دلگیری‌های پاییزی
گروه بورس- همایون دارابی: بازار سهام تهران با ثبت 85/2درصد افت دیگر در بازدهی کل سال‌جاری، همچنان هفته گذشته در روندی کاهشی قرار داشت.

بازده بازار سرمایه در حال حاضر 1/7درصد است که این امر سبب شده است کارشناسان در مورد ارزیابی‌های اولیه خود در مورد میزان بازدهی سال جاری تجدیدنظر کنند. در حال حاضر بازار سرمایه همچنان درگیر پاره‌ای از مشکلات است که سرآغاز آن با افت شدید بازارهای جهانی آغاز شد و با تاثیرات مضاعف این بحران در ساختار اقتصادی کشور به ویژه در بعد افت بهای نفت تشدید شد. از سویی با توقف تزریق پول به بازار سرمایه از سوی بانک‌ها و فروش سهام در قالب طرح سیاست‌های بانک‌مرکزی، بازار سرمایه بیش از پیش با مشکل مواجه شد.
در حال حاضر البته همچنان امیدها برای بهبود بازار سرمایه کم‌رنگ است؛ در شرایطی ه وضعیت بازارهای جهانی همچنان بر مدار سابق است در سطح داخلی نیز رقابت بازار پول و سرمایه در حال تشدید شدن است. اعلام انتشار احتمالی ۵۰۰میلیارد تومان اوراق مشارکت ۱۸درصدی از سوی وزارت نیرو و همچنین‌ نرخ‌‌های قابل ملاحظه سودهای بانکی، سبب شده است فرآیند خروج سرمایه از بورس توجیه‌پذیر باشد. در کنار مسائل کلان موثر بر شرایط بازار،‌ معامله‌گران در مسائل کلان سیاسی و اقتصادی نیز با مواردی مواجه هستند. در حال حاضر در مسائل کلان سیاسی بحث عمده، احتمال صدور یا عدم صدور یک قطعنامه جدید است که البته به نظر می‌رسد این امر حداقل تا یک ماه آینده که دولت ایالات متحده شکل واقعی خود را پیدا خواهد کرد، می‌تواند به تاخیر بیفتد. در کنار این مساله بحث تصویب توافق امنیتی عراق که حضور نیروهای آمریکایی را برای سال‌ها در عراق قانونی ساخته نیز مساله مهمی است که تاثیرات درازمدتی را بر منطقه خاورمیانه خواهد داشت.
در کنار مسائل سیاسی، کارشناسان بازار در دو حوزه شرایط اقتصادی کشور را رصد می‌کنند. در حوزه نخست بحث تاثیر بحران اقتصادی جهانی و تاثیر آن بر بازار سرمایه از اهمیت برخوردار است.
با درازمدت شدن رکود در بازارهای جهانی و افت شدید بهای نفت که تداوم آن همچنان قابل تصور است، اقتصاد کشور نیز رفته رفته نشانه‌های تاثیرپذیری را از این بحران به نمایش می‌گذارد. در بحث بهای نفت، شبکه خبری بلومبرگ همچنان به نقل از ۱۴ کارشناس از ۳۴کارشناس مورد پرسش قرار گرفته، بهای نفت را در هفته آتی رو به کاهش و ۱۲ کارشناس ضعیف ارزیابی کرده است.
در این شرایط افت نفت و کسری متعاقب آن اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است. در این فضا دولت با جابه‌جایی در سرفصل هزینه‌های عمرانی و انتقال آن به هزینه‌های جاری، در حال تلاش برای کاهش کسری بودجه جاری است این امر اگر چه به جبران مقطعی کسری بودجه جاری می‌انجامد، اما در میان مدت رکود اقتصادی را با خود به همراه خواهد آورد. از سویی در صحنه اقتصاد کشور نشانه‌های رکود همانند رکود در اقتصاد دیگر کشورها رفته رفته در حال آشکار شدن است. در حالی که بخش مستغلات در کشورهای حاشیه ایران از جمله ترکیه و دبی در حال رکود است، در داخل کشور نیز بحث املاک در حال ورود به قوس رکودی شدیدی است. رشد سنگین قیمت‌ها و عدم تناسب با سطح عمومی درآمدها، عرضه گسترده املاک توسط بانک‌ها، شهرداری‌ها و سازندگان جزء و همچنین کاهش تسهیلات پرداختی برای خرید مسکن در کنار انتظار عمومی برای کاهش بیشتر قیمت‌ها سبب شده است رکود در بخش مستغلات در حال تشدید شدن باشد که همین مساله تاثیرات عمیقی را بر اقتصاد کشور می‌تواند بر جای بگذارد. مهم‌ترین تاثیر فوری این مساله افزایش رکود و بیکاری در کشور است. در کنار بخش مسکن افت هفتگی بهای خودرو نیز جنبه دیگری است که رفته رفته در حال خودنمایی است. بهای انواع خودرو در هفته گذشته روبه کاهش گذاشته است. در همین شرایط البته ابهامات در مورد نرخ ارز روی مساله قیمت خودرو سایه افکنده است. در حالی که دلار در بازارهای رسمی ارز کشور در حال معامله در نرخ 10 هزارو 300 ریال است، تعیین نرخ 9هزار ریالی در بودجه سال آینده برای هر دلار سبب شده است تا کارشناسان نتوانند نظر قطعی در مورد نرخ ارز و به تبع آن وضعیت واردات خودرو اتخاذ کنند. هر چند که برداشت غالب در حال حاضر افزایش ارزش دلار است. در همین حال بخش‌های گوناگون اقتصاد نیز در حال تجربه رکود هستند. بخش‌های وابسته به مستغلات شامل تولیدکنندگان مصالح ساختمانی و سیمان، یک نمونه در این زمینه است که انباشت کلینکر فروش نرفته این صنعت در حال نزدیک شدن به 2 تا 5/2 میلیون تن است. در بخش فولاد نیز رکود جهانی، تولیدکنندگان و همچنین تامین‌کنندگان مواد اولیه را با مشکل مواجه ساخته است. بهای فلزات همچنان در بازارهای جهانی ناامیدکننده است. مس در نرخ 3هزارو 665 دلار در هر تن با تاثیرات رکود در بخش‌های مستغلات و خودروسازی جهانی مواجه است. در این میان وضعیت تولیدکنندگان آلومینیوم نیز چندان جالب نیست در حالی که نرخ به یک‌هزار و 700دلار در هر تن رسیده است، موجودی انبارهای LME در حال افزایش است. در صحنه اقتصاد داخلی سخنان وزیر اقتصاد نیز جالب توجه است که از ارائه لایحه طرح تحول اقتصادی خبر داده است. در شرایطی که رییس مجلس شورای اسلامی نگرانی خود را برای اجرای این طرح ناشی از احتمال جهش تورمی ایراد کرده است. هر چند شالوده این طرح برای حذف تدریجی یارانه‌ حامل‌های انرژی و پرداخت نقدی یارانه‌ها تاکید دارد اما حداقل در بخش بنزین شرایط تا حدود زیادی بغرنج شده است، چرا که بهای بنزین سوپر بدون سرب بر اساس برخی آمار ارائه شده در حال حاضر در حدود 240تومان در هر لیتر است که به میزان معناداری از نرخ فروش بنزین آزاد کنونی کمتر است. از سویی نحوه تعیین نرخ برخی از حامل‌های انرژی که بازار غیررقابتی دارند، نظیر برق و گاز که به سادگی قابل وارد شدن نیستند، نوع تاثیر طرح تحول اقتصادی را به ویژه بر واحدهای اقتصادی را با ابهام مواجه می‌سازد. این امر اگر با بحث‌ کاهش قیمت فروش شرکت‌ها ترکیب شود، بحث حساس‌تری خواهد شد؛ چرا که به عنوان مثال در شرایطی که بهای متانول در حال حاضر تقریبا نسبت به 3 ماه قبل نصف شده است، اما بهای گاز مصرفی واحدهایی نظیر فن‌آوران می‌تواند در قالب‌هایی نظیر طرح تحول افزایش یابد. همین مساله در مورد واحدهایی نظیر فولادساز‌ها، پالایشگاه‌ها و سیمان قابل رخداد است. همین امر نیز موجب شده است تا کارشناسان بازار با جو عدم تصمیم‌گیری مواجه شوند. در کنار این مسائل در صحنه بازار سرمایه افت قیمت‌ها و صف‌های فروش در حالی که سرمایه‌گذاران را با عدم انگیزه مواجه ساخته است، مدیران شرکت‌های بورسی دارای سهام شناور بالا را همانند مربیان تیم‌های فوتبال در لیگ‌های برتر، سخت متاثر ساخته است. با افزایش داغی صندلی‌های مدیریت شرکت‌های بزرگ، میزان تغییرات نیز رو به افزایش است.
در هفته گذشته مدیر عامل معادن و فلزات نیز تغییر کرد تا در کنار هلدینگ امید که دکتر قالیباف مدیرعامل آن جایگزین دکتر رحمانی شده است، هلدینگ معادن و فلزات نیز با خروج مدیرعامل خود مواجه شود تا ده‌ها شرکت زیرمجموعه این دو هلدینگ نیز به طور سنتی در لیست تغییرات احتمالی قرار گیرند.
در بازار چه خبر بود؟
بازار چهارشنبه بازاری همچنان ضعیف بود که البته افت گروه بانکی، یکی از فعال‌ترین گروه باقی مانده بورس را شاهد بود.
کارشناسان بازار با توجه به سخنان دکتر بهمنی در مورد لزوم یکسان‌سازی نرخ سپرده بانک‌های خصوصی و دولتی شاهد افت گروه بانکی بودند. هر چند یکسان‌سازی نرخ سپرده‌ها به کاهش هزینه بانک‌ها منجر خواهدشد، اما برداشت اولیه کارشناسان حکایت از این دارد که برخی از مدیران دولتی ‌خواهان برتری بخشیدن به بانک‌های دولتی در برابر بانک‌های خصوصی هستند. بانک‌های دولتی با 17هزار شعبه در برابر 700 شعبه بانک‌های خصوصی، دست بالاتری در جذب سپرده‌ها می‌توانند داشته باشند. امری که در 6 ماه نخست امسال به میزان قابل ملاحظه‌ای به نفع بانک‌های خصوصی بوده است. کارشناسان بازار انتظار ندارند بدون فاصله بخشیدن قابل ملاحظه به ویژگی‌های بانک‌های دولتی، این بانک‌ها در جذب سپرده، گوی رقابت را از بانک‌های خصوصی بربایند. در همین حال البته افزایش نرخ بهره اوراق مشارکت و افزایش فعالیت بازار ارز می‌تواند هر دو گروه بانک‌های دولتی و خصوصی را متاثر سازد. از سوی دیگر در گروه معدنی شایعات در مورد تعدیل منفی توسعه معادن روی در برابر خبرهایی در مورد نتیجه مزایده واگذاری معدن انگوران وجود داشت.
در حال حاضر بحث واگذاری معدن انگوران در شرایطی مطرح است که افت بهای جهانی فلز روی، درآمد فروش مواد اولیه تولیدی این معدن را نیز با افت مواجه کرده است. همین امر در کنار هزینه هنگفت باقی مانده برای باطله‌برداری از بخش ریزش کرده معدن، کار متولی آتی این معدن را سخت خواهد کرد. واگذاری معدن انگوران احتمالا نخستین واگذاری معدن بزرگ در قالب اصل ۴۴ خواهد بود که نتایج آن برای بازار سرمایه مهم است.در گروه معدنی بهای سنگ‌آهن نیز در بازارهای جهانی همچنان با فشار کاهش مواجه است.در گروه حمل‌ونقل، کشتیرانی همچنان با صف فروش مواجه است؛ امری که البته بی‌ارتباط با شاخص بالتیک (DBI) نیست. شاخص بالتیک در هفته گذشته به رقم ۷۳۳ واحد رسید. این شاخص ۴ ماه قبل بالای ۱۱هزار واحد بود. از سویی هزینه اجاره کشتی‌ها نیز با افت شدید مواجه شده است. کشتیرانی البته خط اعتباری به ارزش ۶۲میلیون دلار به صورت مشروط از وزارت بازرگانی دریافت کرده است که البته در برابر بدهی‌های ۶۵۰میلیارد تومانی تراز تلفیقی شرکت، رقم قابل ملاحظه‌ای نیست. کشتیرانی البته ۳ فروند کشتی جدید را به ناوگان خود اضافه کرده است.
در گروه غذایی مدیرعامل پگاه آذربایجان خبر از فعالیت 50درصدی بیشتر واحدهای لبنی داده است. این در شرایطی است که تولیدکنندگان مواد لبنی با کاهش سخت‌گیری دولتی در افزایش قیمت فروش تا حدودی از شرایط نامناسب درآمدی خود در ماه‌های نخست سال دور شده‌اند.