بزنگاه تصمیم!

گروه بورس-همایون دارابی: بازار دادوستد سهام در شرایطی که شاخص کل به کمتر از حد ابتدای سال رسیده است و به لحاظ بازدهی نیز در حال عقب‌گرد است، با پیچیدگی‌های عمده‌ای در حوزه‌های کلان مواجه است.

در حوزه سیاسی پس از استقبال معامله‌گران از انتخابات ایالات متحده و انتخاب باراک اوباما، بازار با جلسه گروه ۱+۵ مواجه شده است. هرچند که انتخابات اوباما شانس اقدامات یکجانبه را از ایالات متحده گرفته است، اما کارشناسان بازار با اطمینان از تداوم تحریم‌ها، شاهد تاکید بیشتر ایالات متحده بر این ابزار خواهند بود. در این میان هرچند که ۳ ماه پیش کارشناسان گسترش دامنه تحریم به ویژه در بخش‌های حساسی نظیر نفت و بنزین را در شرایطی که قیمت نفت بالای مرز ۱۴۰ دلاری بود، قابل تحقق نمی‌پنداشتند، اما بحران اقتصادی بین‌المللی و افت بهای نفت به مرز ۵۰دلار، حساسیت این بخش را برطرف کرده است. در همین حال اقتصاد کشور نیز با افت بهای نفت آستانه آسیب‌پذیری کمتری دارد که همین امر تاثیر حوادث سیاسی را می‌تواند بر کشورمان افزایش دهد.

در همین حال به نظر می‌رسد تا زمان حضور رییس‌جمهوری جدید آمریکا در کاخ سفید در حوزه سیاسی اتفاق خاصی رخ ندهد، اما حضور هیلاری کلینتون به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا نیز تغییر اساسی در سیاست خارجی آمریکا را دور از تصور می‌کند. در همین حال نگاه تهران نیز از اهمیت برخوردار است. در شرایطی که بحران جهانی سبب آسیب مهم‌ترین حوزه نفوذ کشورمان در بخش نفت شده است، افزایش فشار تحریم می‌تواند واحدهای اقتصادی را که در حال حاضر فشار مضاعفی را تجربه می‌کنند، با دشواری بیشتری مواجه کند.

در کنار تحولات سیاسی خارجی در حوزه داخلی بحث انتخابات ریاست‌جمهوری و شکل‌گیری جبهه‌بندی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طور سنتی عمده‌ترین فعالان بازار سرمایه شامل صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی به همراه بانک‌ها در نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری از سطح فعالیت خود می‌کاهند که همین مساله باعث کاهش انتظار معامله‌گران از ۳ماهه پایانی سال جاری و ۳ماهه نخست سال آینده می‌شود. در حوزه سیاسی داخلی بحث تعیین کاندیدای وزارت کشور نیز از اهمیت برخوردار است. در همین حال وضعیت دولت به لحاظ قانون اساسی نیز دور از دید کارشناسان نیست. یک تغییر دیگر در دولت، احتمالا به کسب رای اعتماد کل دولت منجر خواهد شد.

در حوزه اقتصادی اما شرایط برای کارشناسان بازار به مراتب پیچیده‌تر و حساس‌تر است، در حالی که رکود در بازارهای جهانی از حوزه مالی به حوزه واقعی و تولید کشیده شده است. احتمال افزایش بهای نفت خام و مواد خام به سطح ۳ماهه قبل، از نظر دورتر می‌شود.

در همین حال در صحنه اقتصاد کشور مساله کسر بودجه دولت در شرایطی که هزینه‌های جاری دولت در مرز ۳۰میلیارد دلار قرار داشته و هزاران طرح و پروژه نیمه‌تمام نیز باقی مانده است، نحوه تامین بودجه دولت را با ابهام مواجه کرده است.

از دیدگاه کارشناسان دولت در حال حاضر با ۳گزینه مواجه است. گزینه‌های افزایش بهای دلار (کاهش ارزش پول ملی)، اجرای طرح تهران اقتصادی (افزایش بهای حامل‌های انرژی) و چاپ پول ۳گزینه‌ای هستند که هر یک دارای مزایا و معایبی هستند. در این میان دو گزینه نخست البته معقول‌تر می‌نماید. در این شرایط افزایش ارزش دلار هرچند می‌تواند نیاز ریالی دولت را برطرف کند، اما می‌تواند به چرخه تغییرات اساسی در بازارهای موازی منجر شود.

در همین حال نیاز به واردات به‌ویژه در مورد کالاهای یارانه‌ای نیز فشار مالی به دولت وارد می‌سازد و صنایع وابسته به واردات را به دشواری خواهد انداخت. در این میان اما تمرکز کنونی دولت بر گزینه دوم یعنی اجرای طرح تحول اقتصادی است، هرچند دولت در تلاش برای پرداخت‌های نقدی است، اما تلاش مجلس برای دریافت لایحه‌ای جامع از سوی دولت برای پرداخت نقدی موجب خواهد شد تا نیازهای فوری دولت احتمالا به آغاز اجرای حذف یارانه‌ها به‌ویژه در بخش‌هایی نظیر بهای بنزین منجر شود. با توجه به مباحث کنونی در حوزه اقتصاد تحولات این بخش به ویژه برای کارشناسان جهت ترسیم فضای آتی بازار از اهمیت برخوردار است.

اجرای حذف یارانه‌ها به ویژه اگر به افزایش بهای گاز یا برق منجر شود، می‌تواند تاثیرات قابل ملاحظه‌ای را بر صنایع انرژی بر، که در‌حال‌حاضر به لحاظ کاهش بهای محصولات با مسائل و مشکلات جدی مواجه‌اند، داشته باشد.

در کنار بحث تسری بودجه، شرایط اقتصادی جهانی به ویژه به دلیل آنچه مدیر عامل فولاد مبارکه آن را پیشنهاد قیمت‌های انتحاری توصیف کرده است، نیز اهمیت دارد. احتمال واردات ارزان برخی از محصولات نظیر فولاد، خودرو و کالا‌‌های مصرف‌ موجب شده است تا شرکت‌های تولیدی با موقعیتی حساس مواجه شوند.در این میان امیدهای اولیه‌ای به ویژه به دلیل احتمال افزایش تعرفه فولاد در روز یکشنبه هفته جاری و در جریان جلسه کمیسیون ماده یک ایجاد شده است.

در حوزه بازار سرمایه هم معامله‌گران در هفته گذشته شکل‌گیری کامل هیات‌مدیره شرکت بورس را با انتخاب رییس و نایب رییس هیات‌مدیره شاهد بودند.

شکل‌گیری شرکت بورس می‌تواند تا حدودی بازار را با تقویت موضع به لحاظ تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری مواجه کند. در همین حال رکود دو ماهه بازار سرمایه‌ رفته رفته تاثیرات خود را بر شرکت‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری نشان می‌دهد. در صورت تداوم رکود کنونی عمده‌ترین فعالان بازار چاره‌ای جز عقب‌نشینی نخواهند داشت، امری که می‌تواند رکود بیشتری را بر بازار حاکم کند.

ادامه در صفحه۲۰