقدونیه، اردن و صربستان برای پیوستن به این طرح برنامه‌ریزی کرده‌اند.ناگفته نماند که هسته اصلی این شبکه بر روی یک همکاری یا پلت‌فرم مشترک میان بورس یونان و قبرس از سال 2006 بنا شده است. نزدیک به یکسال است که میان بازار سهام دو کشور ارتباط مستقیم برقرار شده و حجم معاملات روزانه که از سوی سرمایه‌گذاران یونان در قبرس انجام می‌شود، حدود 4/2میلیون یورو (15درصد ارزش معاملات بازار قبرس) و از قبرس به یونان حدود 9/3میلیون یورو (معادل 8/0درصد ارزش معاملات بورس یونان) است. به طور متوسط تا نهم نوامبر (18آبان) جمع ارزش معاملات طرفین به 16میلیون یورو می‌رسد.درواقع «ایکس نت» اولین شبکه یا بازار مجازی در جنوب‌شرقی و شرق اروپا است و یکی از مقدمات جدی امحای مرزها برای سرمایه‌گذاری در کشورهای این منطقه محسوب می‌شود.
(درباره این بازار مجازی در آینده بیشتر خواهیم نوشت).

pic۱