شروین شهریاری

پرسش از آقای کرمانشاهانی از طریق پست الکترونیک: آثار اجرای طرح‌‌های توسعه و رشد ظرفیت تولید فولاد مبارکه بر وضعیت شرکت در سال آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ پاسخ: در خصوص طرح‌‌های توسعه هر شرکت لازم است ابتدا با فرآیند تولید آشنا شده و سپس آثار اجرای طرح‌‌های توسعه را برآورد کنیم. فرآیند تولیدی در کارخانه فولاد مبارکه را می‌توان به سه مرحله کلی تقسیم کرد:

۱ - واحد آهن‌سازی: در این واحد مواد اولیه شامل کنسانتره سنگ‌آهن و گندله تخلیه و همگن‌سازی می‌شوند. بخش گندله‌سازی در این قسمت سنگ‌آهن درشت دانه را به گندله خام تبدیل کرده و در نهایت در مدول‌های احیای مستقیم، گندله به آهن اسفنجی تبدیل می‌شود. آهن اسفنجی تولید شده به واحد فولاد‌سازی ارسال می‌شود. گفتنی است ظرفیت تولید آهن اسفنجی در سال ۸۶ در فولاد مبارکه حدود ۹۶/۴‌میلیون تن بوده و ظرفیت اسمی‌‌‌‌این واحد ۵‌میلیون تن در سال است.

۲ - واحد فولاد‌سازی: در این واحد با استفاده از کوره‌های قوس الکتریک، قراضه و آهن اسفنجی ذوب شده و سپس تصفیه می‌شود. بعد از آن در واحد ریخته‌گری، این فولاد مذاب به شمش تختال تبدیل می‌شود. اسلب فولادی تولید شده در این واحد به واحد نورد گرم ارسال می‌شود. گفتنی است ظرفیت تولید خام در سال ۸۶ در فولاد مبارکه حدود ۷۸/۴‌میلیون تن بوده است.

۳ - واحدهای نورد: در بخش نورد گرم با استفاده از شمش فولاد، تولید محصول نهایی (ورق و کلاف گرم) انجام می‌شود. همچنین واحدهای نورد سرد و محصولات پوشش دار نیز با مصرف محصولات این واحد می‌توانند پردازش ورق فولادی را انجام داده و آن را به محصول سرد یا پوشش دار تبدیل کنند. البته مبارکه در سالهای اخیر با توجه به هزینه‌های پردازش ورق گرم و تفاوت ناچیز قیمت ورق سرد و گرم در بازار، تمرکز خود را بر تولید و فروش محصولات گرم قرار داده بود. گفتنی است در سال ۸۶ ظرفیت تولید محصولات گرم با احتساب تولیدات واحد سبا حدود ۵‌‌میلیون تن بوده است.

واحد سبا یک واحد پیوسته فولاد‌سازی و تولید نورد است که با مصرف آهن اسفنجی و قراضه، محصول گرم تولید می‌کند. ظرفیت اسمی‌‌‌‌تولید آن ۷۰۰هزار تن در سال است که به سبب مشکلات تولید با حدود نصف ظرفیت اسمی‌‌‌‌کار می‌کند.

حال با توجه به توضیحات فوق به بررسی طرح‌‌های توسعه می‌پردازیم.

مبارکه برنامه اجرای سه طرح توسعه را به بازار اعلام کرده است که دو مورد از آن واحدهای فولادسازی و دیگری توسعه ظرفیت سبا تا ۴/۱‌میلیون تن در سال است. باید توجه داشت که در صورت اجرای طرح‌‌های توسعه زیرسقف‌سازی و شهید خرازی (که به ترتیب در سال‌های ۸۸ و ۹۰ به بهره‌برداری می‌رسند) بر ظرفیت تولید نورد که در حال حاضر اصلی‌ترین بخش فروش را تشکیل می‌دهد اضافه نخواهد شد، بلکه به ظرفیت تولید فولاد خام (که در بند ۲ در بالا به آن اشاره شد) افزوده خواهد شد.

عمده ارزش افزوده فولاد مبارکه از دارا بودن ظرفیت‌های تولید پیوسته و همگن در هر سه بخش (آهن‌سازی، فولاد‌سازی و نورد) ناشی می‌شود و در صورت ثابت ماندن ظرفیت تولید دو واحد آهن اسفنجی و نورد، رشد ظرفیت فولاد‌سازی نمی‌تواند به معنای افزایش سودآوری مبارکه با ضریب خطی باشد. در خصوص پیشرفت کار این طرح‌‌های توسعه نیز باید به روند کند اجرای آنها اشاره کرد به طوری که در سال گذشته زمان بهره‌برداری از این طرح‌‌ها در سال ۸۷ و ۸۸ در نظر گرفته شده بود. یک فرضیه محتمل در این خصوص می‌تواند عدم تامین به موقع تجهیزات لازم یا مشکلات نقدینگی و بانکی باشد.

گفتنی است برای سال آینده، اجرای طرح‌ توسعه زیرسقف‌ فولادسازی در برنامه کوتاه‌مدت «فولاد» قرار دارد. در راستای این طرح، چهار ترانس ۹۰ مگاواتی در کوره‌‌های قوس الکتریکی تعویض و به ترانس ۱۲۵ مگاوات تبدیل خواهند شد. بر مبنای قرارداد تنظیم شده با تامین کننده خارجی، تجهیزات مزبور تا اوایل سال ۸۸ به طور کامل به کارخانه وارد خواهند شد که پس از نصب، ظرفیت واحد فولاد سازی مبارکه را به ۴/۵‌میلیون تن خواهد رساند.

از سوی دیگر، به منظور استفاده کامل از مزایای طرح توسعه زیر سقف فولادسازی، باید ظرفیت گندله‌سازی کارخانه توسعه پیدا کند که بنابر اظهار مدیریت، اقداماتی در حال اجرا است که تا پایان سال‌جاری نهایی خواهد شد و البته کسری گندله مورد نیاز از طریق شرکت‌های سنگ‌آهن قابل تامین خواهد بود. همچنین برای توسعه ظرفیت تولید نورد گرم نیز اقدامات اجرایی برای رشد ظرفیت متناسب با افزایش ظرفیت فولادسازی در حال اجرا است. با توجه به توضیحات فوق، به نظر می‌رسد در صورت تحقق برنامه‌ها، آثار اجرای فاز اول طرح توسعه در رشد میزان تولید و فروش محصولات شرکت در سال ۸۸ ( البته با ملاحظات مسائل اولین سال بهره‌برداری)، قابل انعکاس باشد.در پایان ذکر این نکته ضروری است که تا کنون برآورد تحلیل‌گران از روند سودآوری شرکت‌‌‌ها در سال آینده عمدتا با لحاظ کردن کاهش نرخ‌‌‌های فروش انجام شده است. اما آنچه هنوز مشخص نیست، امکان تحقق حجم فروش تولیدات شرکت‌‌‌ها در سال آینده با توجه به رکود اقتصادی می‌‌‌‌باشد. بدیهی است در صورت تداوم شرایط کنونی، گمانه زنی‌‌‌هایی از احتمال کند شدن چرخه اقتصادی و انباشت کالا در انبار‌‌‌های تولید کنندگان را می‌‌‌‌توان مد نظر داشت که در این صورت اجرای طرح‌‌های توسعه نخواهد توانست آثار خود را بر فعالیت شرکتهای مربوطه آشکار کند . البته در مورد «فولاد» نیاز بازار داخل به محصولات مبارکه در حال حاضر بیشتر از ظرفیت این کارخانه است و درصورت مدیریت واردات ( بر خلاف رویه کنونی) مشکلی از بابت فروش محصولات متوجه «فولاد» نخواهد بود.

Shahriary_sh@yahoo.com