شروین شهریاری

*پرسش از خانم دیانت از طریق پست الکترونیک: در سال ۸۳ به منظور سرمایه‌گذاری بلندمدت در بازار سرمایه، سهام بانک پارسیان را در قیمت ۷۰۰ تومان که به زعم کارشناسان یکی از بهترین سهام برای بلندمدت بود، خریداری کردم. اما اکنون پس از گذشت سه سال با وجود شرکت در مجامع عادی و افزایش سرمایه، پول اولیه من نصف شده است. آیا امیدی به بازگشت قیمت وجود دارد؟ و اینکه چرا نگهداری یک سهم در بلندمدت در بازار سرمایه به جای کسب سود اغلب زیان نصیب خریدار می‌کند؟ بانک پارسیان از بدو ورود خود به بورس، یکی از خبرسازترین و پرافت و خیزترین شرکت‌های بازار بوده است که برای درک تحولات مرتبط با قیمت این سهام مروری بر تاریخچه «وپارس» در بورس تهران راه‌گشا خواهد بود.

این شرکت در سال ۸۳ پس از یکی از موفق‌ترین اجراهای افزایش سرمایه به روش «صرف سهام»، با سرمایه ۲۰۰‌میلیارد تومان در قیمت‌هایی حدود ۶۵۰تومان در تابلو اصلی IPO شد. آن زمان یکی از پرحرارت‌ترین دوران بانکی‌های بورس بود که دو رقیب این شرکت (اقتصاد نوین و کارآفرین) در محدوده P/E ۲۰ معامله می‌شدند. ورود پارسیان باP/E ۱۲ برای سرمایه‌گذاران جذاب بود و باعث اقبال بازار به سهام این شرکت در کوتاه‌مدت و رشد قیمتی تا محدوده ۸۰۰ تومان شد که خواننده محترم نیز احتمالا در همان دوران سهم را خریداری نموده‌اند. اما متعاقب رشد قیمتی «وپارس»، گروه ایران خودرو به عنوان مالک عمده با توجه به قیمت تمام شده ناچیز (کمتر از ۱۰۰ تومان به ازای هر سهم)، شروع به عرضه‌های سنگین در بازار کردند که در نهایت منجر به عقب‌نشینی خریداران و افت قیمت سهم تا قیمت عرضه اولیه شد. در آن زمان با بروز اعتراضاتی از سوی هیات‌مدیره پارسیان به ایران خودرو، بانک راسا تصمیم به حمایت از سهم خود در بازار گرفت که برای این امر با تامین منابع از برخی شرکت‌های زیرمجموعه (بیمه پارسیان، سرمایه‌گذاری پارسیان و۰۰۰) اقدام به بستن کف قیمتی سهم و خریدهای گسترده در نماد «وپارس» نمودند که پس از یک دوره معامله چندین میلیارد‌تومانی سهم در بازار، سرانجام مقاومت زیرمجموعه‌های بانک با عرضه‌های حقوقی شکسته شد و قیمت سهم تا محدوده کمتر از ۵۰۰تومان فرو ریخت. پس از آن نیز شرکت با افزایش سرمایه ۱۵۰درصدی، سرمایه خود را به ۵۰۰‌میلیارد تومان رساند، اما مصادف شدن این افزایش سرمایه سنگین با تصویب طرح کاهش نرخ سود بانکی (که در آن زمان توسط بازار برای این گروه منفی ارزیابی می‌شد)، منجر به افت انتظار بازار از عایدات آتی و متعاقب آن افت قابل ملاحظه P/E سهم شد. از همان زمان بحث واگذاری مدیریتی سهام ایران خودرو در بانک پارسیان مطرح شد که این مساله نهایتا در سال گذشته جنبه جدی‌تری به خود گرفت و طی وقایعی که شرح آن در این مختصر نمی گنجد در نهایت این معامله ابطال و مدیرعامل وقت پارسیان نیز برکنار شد.

اما در حال حاضر در خصوص وضعیت آتی سهم، چهار مساله مهم وجود دارد:

اول، بحث واگذاری سهام ایران خودرو در پارسیان است که بنا بر شایعات غیررسمی توافقات اولیه به منظور واگذاری بلوک مدیریتی سهام «وپارس» در قیمت ۲۷۰ تومان انجام شده و خریدار نیز مشخص شده است و انتقال سهام در آینده از طریق بورس انجام خواهد شد. البته این یک خبر تایید نشده است.

دوم، آنکه سهامی که توسط زیرمجموعه‌ها در سال ۸۳ خریداری شده است، هر چند در سرفصل سرمایه‌گذاری بلندمدت این شرکت‌ها طبقه‌بندی شده، اما با توجه به دائمی بودن ذخیره کاهش ارزش، مطابق اظهار نظر حسابرس، این شرکت‌ها ملزم به اخذ ذخیره کاهش ارزش برای سرمایه‌گذاری خود خواهند بود. (بیشترین میزان ذخیره کاهش مورد نیاز در مورد سرمایه‌گذاری پارسیان به مبلغ حدود ۳۰میلیارد تومان است.) از طرف دیگر از آنجا که شرکت زیرمجموعه، سهام شرکت مادر را خریداری کرده در حقیقت این سهام خریداری شده توسط زیرمجموعه‌ها، مطابق استانداردهای حسابرسی حکم «سهم خزانه» دارد، به این معنا که در تلفیق، شرکت به صورت غیرمستقیم به ابطال بخشی از سهام خود اقدام کرده که این مساله نیز در حقوق صاحبان سهام بانک پارسیان مؤثر بوده و الزام به واگذاری سهم شرکت مادر توسط زیرمجموعه‌ها را در آینده گوشزد می‌کند. سرمایه‌گذاری پارسیان به تنهایی با دارابودن ۲۴۰‌میلیون برگ سهم، مالک حدود ۴‌درصد از سهام بانک پارسیان است.

مساله سوم، به آئین نامه شورای پول و اعتبار باز می‌گردد که با الزام به خروج بانک‌ها از«بنگاه داری»، تا اسفند ۸۷ به بانک‌ها فرصت داده تا طبق ضوابطی قسمت اعظم سرمایه‌گذاری‌های خود را واگذار کنند. مطابق الزامات این مصوبه، بانک پارسیان نیز احتمالا با توجه به گستردگی سرمایه‌گذاری در زیرمجموعه‌ها با دشواری‌هایی جهت واگذاری سهام آنها مواجه خواهد بود. البته هنوز در مورد مفاد این آیین‌نامه اعتراضات زیادی توسط بانک‌ها وجود دارد.

آخرین مساله به افزایش سرمایه پارسیان مربوط است. «وپارس» قصد دارد در سال جاری افزایش سرمایه حداقل ۲۰ الی ۳۰‌درصدی را از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران به مورد اجرا‌گذارد. واقعیت این است که بانک پارسیان از جمله شرکت‌های موفق در عرضه بانکداری کشور محسوب می‌شود و تزریق منابع جدید به این شرکت در گسترش فعالیت و سودآوری شرکت نقش مهمی ایفا خواهد کرد، اما به علت محدودیت منابع مالی سهامداران عمده تاکنون افزایش سرمایه این شرکت با ملاحظاتی روبه‌رو بوده است که در صورت به وقوع پیوستن شایعات موجود در زمینه واگذاری مالکیت بانک پارسیان، احتمالا اجرایی شدن افزایش سرمایه نیز به بعد از انجام معامله عمده موکول خواهد شد.