نسیم علاسوندیان
۱. مراجعه حضوری مشتری به دفتر کارگزاری و پر کردن فرم‌های مربوطه توسط مشتری (شامل قرارداد مشتری-کارگزار، بیانیه ریسک و درخواست انتقال کد) و ...

تعریف کد بازار نقد در سامانه معاملاتی بازار آتی توسط کارگزار.2. واریز مبلغ وجه تضمین اولیه به حساب کارگزار (برخلاف بازار نقد که واریز پول سه روز پس از انجام معامله انجام می‌شود در بازار آتی بابت سفارشی که در سیستم ثبت می‌شود مبلغ مورد نظر در حساب مسدود می‌شود) و وارد کردن سفارش به سیستم توسط کارگزار و انجام معامله.3. حساب مشتری بر اساس قیمت‌های تسویه به طور روزانه تعدیل می‌شود برای مثال در صورت داشتن موقعیت باز خرید و افزایش در قیمت تسویه به اندازه تغییر قیمت به حساب اضافه و در صورت داشتن موقعیت باز فروش و افزایش در قیمت تسویه این تغییر از حساب کسر می‌شود.4. در صورت تمایل مشتری قادر خواهد بود از طریق اتخاذ موقعیت معکوس از بازار خارج شود . یعنی در صورتی که مشتری سهم x را به قیمت 5000 ریال در بازار خریده باشد و همان سهم را در همان سررسید به قیمت 6000 ریال بفروشد موقعیت باز خرید در مقابل موقعیت باز فروش خنثی می‌شود و سود مشتری معادل 1000 ریال (بدون در نظر گرفتن کارمزد) به حساب واریز می‌شود.
۵ . در صورت باز بودن موقعیت تا پایان آخرین روز معاملاتی وارد دوره تسویه و تحویل می شویم . ورود به این دوره به معنی پرداخت نیم درصد ارزش قرارداد به عنوان کارمزد تسویه است. دارنده موقعیت فروش تا پایان آخرین روز معاملاتی (روز قبل از تسویه و تحویل) باید سهم مربوطه را در کد معاملاتی خود داشته باشد. لزومی به اعلام تحویل از طرف فروشنده نیست و در صورت وجود سهم شرکت سپرده‌گذاری به طور خودکار این انتفال را انجام می‌دهد، در غیر این صورت نکول کرده است و باید یک درصد ارزش قرارداد را به عنوان جریمه نکول به خریدار بپردازد.دارنده موقعیت خرید تا ساعت ۱۲ روز تسویه و تحویل فرصت دارد تا وجه قرارداد را بر اساس آخرین قیمت تسویه به حساب واریز کند، در غیر این صورت نکول کرده است و باید یک درصد ارزش قرارداد را به عنوان جریمه نکول به فروشنده بپردازد.در صورت ایفای تعهدات، در پایان روز تسویه و تحویل وجه به حساب کارگزار فروشنده واریز و سهم مربوطه به کد خریدار تخصیص داده می‌شود. در صورت نکول از جانب دو طرف هیچ خسارتی پرداخت نمی‌شود.


مثال کاربردی:الف) خرید ۱ قرارداد اخابر۰۴ (سررسید تیر ماه)
1. واریز مبلغ 5,600,000 ریال به حساب کارگزاری برای هر قرارداد به عنوان وجه تضمین اولیه
۲. ثبت سفارش در سیستم معاملاتی و خرید (به طور مثال) با قیمت ۳۵۰۰ ریال
3. در پایان روز تسویه برای نماد اخابر (به طور مثال)4000 ریال است و مابه‌التفاوت در قیمت خرید و قیمت تسویه پس از کسر کارمزد به حساب واریز می‌شود
۴.۲۵۰.۰۰۰=۸۵۰۰ ×(۳۵۰۰-۴۰۰۰)
سود ناخالص = تعداد سهم در هر قرارداد × سود ناشی از اتخاذ موقعیت خرید بابت هر سهم
۱۴۷.۵۶۰= ۰۰۴۹۶/۰ × (۸۵۰۰× ۳۵۰۰)
مبلغ کارمزد = درصد کارمزد خرید × ارزش قرارداد
۴.۱۰۲.۴۴۰= ۱۴۷.۵۶۰ - ۴.۲۵۰.۰۰۰
سود خالص = کارمزد - سود ناخالص
در روزهای بعدی و تا زمان بستن موقعیت تفاوت بین قیمت تسویه به حساب واریز یا کسر می‌شود به طوری که


ب) بستن موقعیت خرید:در روز سوم با اتخاذ موقعیت فروش با قیمت ۳.۸۰۰ ریال به همان تعداد در مثال ما یک قرارداد، موقعیت‌های باز را می‌بندیم و از بازار خارج می‌شویم:
850.000 = 8500 × (3800 - 3900)
سود و زیان روز چهارم = تعداد هر سهم قرارداد × سود و زیان بر روی هر سهم
175.712 = 0054/0 × (8500 × 3800)
مبلغ کارمزد = درصد کارمزد فروش × ارزش قرارداد
2.226.728 = 850.000 - 712.175 - 3.252.440
سود خالص = زیان روز چهارم - کارمزد فروش - سود تا روز سوم
برای محاسبه ساده‌تر کافی است مابه‌التفاوت قیمت فروش و خرید را در تعداد سهم در هر قرارداد ضرب کرده و مبلغ کارمزد خرید و فروش را از آن کسر کنید.
۲.۲۲۶.۷۲۸ = ۱۷۵.۱۷۲ - ۱۴۷.۵۶۰ - [۸۵۰۰× (۳۵۰۰- ۳۸۰۰)]
ج) در صورتی که خریدار، موقعیت خرید خود را با موقعیت عکس (فروش) نبندد وارد دوره تسویه و تحویل می‌شود. با فرض اینکه قیمت تسویه روز آخر 4000 ریال باشد تفاوت 3500 ریال تا 4000 به طور روزانه به حساب مشتری واریز شده است و مشتری موظف است مبلغ 34،000،000 ریال (8500 ×4000) را به حساب واریز کند(تا ساعت 12 ظهر روز تحویل). علاوه بر این مبلغ 0/005 از ارزش قرارداد با قیمت تسویه روز آخر (4000 ریال)، معادل 170,000ریال به عنوان کارمزد ورود به دوره تسویه و تحویل از حساب مشتری کسر می‌شود.