فارس - تایید۴ درخواست پذیرش، بررسی۱۲ گزارش تخلف و حذف ۲۲ موسسه حسابرسی از لیست حسابرسان معتمد بورس‌، بررسی ایرادهای عمده گزارش‌های حسابرسی، تعیین چالش‌‌های پیش رو و تشریح برنامه‌های آتی ۲۰ گانه ازجمله موارد مهم گزارش عملکرد یکساله کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس واوراق بهادار است.

گزارش عملکرد کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار در حالی برای دوره ۲۲ آبان سال گذشته تا ۲۲ آبان سال ۸۷ منتشر شده که درپایان سال جاری گزارش دیگری (از ۲۲ آبان ۸۷ تا پایان سال ) تهیه خواهد شد تا در سال‌های بعد انطباق دوره عملکرد کمیته با سال مالی سازمان بورس از نظر دوره گزارشگری تسهیل شود.

تایید ۴ درخواست پذیرش‌، بررسی ۱۲ گزارش تخلف و حذف ۲۲ موسسه حسابرسی این کمیته درطول برگزاری ۲۴ جلسه و ۳۴۲ نفرساعت‌، ۱۰ درخواست پذیرش را بررسی و ۱۸گزارش حسابرسی بررسی شده جهت قضاوت در مورد کیفیت آنها برای تسهیل امر پذیرش تهیه کرده است. این درحالی است که از۶ درخواست موسسات حسابرسی که شرکای آنها جهت امر پذیرش در جلسات کمیته حضور یافته‌اند ۴ درخواست‌ پذیرش تایید شد. از سوی دیگر از ۱۲ گزارش تخلف ارجاع شده به کمیته جهت بررسی‌، ۴ گزارش منتهی به تذکرشد و ۶ گزارش تخلف به جامعه حسابداران رسمی ایران و۲ گزارش به سازمان حسابرسی ارسال شد، اما تعداد گزارشات بررسی شده توسط جامعه که منتج به صدور رای هیات بدوی یا قطعی ناشی از ارجاع موضوع از سازمان بورس شده است، به دلیل عدم ارائه اطلاعات تفکیکی از سوی جامعه حسابداران رسمی مشخص نیست. براساس این گزارش‌، کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهاداردرحالی اقدام به حذف ۲۲ موسسه حسابرسی کرده که ۱۷ موسسه به دلیل عدم کسب حد نصاب امتیاز کنترل وضعیت، ۵ موسسه به علت عدم ارسال پرسشنامه و یک موسسه نیزبه دلیل دارا بودن کمتراز سه شریک حذف شدند.

موارد ۱۲ گانه بررسی شده

براساس این گزارش‌، همچنین کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار در طول فعالیت خود اقدام به بررسی و تهیه ۱۲ مورد کرده است که شامل بررسی دستورالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، تهیه دستورالعمل اجرایی کمیته پذیرش و نظارت، استاندارد کردن فرم دستور جلسات و صورتجلسات و همچنین استاندارد کردن شیوه تهیه گزارشات مربوط به اشکالات گزارشات حسابرسی، تهیه پرسشنامه پذیرش موسسات حسابرسی و تعیین شرایط پذیرش، تهیه پرسشنامه شرکای موسسات

حسابرسی و بررسی گزارشات تهیه شده در مورد اشکالات گزارشات حسابرسی انتخاب شده و استماع توضیحات شرکا و بحث و مذاکره درباره موارد، بررسی گزارشات تهیه شده جهت پذیرش موسسات حسابرسی و مصاحبه با شرکای آنها، بررسی موضوع حد نصاب و تعیین حدنصاب جهت پذیرش موسسات حسابرسی، تعیین اصول و روش انتخاب گزارشات حسابرسی و انتخاب

شرکت‌ها جهت بررسی در سال ۱۳۸۷ و تعیین ویژگی‌های سیستم مکانیزه اطلاعات جهت تسهیل امر پذیرش و نظارت بر حسابرسان معتمد هستند.

ایرادهای عمده در گزارش‌های حسابرسی

این کمیته در بررسی‌‌های خود ایرادهای عمده‌‌ای را در گزارش‌های حسابرسی مورد رسیدگی و عدم موضع‌گیری مناسب حسابرس مستقل نسبت به آنها عنوان کرده که این اشکالات مربوط به مواردی چون صورت‌‌‌های مالی تلفیقی، عدم تلفیق صورت‌‌‌های مالی برخی از شرکت‌های فرعی یا عدم تهیه صورت‌‌‌های مالی تلفیقی، عدم حذف آثار مالی ناشی از معاملات درون‌گروهی، محاسبه و شناسایی نادرست سود حاصل از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های وابسته، عدم به کارگیری روش ارزش ویژه در خصوص سرمایه‌گذاری در شرکت‌های وابسته، محاسبه نادرست سرقفلی و عدم احتساب صحیح استهلاک ذی‌ربط، محاسبه نادرست سهم اقلیت از خالص دارایی‌های گروه، سرمایه‌گذاری‌ها، عدم احتساب ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت، عدم احتساب ذخیره کاهش ارزش دائمی سرمایه‌‌گذاری‌های بلندمدت و عدم شناسایی زیان ناشی از کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها در هنگام تغییر طبقه‌بندی آنها از کوتاه‌مدت به بلندمدت است. از سوی دیگر در ارتباط با شناسایی درآمد‌، ایرادهایی چون شناسایی نادرست سود حاصل از واگذاری دارایی‌‌های ثابت مشهود و شناسایی سود حاصل از معاملات چرخشی سهام، به‌رغم عدم تحقق آن و در ارتباط با تهیه و تنظیم صورت‌‌‌های مالی و افشا و طبقه‌بندی اطلاعات، تهیه‌ و تنظیم نادرست صورت‌‌ جریان وجوه نقد، عدم افشای مناسب رویه‌‌های حسابداری، عدم افشای اطلاعات کافی و مناسب در صورت‌‌‌های مالی از جمله اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها و سایر سرفصل‌های صورت‌‌‌های مالی، عدم افشای مناسب اطلاعات مربوط به معاملات با اشخاص وابسته، تهاتر نادرست تسهیلات مالی دریافتی با مطالبات شرکت‌های عضو گروه، انعکاس تخصیص سود سهام تحت سرفصل تعدیلات سنواتی، عدم اعمال مراقبت‌ حرفه‌ای در صدور گزارش بررسی اجمالی صورت‌‌‌های مالی میاندوره‌ای و عدم رعایت استانداردهای حسابرسی (بخش ۳۴۰) در رسیدگی به پیش‌بینی سود نیز از دیگر ایرادات وارده کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس واوراق بهادار در گزارش‌های حسابرسی است.

چالش‌های پیش‌رو

این ایرادات عدیده در حالی مطرح شده که یکی از مهمترین دشواری‌‌های کمیته و همچنین در ادامه فعالیت آن در آینده‌، فرهنگ تحمل اندک در قبال نقد و «فقدان ظرفیت کافی جهت پاسخگویی» است که متاسفانه اشکال مزبور در همه شرکت‌ها، موسسات و سازمان‌ها در کشور کم و بیش وجود دارد.

براین اساس هرچند در حرفه حسابرسی، حسابرسان همواره در مقام پرسشگر قرار داشته‌اند و به‌خوبی با آثار ناشی از پرسشگری در مقام بازرس یا حسابرس آشنا هستند، اما قبل از تاسیس جامعه حسابداران رسمی ایران، رویه پرسشگری و انتقاد از موسسات حسابرسی اساسا مرسوم نبوده و به همین سبب نیز مانند سایر نقاط جهان حسابرسان از این نظر مورد سوال یا احتمالا مجازات (اعم از نقدی یا غیرنقدی) قرار نگرفته‌اند.

استقرار سیستم مکانیزه بانک اطلاعات موسسات حسابرسی و حسابرسان از اولین جلسه کمیته مورد تاکید قرار گرفته است. اساسا انجام نظارت بدون بهره‌مندی از ابزار اطلاعات، نظارت هدفمندی نخواهد بود. پس از سپری شدن یک سال از عملکرد کمیته، انجام این امر مهم اخیرا‌ آغاز شده است. کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار در آغاز فعالیت خود و جهت فراهم کردن مقدمات امر، طراحی پرسش‌نامه‌های ذی‌ربط را به انجام رساند و پرسش‌نامه‌های مزبور جهت موسسات حسابرسی نیز ارسال شد و با تعیین مهلت برای موسسات حسابرسی و تمدید مهلت مزبور اکثر پرسشنامه‌ها نیز توسط سازمان بورس دریافت گردید که اطلاعات آنها در حال ورود به سیستم مکانیزه است.

ابزار دیگری که می‌تواند کمیته را در انجام وظایف خود یاری دهد، بهره‌مندی از دبیرخانه‌ای است که کارشناسان متخصص و کافی را در اختیار داشته باشد. کارشناسان این بخش لازم است با بهره‌مندی از تحصیلات مناسب و تجربه کافی در رشته حسابرسی، گزارشات مورد لزوم را در فرصت زمانی مناسب مورد بررسی قرار دهند. تعداد کارکنان دبیرخانه شامل دبیر کمیته در حال حاضر ‌۳ نفر است که به‌طبع به سبب محدودیت زمانی نمی‌توانند نیازهای کمیته را در مهلت زمانی مناسب پاسخگو باشند و کافی نیست که به‌طور مستمر به نقد گزارشات حسابرسی نشست و گروهی از موسسات حسابرسی را به سبب عملکرد ضعیف خود مورد ارزیابی قرار داد. در غیاب روش آموزشی نظام‌مند که مشکلات مشاهده شده را طبقه‌بندی کرده و روش آموزشی مناسب با آن را طراحی، تدوین و اجرا کند‌، همواره انتشار گزارشات ضعیف تکرار خواهد شد. مسوولیت تهیه صورت‌‌های مالی هر شرکت در حالی با مدیران آن است که گروهی از مدیران شرکت‌ها با حساب آرایی به آرایش عملکرد خود می‌پردازند. نتیجه عملکرد آنان معمولا در افزایش سود واحد متجلی می‌شود. حسابرسان در صورت‌‌ برخورد ابهام‌آمیز با اینگونه موارد معمولا مورد پرسش قرار می‌گیرند، در حالی که برقراری عدالت ایجاب می‌کند پی‌گیری‌ها در هر دوبخش مسوولیت مدیران و حسابرسان به طور جدی دنبال شود.

برنامه‌های آتی ۲۰ گانه کمیته

براساس این گزارش‌، کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار ۲۰ مورد را به عنوان برنامه‌‌های آتی خود تعریف کرده است.

براین اساس‌، تعیین و طراحی گزارش‌های نظارتی سودمند، تکمیل بانک اطلاعاتی مربوط به حسابرسان معتمد، ارزیابی سیستم بانک اطلاعات از نظر میزان اطلاعات و محتوای اطلاعات، ارزیابی سیستم اطلاع‌رسانی و سایت ویژه کمیته و سایر روش‌های اطلاع‌رسانی، تحقیق در مورد شیوه‌های نظارتی و گزینش حسابرسان در سایر کشورها، تحقیق در مورد شیوه تعیین مجازات و چگونگی مجازات‌ها در سایر کشورها، تحقیق در مورد تناسب مجازات‌ها با جرائم در حرفه حسابرسی در کشور، تدوین دستورالعمل اجرایی پذیرش، تدوین دستورالعمل اجرایی نظارت، تدوین دستورالعمل روش بررسی گزارشات مربوط به بودجه شرکت‌ها و سود پیش‌بینی شده آنها، بازنگری دستورالعمل موسسات حسابرسی معتمد (مصوب شورای بورس)، بازنگری دستورالعمل اجرایی کمیته پذیرش و نظارت، ارائه رهنمود در مورد صورت‌‌های مالی نمونه هر یک از صنایع و همچنین گزارش پذیرش آنها، برگزاری جلسات با جامعه حسابداران رسمی ایران، سازمان حسابرسی و سایر جوامع حرفه‌‌ای، برگزاری جلسات با شرکای موسسات حسابرسی معتمد، تعیین اصول و چارچوب برنامه‌های آموزشی مورد نیاز، برگزاری همایش سالانه در مورد موضوع پذیرش و نظارت بر حسابرسان معتمد،بررسی نیروی انسانی مورد نیاز و نمودار سازمانی مناسب جهت ارتقای فعالیت دبیرخانه‌، تعیین اصول و شیوه‌های ارزیابی عملکرد دبیرخانه و نظرسنجی در مورد عملکرد کمیته و تجزیه و تحلیل نتایج آن از برنامه‌های آتی ۲۰ گانه کمیته پذیرش و نظارت بر موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس واوراق بهادار است.