قیمت گاز افزایش یافت
غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در دسامبر ۲۰۱۰) طی دوره ۱۵ نوامبر الی ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

براین اساس، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، ابتدا از حدود 845/3دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 نوامبر 2010 تا کمتر از 818/3دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 16 نوامبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 164/4دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 19 نوامبر افزایش یافت. قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه دسامبر 2010 نیز از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 8346/7دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 نوامبر تا کمتر از 6658/7دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 16 نوامبر 2010 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 8933/7دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 19 نوامبر افزایش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا با ۵۰ سنت (۵/۱۲ درصد) کاهش، از حدود ۴دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۵۰/۳دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ نوامبر کاهش یافت، ولی مجددا با ۲۷ سنت (۷۱/۷ درصد) افزایش، تا سطح ۷۷/۳دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷نوامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۰۹/۳۸درصد از قیمت ۰۹/۶دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۴۷/۴دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۸۲/۳دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ نوامبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۴/۴دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 14/4‌دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 10 نوامبر 2010 تا کمتر از 03/4دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 نوامبر کاهش یافت. قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) نیز با 5 سنت کاهش طی دوره 9 نوامبر الی 17 نوامبر 2010، از حدود 58/7دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از 53/7دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور کاهش یافته است.براساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 12 نوامبر 2010 در حدود 3843 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 3 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان 13 میلیارد فوت مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 12 نوامبر 2009 بوده و به میزان 327 میلیارد فوت مکعب (3/9 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2009- 2005) می‌باشد. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3516 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 12 نوامبر 2010 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 8 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 2079 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است، ولی به میزان 70 میلیارد فوت مکعب (5/3 درصد) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بالاتر است. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان 215 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه یعنی (1031 میلیارد فوت مکعب ) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان 13 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 39 میلیارد فوت مکعب (2/3 درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 12 نوامبر 2009 بیشتر می‌باشد.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۲ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح ۵۱۸ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و معادل ۴۱ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است. به طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۸۴۳ میلیارد فوت مکعب است، در سطحی بالاتر از محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:
قیمت‌های بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰ از یک روند نوسانی برخوردار بودند. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بازار بورس نیویورک، در ابتدا در پی سیاست‌های انقباضی دولت چین برای مبارزه با تورم در این کشور و افزایش نگرانی سرمایه‌گذاران درباره کاهش تقاضا در دومین واردکننده بزرگ نفت در جهان، انتشار خبرهایی درباره احتمال بازگشایی پالایشگاه ان.جی شرکت کونکوفیلیپس در آمریکا که برای انجام عملیات نگهداری تعطیل شده بود، کاهش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی، افزایش ارزشدلار در مقابل یورو و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۱۹۵/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۱۵۵۷/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل رشد آمار تولید در آمریکا، ناچیز بودن رشد آمار بیکاری در این کشور، حمله ستیزه جویان به یک سکوی نفتی فراساحلی متعلق به شرکت آمریکایی اکسون موبیل در نیجریه و افزایش ناآرامی‌های این کشور، کاهش ارزشدلار در مقابل یورو، افزایش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی و افزایش ریسک پذیری در بازارهای سهام آمریکا و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا (معادل ۷/۲ میلیون بشکه) در هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۲۲۸۳/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۸ نوامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و به دلیل تشدید مقررات بانکی چین و نزدیک شدن زمان انقضای قرارداد نفت خام دسامبر بازار نیویورک، تا سطح ۱۹۶/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت. طی هفته مذکور، کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۰۴ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌رود. بانک مرکزی چین در ادامه تلاش خود برای مبارزه با تورم، اعلام نموده است که حداقل ذخایر پولی بانک‌ها می‌بایست افزایش یابد. پیش از این، پیش‌بینی افزایش نرخ بهره در این کشور، سبب نگرانی بسیاری از کارشناسان اقتصادی چین شده بود. البته کاهش ارزشدلار در مقابل یورو در پی امیدواری به بهبود اوضاع اقتصادی ایرلند و همچنین شرایط ناامن نیجریه، مانع افت بیشتر بهای نفت خام و فرآورده‌های نفتی شده است. قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی و افزایشی مذکور و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخیره سازی‌های فرآورده‌های میان‌تقطیر آمریکا معادل ۱/۱ میلیون بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۶۱۴ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰ و نیز به تبعیت از بازار نفت خام، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۳۷۰۹/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۲۵۱۹/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۹۵۱/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۸ نوامبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و مجددا تا سطح ۲۷۴۴/۲دلار به ازای هر گالن در روز ۱۹ نوامبر کاهش یافت. قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا در پی افزایش نگرانی‌ها درباره شرایط مالی کشورهای اروپایی و سرایت بحران اقتصادی به کشورهای اسپانیا، ایرلند و پرتغال، از حدود ۳۹۹۶/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۳۱۷۶/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۷ نوامبر کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل اعلام برنامه‌های بانک مرکزی ایرلند برای گرفتن وام‌های کلان از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول، کمرنگ شدن نگرانی‌ها درباره بحران کسری بودجه در ایرلند و امیدواری‌ها به بهبود اوضاع اقتصادی در این کشور، تا سطح ۳۲۴۱/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۸ نوامبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره تا حدود ۲۹۱۶/۲دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۹ نوامبر کاهش یافت.


طی هفته مذکور، افزایش سطح ذخیره سازی‌های نفت کوره پسماند آمریکا (معادل ۸۰۰ هزار بشکه) و همچنین کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان‌تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۱۰۴ و ۶۱۴ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا (معادل ۷/۲ میلیون بشکه)، فرآورده‌های میان تقطیر (معادل ۱/۱ میلیون بشکه) و سوخت جت (معادل ۱/۱ میلیون بشکه) در هفته منتهی به ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰، از عوامل تقویت کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند. براساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۸ نوامبر ۲۰۱۰، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۹ نوامبر الی ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰، از یک روند کاهشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا به ترتیب به میزان (۵/۲۹)، (۱۱) و (۲۳/۱۷)دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.همچنین براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا به ترتیب با (۵/۳۴)، (۵/۴۰) و ۵۳/۴۶دلار کاهش نسبت به هفته قبل (۹ نوامبر ۲۰۱۰)، طی روز ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰ در سطوح (۵۰/۷۰۱)، (۷۵/۶۹۶) و ۳۳/۶۹۶ دلار قرار گرفتند. میانگین بهای هرتن سوخت جت نیز در بازار مدیترانه با ۳۹دلار و ۵۰ سنت کاهش نسبت به هفته قبل، طی روز ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰ در سطح ۷۴۳دلار و ۵۰ سنت قرار گرفت. قیمت نفت کوره نیز در همه بازارها طی دوره مذکور از یک روند کاهشی برخوردار بود. بر این اساس، میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار مدیترانه با ۳۷دلار کاهش نسبت به هفته قبل (۹ نوامبر ۲۰۱۰ )، طی روز ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰ در سطح ۴۶۱ دلار قرار گرفت. همچنین هر تن نفت کوره در بازارهای شمال اروپا ۴۵۹دلار و آمریکا ۴۴۸دلار و ۹۶ سنت معامله شده است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
* کارشناسان بازار انرژی