غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در مه ۲۰۱۱) طی دوره ۱۱ آوریل الی ۱۵ آوریل ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی برخوردار بود.

به‌رغم کاهش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی و همچنین افزایش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 28 میلیارد فوت‌مکعب طی هفته منتهی به 8 آوریل 2011، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود 108/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 11 آوریل 2011 تا بیش از 204/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 آوریل 2011 افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه مه ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۹۹۳۶/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱ تا کمتر از ۶۶۵۴/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی دوباره تا سطح ۷۲۸۹/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ آوریل افزایش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 12/4دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل 2011 تا کمتر از 04/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 11 آوریل 2011 کاهش یافت، ولی دوباره تا سطح 14/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 آوریل 2011 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 02/32 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010 ، پایین است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند نوسانی برخوردار بوده و ابتدا از حدود 55/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل 2011 ، با 20 سنت (39/4 درصد) کاهش تا کمتر از 35/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 8 آوریل 2011 کاهش یافت، ولی دوباره تا سطح 55/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 آوریل 2011 افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 20/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل 2011 تا کمتر از 07/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 8 آوریل 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 22/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 آوریل 2011 افزایش یافت.
قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۳۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۵ آوریل ۲۰۱۱ تا کمتر از ۲۹/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ آوریل ۲۰۱۱ کاهش یافت. قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۷۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۵ آوریل ۲۰۱۱ تا کمتر از ۵۰/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ آوریل ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE)، با ۲۱ سنت کاهش طی دوره ۵ آوریل ۲۰۱۱ الی ۱۳ آوریل ۲۰۱۱، از حدود ۲۷/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از ۰۶/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۵ آوریل ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس طی هفته گذشته، در ابتدا به دلیل سیاست مالی انقباضی باراک اوباما مبنی بر کاهش بودجه آمریکا و افزایش ارزش دلار، تجدید نظر کاهشی صندوق بین‌المللی پول در مورد رشد اقتصادی آمریکا، تداوم نگرانی‌ها درباره تاثیر منفی قیمت بالای نفت خام بر اقتصادجهان، اخطار موسسات معتبر بین‌المللی نظیر آژانس بین‌المللی انرژی، اداره اطلاعات انرژی آمریکا و دبیر خانه اوپک مبنی بر تاثیر منفی قیمت‌های بالای نفت خام روی تقاضای این محصول، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۲۰۰۵/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱ تا کمتر از ۱۶۴۱/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۲ آوریل ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی دوباره در پی بهبود بیش از حد انتظار شاخص‌های اقتصادی مصرف‌کنندگان در آمریکا در ماه آوریل و بهبود چشم‌اندازها از تقاضای نفت، افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و افزایش شاخص احساس مصرف‌کننده در آمریکا، کاهش ۶۳۰ هزار بشکه ای تولید روزانه کل اعضای اوپک در مارس ۲۰۱۱ نسبت به ماه فوریه براساس تازه‌‌ترین نظرسنجی پلاتس، بروز توفان شن بی سابقه در کویت و اختلال و تعطیلی بندرهای این کشور، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، تشدید بحران در منطقه خاورمیانه، ادامه جنگ داخلی لیبی و تردید معامله گران درباره زمان بازگشت نفت خام سبک صادراتی این کشور به بازار نفت و پالایشگاه‌های اروپا، احتمال افزایش تقاضای سوخت ژاپن برای جبران کاهش تولید برق در این کشور در پی تشدید بحران در نیروگاه‌های اتمی و تعطیلی این نیروگاه‌ها، کاهش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۷ میلیون بشکه و افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۳۲۸ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۸ آوریل ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا حدود ۲۸۹۲/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ آوریل ۲۰۱۱ افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی و افزایشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 7/2 میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 128هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 8 آوریل 2011، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 2525/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 11 آوریل 2011 تا کمتر از 1726/3 دلار به ازای هر گالن در روز 12 آوریل 2011 کاهش یافت، ولی دوباره تا سطح 2242/3 دلار به ازای هر گالن در روز 15 آوریل 2011 افزایش یافت.
همچنین قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور به‌رغم تداوم و تشدید بحران لیبی و کاهش شدید تولید نفت خام این کشور تا سطح ۲۵۰ هزار بشکه در روز و در نتیجه افزایش نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بازار اروپا، به دلیل کاهش ارزش یورو در مقابل دلار و همچنین تجدید نظر کاهشی صندوق بین‌المللی پول در مورد رشد اقتصادی اروپا، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۴۱۲۳/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱ تا کمتر از ۲۸۸۸/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی دوباره تا سطح ۳۲۷۸/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ آوریل ۲۰۱۱ افزایش یافت.
طی هفته مذکور، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 7 میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 7/2 میلیون بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 328 و 128 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 8 آوریل 2011، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت آمریکا معادل 500 هزار بشکه و نفت کوره پسماند معادل 700 هزار بشکه در هفته منتهی به 8 آوریل 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.
براساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۴ آوریل ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۵ آوریل ۲۰۱۱ الی ۱۳ آوریل ۲۰۱۱، روند‌های متفاوتی را تجربه کردند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (۳۲)، (۵/۲۱)، (۳۳/۴۵)، (۰۲/۶) و (۳۹/۴) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج فارس اندکی کاهش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج‌فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۱۳ آوریل ۲۰۱۱ در سطوح (۴۶/۱۰۶۸)، (۱۰۷۷)، (۵۰/۱۰۹۱)، (۸۸/۱۲۱۳)، (۴۸/۱۱۱۷) و (۵۹/۱۰۹۶) دلار قرار گرفتند.
از سوی دیگر، براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با (72/1)، (25/9)، (8)، (05/8) و (27/1) دلار کاهش نسبت به هفته قبل (5 آوریل 2011)، طی روز 13 آوریل 2011 در سطوح (19/999)، (25/996)، (50/993)، (55/1042) و (34/1018) دلار قرار گرفتند. میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازار آمریکا با 89/11 دلار افزایش همراه بود. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها به استثنای بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و ژاپن با افزایش همراه بود. همچنین قیمت نفت کوره طی دوره مذکور در همه بازارها به استثنای بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا با افزایش همراه بود. بر این اساس طی روز 13 آوریل 2011 میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازارهای خلیج‌فارس 663 دلار و 53 سنت، مدیترانه 717 دلار و 50 سنت، شمال اروپا 706 دلار و 50 سنت، آمریکا 672 دلار و 64 سنت، ژاپن 696 دلار و 68 سنت و در بازار سنگاپور 681 دلار و 15 سنت معامله شده است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
*کارشناسان بازار انرژی