گروه بنگاه‌ها- مهتاب رحمتعلی: در بورس تهران، کارگزاران حلقه واسط خریداران و فروشندگان سهام هستند که بیشترین فعالیت روزانه را در جریان معاملات دارند. این صنعت در سال‌های اخیر به ویژه پس از محدود شدن اعطای مجوز جدید کارگزاری از سوی سازمان شاهد رشد و بالندگی روزافزون بوده است. در این میان، شرکت کارگزاری آگاه یکی از کارگزاری‌های بزرگ فعال در بخش خصوصی است که در رتبه‌بندی و ارزش‌گذاری کارگزاران توسط سازمان بورس و اوراق بهادار رتبه «الف» را کسب کرده است.

این شرکت علاوه بر کسب مجوزهای مختلف از بورس، شرکت «آوای آگاه» را در بخش سبدگردانی و مشاوره تاسیس کرده و همچنین مدیریت صندوق‌های مختلفی را بر عهده دارد.

عباس اسپید، مدیرعامل کارگزاری آگاه در گفت‌وگویی با روزنامه دنیای‌اقتصاد به بررسی صنعت کارگزاری و کلیدهای موفقیت در این حوزه پرداخته است.

در ابتدا کارگزاری آگاه را معرفی کنید؟

- شرکت کارگزاری آگاه شش سال پیش تاسیس شده و حدود سه سال است که با تغییر در دیدگاه و نگرش خود به بازار سرمایه تلاش کرده خدمات گسترده‌تری ارائه کند، به طوری که در حال حاضر در تمامی زمینه‌های فعالیت این صنعت دارای تیم فعال و متخصص است.

رمز توسعه در صنعت کارگزاری را چه می‌دانید؟

- صنعت کارگزاری یک صنعت نیرومحور بوده و از این رو راز موفقیت آن را باید در گسترش نیروی انسانی، چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ کمی جست‌وجو کرد. به طور طبیعی نیروی جوان به دلیل داشتن انگیزه بالا و مجهز بودن به دانش روز، پتانسیل بیشتری برای گسترش این صنعت دارد. چنانچه این پتانسیل در کنار تجربه افراد پیشکسوت قرار گیرد، می‌تواند به محرک عظیمی برای پیشرفت در جهت صحیح تبدیل شود.

تا چه حد با تصمیم سازمان بورس مبنی بر عدم ارائه مجوزهای جدید کارگزاری موافقید؟ چرا؟

- در این خصوص، برای قضاوت در رفتار سازمان باید خود را در جای نهاد تصمیم‌گیرنده تصور کرد. زیرا سازمان بورس همواره برای گسترش شبکه کارگزاری با یک تناقض مواجه بوده است.

از یک سو چنانچه مجوز جدیدی ارائه نشود، بازار به سوی انحصار در صنعت سوق می‌یابد و در نهایت به دلیل عدم وجود رقابت این امر منجر به کاهش کیفیت خدمات کارگزاران می‌شود.

از سوی دیگر با صدور مجوزهای جدید، رقابت شدید بر روی تصاحب یک کیک کوچک ایجاد می‌شود که این موضوع به طور طبیعی منجر به کاهش درآمد کارگزاری‌ها یا افزایش هزینه‌های آنها می‌شود.

ادامه این روند در نهایت باعث می‌شود منابع و انگیزه لازم برای گسترش خدمات کارگزاری‌ها از بین برود. به نظر می‌رسد در هفت سال گذشته، نحوه مدیریت این دو عامل متناقض، به گونه‌ای بوده که برآیند آن منجر به رشد و بالندگی صنعت کارگزاری شده است.

از طرفی با افزایش تعداد کارگزاران، زمینه رقابت بین آنها و ورود تفکرات جدید به صنعت فراهم شده است؛ از سوی دیگر با ایجاد انگیزه‌های مناسب امکان درآمدزایی برای کارگزارانی که واقعا به دنبال فعالیت و گسترش هستند فراهم شده است. به نظر می‌رسد که تصمیم سازمان مبنی بر عدم ارائه مجوزهای جدید، در آینده تغییر کند.

بنابراین، در بلندمدت فعالان این صنعت باید خود را برای مواجهه با شرایط جدید آماده نگه دارند. تصور می‌شود به محض آماده بودن بستر لازم، سازمان با ارائه مجوزهای جدید، به مقابله با ایستایی احتمالی در روند حرکتی کارگزاران بر خواهد خاست.

تحلیل شما از وضعیت کنونی معاملات بر خط (آنلاین) در بازار سهام چیست؟ چالش‌ها و فرصت‌های آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

- معاملات بر خط، شاید در حال حاضر بنا به دلایلی، جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده باشد، اما به طور یقین در آینده‌ای نه چندان دور، سهم بسزایی از صنعت کارگزاری بورس را به خود اختصاص خواهد داد.

سخت‌ترین قسمت هر کاری، آغاز آن است. این مسیر قابل برگشت نبوده و به طور مسلم بدون هزینه هم نخواهد بود. اما هرچه زودتر خود را با شرایط تطبیق دهیم و نواقص را رفع کنیم، متحمل هزینه کمتری خواهیم شد. مهم‌ترین چالش آن نیز عدم تطبیق قوانین فعلی با این‌گونه معاملات است که به هر شکل، گذر زمان آن را حل می‌کند.

مهم‌‌ترین فرصت آن هم ایجاد زمینه جهانی شدن بورس ایران است که امکان معامله در هر مکان را فراهم می‌کند. در واقع هرگونه تلاش برای جهانی‌شدن بورس و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، بدون توسعه معاملات بر خط تقریبا بدون نتیجه باقی خواهد ماند.

با توجه به مشابهت خدمات شرکت‌های کارگزاری با یکدیگر، راهکار جذب مشتری را در چه می‌دانید؟

- برای جذب مشتریان راه‌های زیادی وجود دارد، اما هیچکدام به اندازه ارائه خدمات متنوع، سریع و با کیفیت موثر نیست.

علت استقبال اولیه و در حال حاضر خروج منابع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری را چه می‌دانید؟

- صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام از سال ۸۷ راه‌اندازی شدند. تا پایان بهمن سال ۸۸ ارزش مجموع صندوق‌هایی که واقعا در سهام سرمایه‌گذاری کرده بودند کمتر از ۲۰۰ میلیارد ریال بوده است.

در واقع از ابتدای سال ۸۹، این صندوق‌ها مورد استقبال قرار گرفته که دلایل متعددی داشت از جمله سودآوری صندوق‌ها و شناخته‌شدن آنها توسط سرمایه‌گذاران و شناخت کارکرد آنها برای کارگزاران. به دلیل بازده مناسب بورس در سال ۸۹ و فروردین ۹۰ این روند تسریع شده به طوری که حجم سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در بورس بالغ بر چند صد میلیارد تومان شد.

رشد سال‌های ۸۸ و ۸۹ این صندوق‌ها، این تصور را ایجاد کرد که آنها بدون ریسک هستند، ولی با توجه به افت بازار در ماه‌های اخیر، توجه سرمایه‌گذاران به ریسک‌های سرمایه‌گذاری جلب شد. بخش عمده منابع خارج شده در چند ماه اخیر متعلق به افرادی بود که نگرش درست و کاملی نسبت به عملکرد این صندوق‌ها نداشتند و برای دیدگاه بلندمدت اهمیت کافی قائل نبودند. در واقع می‌توان گفت که خروج این منابع بخشی از آثار دوران بلوغ این صندوق‌هاست که به طور طبیعی غیرقابل اجتناب است، اما نباید فراموش کرد که همچنان صندوق‌های سرمایه‌گذاری با منابع زیادی که در اختیار دارند یکی از ارکان فعال در بازار هستند.

چشم‌انداز آینده بورس تهران و صنعت کارگزاری را چگونه ترسیم می‌کنید؟

- ترسیم این چشم‌انداز بستگی زیادی به نگاه و نگرش دولتمردان دارد. اگر واقعا و به درستی کارکردها و ظرفیت‌های بورس مورد توجه و استفاده قرار گیرد، چشم‌انداز روشنی برای بورس و همچنین برای صنعت کارگزاری قابل تصور است. می‌توان این طور برداشت کرد که هر چند کارکردهای بازار سرمایه هنوز برای عامه مردم ناشناخته مانده است، ولی متولیان اقتصاد، در مقایسه با گذشته، کاملا به این امر واقف شده‌اند، لذا آینده‌ای روشن و رو به گسترش برای سرمایه‌گذاران بورس تهران و شرکت‌های کارگزاری قابل تصور است.