محسن ایلچی

همه چیز برای سفر به یونان از یک قرعه‌کشی در سازمان بورس شروع شد. قرعه‌کشی که براساس آن قرار شد از این پس خبرنگاران حوزه بورس به همراه کارشناسان بازار سهام، تحولات و وضعیت بور‌س‌های خارجی را تجربه کرده و سپس برای مخاطبان بیشتری گزارش کنند. از این‌رو اولین قرعه به نام «دنیای اقتصاد» افتاد. گزارش پیش‌رو، گزارش دبیر گروه بورس است. وی به همراه ۲۸ نفر از کارشناسان ارشد بازار سرمایه در هفته گذشته طی یک دوره فشرده سه روزه با ساختار بورس یونان و تحولات بورس‌های اروپا آشنا شدند. این گزارش سفر، در سه شماره با محورهای «اقتصاد یونان»،‌ «روابط اقتصادی ایران و یونان» و «بورس یونان» اکنون از نظرتان می‌گذرد: اگر از نقطه دید کارگردان «فیلم ۳۰۰» به روابط اقتصادی- سیاسی کنونی ایران و یونان نگریسته نشود، دو کشور هم اکنون از روابط و مناسبات خوبی برخوردار هستند. یونان کشوری در جنوب شرق اروپا، همواره در برابر ایران مواضع مناسبی را در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا اتخاذ کرده است.کشور هزار جزیره با جمعیتی برابر ۱۱میلیون نفر (۷/۱۵درصد از جمعیت ایران) - ۷میلیون یونانی هم به سایر کشورهای جهان مهاجرت کرده‌اند- توانسته با شناخت پتانسیل‌های اقتصاد ملی به تولید ناخالص داخلی در سطح ۳۰۵میلیارد دلار طی سال گذشته میلادی برسد. بنابراین جمعیت اندک به همراه تولید ناخالص داخلی بالا، باعث شده که یونانی‌ها با درآمد سرانه ۳۳هزار دلاری (حدود ۳۱میلیون تومان در سال یا ۸/۲۵میلیون در ماه) زندگی مرفهی را در گوشه‌ای از اروپا تجربه کنند. اقتصاد یونان در رتبه‌بندی کشورهای اتحادیه اروپا جایگاه میانی را برای خود انتخاب کرده است. مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد کشوری که حدود یک دوازدهم (۱۳۱هزار و ۹۵۷ کیلومتر مربع) خاک ایران مساحت دارد، عبارتست از: جهانگردی (آنها از آکرو پولیس خوب پول در می‌آورند)، صنایع غذایی (غذای اصلی یونانی‌ها غذاهای دریایی است و فرهنگ بحری‌‌شان بالعکس ما ایرانیان که با وجود دو دریای بزرگ که در شمال و جنوب کشور فرهنگ بری داریم، بسیار با سبک زندگی به ویژه اوقات فراغت‌شان عجین شده است)، کشتیرانی (یونان شهر بندری است که کشتی‌های کانتینربر، کاتاماران فله‌بر، هندی‌سایز و...) در اسکله‌ها، آبراه‌های مرکزی و حاشیه شهر به وفور به چشم می‌خورد. کاشت و فرآوری تنباکو (در یونان دو چیز از نگاه‌ها دور نمی‌ماند: از سر صبح تا الی شب همه معتاد به آن هستند: «قهوه، سیگار و... سیگار و پشت بند آن قهوه»)، تولید فولاد و آهن و... بخش‌های تولیدی اصلی این کشور نزدیک به فرهنگ شرق در اروپا را شکل می‌دهد.در مجموع از یک اقتصاد ۳۰۵میلیارد دلاری، ۴/۷۴درصد آن وابسته به بخش خدمات (به ویژه خدمات توریست، کشتیرانی، بانکداری و بیمه و...)، ۶/۲۰درصد به بخش ارزش افزوده بخش تولیدات صنعتی و ۱/۵درصد وابسته به بخش کشاورزی است.البته افزایش وابستگی اقتصاد یونان به واردات محصولات کشاورزی اعتراض بسیاری از گروه‌ها و احزاب و حتی افکار عمومی را به دنبال داشته است. با وجود اینکه یونان دارای آب و هوای مدیترانه‌ای است، اما جهت وزش باد از دریا به سمت خشکی نیست، بلکه جهت باد بالعکس است. یعنی رطوبتی که در ساحل دریای خزر احساس می‌کنید، در ساحل یونان ملموس نیست.در مجموع اقتصاد زوربای یونانی با ۲۴میلیارد دلار صادرات (سرانه صادرات دومیلیون و ۱۸۲هزار دلار) اقتصادی است که به مزیت‌های خود در بخش خدمات و استفاده جغرافیایی اقتصادی (ژئواکونومیک و اکوتوریست) توجه کرده و از نظر تولید محصولات صنعتی چندان غنی نیست. برای همین مهم‌ترین اقلام وارداتی یونان جدای از محصولات غذایی و اتومبیل سواری است. یونان شهر نمایشگاه‌های بزرگ و اتومبیل‌های لوکس و اقتصادی در اروپا است به طوری که از هر ۱۰نفر ۸نفر خودرو شخصی دارند. از سوی دیگر ساکنان بیست و هشتمین اقتصاد دنیا، علاقه عجیبی به سرگرمی و اشتیاق به دو روز تفریح آخر هفته دارند. تقریبا از ۱۱میلیون جمعیت یونان، بیش از چهارمیلیون نفر در آتن سکنی گزیده‌اند، (مثل تهران که تقریبا ۱۰درصد از جمعیت کشور در منطقه کوچکی از خاک ایران مستقر هستند، بیش از ۳۶درصد از جمعیت یونان در آن زندگی می‌کنند.)خیابان‌های بسیار باریک (اما زیبا و تمیز) کفاف حجم انبوه خودروهای کوچک و بزرگ را نمی‌دهد. از این رو ترافیک سنگین مشکل جدی برای ساکنان شهر آتن محسوب می‌شود که بسیاری از قرار‌ملاقات‌ها و سایر امور روزانه را با تاخیر مواجه می‌کند.(البته ترافیک خودرو در آتن با ترافیکی که ما در شهرهای ایران که هر روز از آن بهره می‌بریم، بسیار متفاوت است) خوشبختانه هیات ۳۰نفره ایرانی طی چهار روز اقامت در یونان، به موقع در سر نشست‌های آموزشی حاضر شده‌اند. همان‌طوری که عنوان شد، یونانی‌ها به تفریح و فراغت توجه جدی نشان می‌دهند.

به عنوان یک شاخص مرتبط باید عنوان کرد که امید به زندگی در زنان یونانی ۸۱سال (حدود ۱۰سال بیشتر از زنان ایرانی) و برای مردان ۷۵سال (حدود ۵سال بیش از مردان ایرانی) است. در مجموع در خیابان‌های آتن کمتر کودک و نوجوان به چشم می‌خورد؛ چرا که جمعیت این گروه سنی فقط ۲/۱۹درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است. البته ساختار جمعیت یونان چندان هم پیر نیست؛ چرا که حدود ۹/۶۶درصد از جمعیت یونانی‌ها که تقریبا نسل ناحیه میانی هرم جمعیتی و نیروی کار کشور را تشکیل می‌دهند، جمعیت بین ۱۵ تا ۶۵سال هستند. (جمعیت فعال در ایران حدود ۵/۲۳میلیون نفر است).

با این ساختار جمعیتی، مساله مهار بیکاری در اولویت برنامه‌های اقتصادی این کشور قرار گرفته است. با وجود اینکه اقتصاد یونان در سال ۲۰۰۶ رشدی معادل ۱/۴درصد را تجربه کرده، اما سیل بیکاران جوان و مهاجران جویای کار از کشورهای پاکستان و هند بازار کار یونان را با نارسایی‌های جدی روبه‌رو کرده است.براساس آمار بانک جهانی در جولای (تیر-مرداد۸۶) سال‌جاری نرخ بیکاری این کشور در یک روند نزولی به سطح ۸/۷درصد رسیده است. در یونان شنیده می‌شود که بعد از به دست گرفتن قدرت از سوی حزب «نئودموکراسی» نرخ بیکاری در این کشور تنزل کرده و نرخ تورم تا ۱/۳ در اکتبر سال‌جاری میلادی (مهر-آبان سال ۸۶) تثبیت شده است. با این حال، افزون بر بیکاری، میزان بدهی‌ها و دیون افراد جامعه به ویژه به بانک‌های دولتی و خصوصی بالا است.

به طوری که نسبت بدهی‌های داخلی به تولید ناخالص داخلی این کشور به سطح ۹۵درصد رسید و تا نسبت یک فاصله‌ای ندارد. از این رو مردم برای بازپرداخت تعهدات خود تلاش می‌کنند.