شروین شهریاری
درخواست از آقای بالازاده از طریق پست الکترونیک: لطفا تحلیلی از سود و زیان شرکت آلومینیوم ایران در سال جاری ارائه کنید.
پاسخ: ایرالکو بزرگ‌ترین تولید‌کننده انواع محصولات آلومینیوم در کشور است که با ظرفیت حدود 185 هزار تن تولید انواع شمش در سال اصلی‌ترین تامین‌کننده نیاز داخلی به این محصول به شمار می‌رود. کل تولید کشور در سال گذشته 328 هزار تن شمش بوده است و مابقی نیاز کشور تا سقف 500 هزار تن در سال از طریق واردات تامین می‌شود.

آلومینیوم ایران سومین شرکت مشمول اصل ۴۴ در بورس است که در خرداد ۸۶ با قیمت ۱۲۰۰۰ ریال در هر سهم به بورس وارد شد و دو بلوک ۲۰ درصدی آن طی فرآیند خصوصی سازی به مجموعه مهر اقتصاد و سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی واگذار شد. به رغم طی فرآیند خصوصی سازی، این شرکت بر‌خلاف دیگر نمایندگان اصل ۴۴ در بورس اقبال بلندی نداشت و به سبب مشکلات متعددی نظیر ادعای آلوده‌سازی محیط زیست، مشکلات نیروی انسانی و از همه مهم‌تر کاهش شدید قیمت‌های فروش تحت تاثیر افت قیمت‌های جهانی آلومینیوم در مسیر رکود عمیقی قرار گرفت.
با این وجود، اخیرا پس از جهش بیش از 50 درصدی قیمت‌ فروش محصولات در بورس کالا، «فایرا» مورد توجه مجدد سرمایه‌گذاران قرار گرفته است و با عرضه خرد 5 درصدی سهام شرکت توسط مجموعه مهر اقتصاد طی هفته‌های اخیر در بازار نقدشوندگی سهم نیز بهبود یافته است.
حال در راستای پرسش مطروحه به بررسی تحلیلی وضعیت سودآوری شرکت می‌پردازیم. برای شروع، به جدول شماره یک توجه کنید که مقایسه جامعی از قیمت فروش هر تن محصول شرکت و بهای تمام شده آن در دو سال گذشته ارائه می‌کند.
باید توجه داشت که محصولات شرکت در انواع مختلفی شامل اسلب، بیلت، شمش خالص و آلیاژی به فروش می‌رسند که با عنایت به اختلاف قیمت کم این محصولات و عدم تاثیر تفکیک آنها در تحلیل نهایی، در جدول یک کل محصولات تحت عنوان شمش آلومینیومی آورده شده است. در جدول شماره دو، آخرین پیش‌بینی سال 90 در زمینه فروش و بهای تمام شده در کنار بودجه شرکت برای سال 91 و پیش‌بینی تحلیلی در این زمینه را مشاهده می‌کنید.
باید در نظر داشت حجم فروش محصولات در سال جاری در پیش‌بینی تحلیلی معادل سال گذشته فرض شده و از افزایش تولید مورد پیش‌بینی در بودجه ۹۱ به لحاظ حفظ جانب احتیاط با عنایت به سابقه تاریخی صرف‌نظر شده است. از بعد قیمت‌های فروش؛ اخیرا واردات شمش آلومینیوم به دلیل تحریم‌ها با محدودیت‌هایی مواجه شده که همین امر زمینه رشد سریع قیمت‌های فروش «فایرا» در بورس کالا را فراهم آورده است. به این ترتیب به علت کمبود شمش داخلی و مازاد مصرف، زمینه مناسبی برای فروش بخش عمده محصولات «فایرا» در داخل کشور به قیمت مطلوب ایجاد شده است. با قیمت شمش ۲۰۰۰ دلاری فعلی و با در نظر گرفتن پریمیوم ۳۰۰ دلاری فروش محصولات شرکت در داخل و نرخ تبدیل دلار ۱۸۰۰ تومانی، قاعدتا قیمت فروش محصولات باید در محدوده ۴۰۰۰ تومان در هر کیلو باشد. با این وجود، قیمت اخیر فروش محصولات اصلی شرکت (شمش خالص) در بورس کالا در محدوده ۴۷۰۰ تومان در هر کیلو قرار داشته است. در برآورد تحلیلی حاضر، با فرض ثبات شرایط موجود، قیمت‌های فروش کل محصولات اندکی پایین‌تر از نرخ‌های روز در نظر گرفته شده است.
حال برای تجزیه و تحلیل بهای تمام شده ابتدا به بررسی مواد مصرفی (که اصلی‌ترین بخش هزینه شرکت را تشکیل می‌دهد) می‌پردازیم. در این زمینه به جدول شماره سه توجه کنید.
همانطور که مشاهده می‌کنید، عمده هزینه مواد مصرفی شرکت به خرید پود آلومینا اختصاص دارد که حدود ۷۰درصد آن به صورت داخلی از شرکت آلومینای جاجرم و مابقی آن به صورت وارداتی از طریق تهاتر با شمش آلومینیوم تامین می‌شود. جدول شماره چهار برآورد تحلیلی از هزینه مواد مصرفی در سال جاری در کنار بودجه شرکت را نشان می‌دهد.
باید توجه داشت قیمت آلومینای مصرفی شرکت در طول دوره‌های مالی اخیر بین 16 تا 18 درصد قیمت فروش هر تن محصول متغیر بوده است. در برآورد تحلیلی، قیمت خرید هر تن آلومینای مصرفی در سال 91 به منظور رعایت جانب احتیاط معادل 18 درصد نرخ فروش محصولات در نظر گرفته شده است که البته از قیمت کنونی این ماده بنا بر برآوردهای غیر‌رسمی (7500 ریال در هر کیلو) اندکی بیشتر است.
در زمینه سایر مواد مصرفی، بودجه ۹۱ شرکت گویا نبوده و تناژ مصرف و قیمت پترولیوم کک و سایر مواد اولیه بدون ارائه توجیهات لازم دچار تغییرات شدیدی شده است. در برآورد تحلیلی به منظور حفظ رویه، تناژ مصرف مواد مزبور معادل سال ۹۰ در نظر گرفته شده که با توجه به عدم فرض افزایش تولید یک برآورد منطقی است. همچنین قیمت هر تن از این مواد اولیه با توجه به رشد نرخ دلار، به میزان ۵۰ درصد نسبت به بودجه ۹۰ افزایش یافته است تا حاشیه امنیت مناسب در تخمین‌ها ایجاد شود. به این ترتیب جدول شماره پنج، پیش‌بینی اجزای بهای تمام شده «فایرا» را نشان می‌دهد.


یادآور می‌شود، در بخش پیش‌بینی تحلیلی در جدول شماره پنج، هزینه انرژی مصرفی (عمدتا شامل برق) با فرض ۵۰ درصد رشد از ابتدای تابستان لحاظ شده است.
بنابراین، قیمت برق مصرفی شرکت در سه ماهه اول سال 400 ریال در هر کیلووات و در نه ماه بعدی 600 ریال فرض شده تا آثار احتمالی اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها را پوشش دهد. هزینه دستمزد و سایر هزینه‌های سربار (به جز انرژی) نیز با 20 درصد افزایش نسبت به سال گذشته مد نظر قرار گرفته‌اند.
با جمع‌بندی موارد مطروحه، در جدول شماره شش می‌توانید پیش‌بینی سودآوری شرکت آلومینیوم ایران در دوره‌های مالی اخیر و سال جاری را مشاهده کنید.
در جدول شماره شش در ستون برآورد تحلیلی، سایر هزینه‌ها و درآمدها در سال 91 با توجه به واقع بینی بودجه معادل مفروضات آن لحاظ شده‌اند.
در پایان، توجه به چند نکته مهم در خصوص وضعیت شرکت ایرالکو ضروری به نظر می‌رسد:
1- شرکت از خاصیت اهرمی فوق‌العاده بالایی برخوردار است؛ بدین معنی که کوچکترین تغییر در درآمدها و هزینه‌های شرکت تاثیر شگرفی بر سودآوری بر جای می‌گذارد. به عنوان یک نمونه، هر 100 تومان افزایش نرخ فروش شرکت در این برآورد می‌تواند بیش از 600 ریال بر سود هر سهم موثر باشد. بدین ترتیب ریسک بالای نوسانات سودآوری شرکت باید مد نظر سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
۲- «فایرا» در پایان آذر ماه ۹۰ بیش از ۸۶۵ میلیارد ریال زیان انباشته در حساب‌های خود داشته که معادل بیش از ۵۰۰۰ ریال به ازای هر سهم است.
بنابراین، حتی در صورت تحقق سودآوری مطلوب شرکت در سال جاری، انتظار تقسیم سود طی مجمع امسال و سال آینده بعید خواهد بود. البته باید در نظر داشت اخیرا این شرکت بحث افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را در دستور کار خود قرار داده که در صورت اجرایی شدن می‌تواند با از بین رفتن زیان انباشته و خروج شرکت از شمولیت ماده 141 قانون تجارت وضعیت متفاوتی برای ایرالکو از این منظر ایجاد کند.
۳- آلومینیوم ایران حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بدهی به شبکه بانکی دارد که عمدتا معوق و شامل جرایم تاخیر شده است. ثبات قیمت‌های فروش فعلی هر چند می‌تواند مشکلات حاد تسهیلات بانکی را با گذشت زمان تخفیف دهد، اما باید عنایت داشت که حدود دو سوم از بدهی شرکت به صورت ارزی است.
شرکت از بابت تسعیر نرخ ارز (رشد قیمت دلار رسمی به 1226 تومان) حدود 25 میلیارد تومان (1515 ریال به ازای هر سهم) زیان تسعیر ارز در سال 90 شناسایی کرده است. بدین ترتیب در صورت افزایش نرخ رسمی ارز، ریسک دوباره‌ای از محل تسهیلات ارزی متوجه شرکت خواهد شد.
۴- بیش از ۳۰۰۰ نیروی کاری این شرکت و مسائل پیرامون بهره‌وری این حجم از نیروی انسانی و نیز تداوم فشارهای زیست محیطی برای تعطیلی خطوط قدیم تولیدی (که یک سوم ظرفیت تولید کارخانه را تشکیل می‌دهد) کماکان از مشکلات «فایرا» تلقی می‌شود که چشم انداز حل آن در کوتاه مدت متصور نیست.
با عنایت به جمیع موارد فوق می‌توان گفت بر اساس برآورد تحلیلی (که با لحاظ کردن برخی احتیاط‌های لازم انجام گرفته است) شرکت آلومینیوم ایران پس از چند سال تحمل زیان‌های سنگین اکنون در مرحله چرخش به سمت سودآوری قرار گرفته است که البته این تحول تنها در صورت ثبات قیمت‌های فروش فعلی اتفاق خواهد افتاد.
یادآور می‌شود، «فایرا» در اولین گزارش پیش‌بینی درآمد خود در سال ۹۱ که در پایان سال ۹۰ منتشر شده است، بدون لحاظ کردن تحولات اخیر (که از نیمه زمستان ۹۰ با جهش قیمت شمش کلید خورده است) بودجه خود را ارائه کرده است که با توجه به تاثیر شگرف تحولات اخیر بر سودآوری و خاصیت اهرمی آن، انتظار شفاف‌سازی از سوی مدیریت مالی ایرالکو برای بازار احساس می‌شود.
برآورد حاضر بر اساس پاره‌ای مفروضات انجام شده و کارشناسان با تغییر آن می‌توانند به ارقام متفاوتی در رابطه با EPS ایرالکو دست یابند.
Shahriary_sh@yahoo.com