غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در نوامبر ۲۰۱۰) طی دوره ۲۵ اکتبر الی ۲۹ اکتبر ۲۰۱۰، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، ابتدا از حدود ۳۱۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۲۹۲/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۰۳۸/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۹ اکتبر افزایش یافت.

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر 2010 نیز از یک روند افزایشی ملایم برخوردار بوده و از حدود 4906/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 اکتبر تا بیش از 6359/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 اکتبر 2010 افزایش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا با ۲۸ سنت (۰۹/۸ درصد) کاهش،از حدود ۴۶/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۱ اکتبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۱۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۵ اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا با ۱۹ سنت ( ۹۷/۵ درصد) افزایش، تا سطح ۳۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۷ اکتبر افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۶۶/۴۴ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰، پایین‌تر می‌باشد.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 75/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 21 اکتبر 2010 تا کمتر از 32/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 72/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 27 اکتبر افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 63/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 21 اکتبر 2010 تا کمتر از 30/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 61/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 27 اکتبر افزایش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) با 9 سنت افزایش طی دوره 19 اکتبر الی 26 اکتبر 2010، از حدود 40/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از 49/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.
براساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۲۲ اکتبر ۲۰۱۰ در حدود ۳۷۵۴ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۷۱ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان ۱ میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۲ اکتبر ۲۰۰۹ بوده و به میزان ۳۱۲ میلیارد فوت مکعب (۱/۹ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۰۹- ۲۰۰۵) می‌باشد. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۳۴۴۲ میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۲۲ اکتبر به میزان ۳۴ میلیارد فوت مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و به میزان ۶۹ میلیارد فوت مکعب (۵/۳ درصد ) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه بالاتر می‌باشد. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و....) به میزان ۱۹۳ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی ( ۹۹۹ میلیارد فوت مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان ۳۱ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۴ میلیارد فوت مکعب (۳/۰ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۲ اکتبر ۲۰۰۹ بیشتر می‌باشد.
سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به 22 اکتبر 2010 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 6 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 514 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و معادل 51 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه می‌باشد. به طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل 3754 میلیارد فوت مکعب می‌باشد، در محدوده تاریخی 5 سال گذشته قرار دارد.
تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:
قیمت‌های بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به 29 اکتبر 2010 از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بودند. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بازار بورس نیویورک، در ابتدا در پی اعلام آمار مربوط به افزایش نرخ رشد اقتصادی آمریکا در 3 ماهه سوم سال 2010، انتشار گزارش‌هایی درباره رشد اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا، کاهش آمار بیکاری در آمریکا، نگرانی از احتمال تاثیر توفان حاره‌ای ریچرد بر مناطق نفتخیز مکزیک و تاسیسات نفتی آمریکا، کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 4/4 میلیون بشکه در هفته منتهی به 22 اکتبر 2010، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 467 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 22 اکتبر 2010 و همچنین ادامه اعتصاب در پایانه نفتی فو-لاورا در جنوب فرانسه و کمبود سوخت، از حدود 0773/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 25 اکتبر 2010 تا بیش از 1139/2 دلار به ازای هر گالن در روز 28 اکتبر 2010 افزایش یافت، ولی مجددا به دنبال کاهش شاخص احساس مصرف کننده در آمریکا که توسط رویترز میشیگان اعلام شده است و همچنین به تبعیت از کاهش قیمت‌های نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح 0594/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 29 اکتبر 2010 کاهش یافت. قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس نیز با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 255/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 25 اکتبر 2010 تا کمتر از 2377/2 دلار به ازای هر گالن در روز 29 اکتبر 2010 کاهش یافت. البته طی دوره مذکور، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 6/1 میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 110 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 22 اکتبر 2010، از عوامل تقویت کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا نیز طی دوره مذکور از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس، قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا در ابتدا به تاثیر از تداوم بحران اقتصادی در اروپا، افزایش ارزش دلار و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۳۰۷/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۲۶۰۷/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۷ اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل بروز نشانه‌هایی مبنی بر پایان بحران اقتصادی یونان، ادامه اعتصاب در پایانه نفتی فو-لاورا در جنوب فرانسه، افزایش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی و همچنین کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، تا سطح ۲۹۹۷/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۸ اکتبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و مجددا به تبعیت از بازار نفت خام تا سطح ۲۷۶۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۹ اکتبر کاهش یافت. طی هفته مذکور، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت کوره پسماند آمریکا ( معادل ۴۰۰ هزار بشکه) در هفته منتهی به ۲۲ اکتبر ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا (معادل ۴/۴ میلیون بشکه)، فرآورده‌های میان تقطیر ( معادل ۶/۱ میلیون بشکه)، سوخت جت (معادل ۳۰۰ هزار بشکه) و افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان‌تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۴۶۷ و ۱۱۰ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۲ اکتبر ۲۰۱۰، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.
براساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 27 اکتبر 2010، قیمت‌های تک‌محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 19 اکتبر الی 26 اکتبر 2010، روندهای متفاوتی را تجربه نمودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان 45/14، 79/14 و 62/14 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته، در حالی که در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا به ترتیب به میزان 3، 25/3 و 27/11 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است.همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با 5/3، 24/4 و 88/3 دلار کاهش نسبت به هفته قبل (19 اکتبر 2010)، طی روز 26 اکتبر 2010 در سطوح 39/676، 40/704 و 72/689 دلار قرار گرفتند.
از سوی دیگر، قیمت گازوئیل در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا طی دوره مذکور از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، هر تن گازوئیل در بازارهای مدیترانه ۷۰۳ دلار و ۷۵ سنت، شمال اروپا ۶۹۲ دلار و ۵۰ سنت و آمریکا ۶۹۵ دلار و ۶۷ سنت معامله شده است. میانگین بهای هر تن سوخت جت نیز در بازار خلیج فارس با ۹ دلار و ۹۲ سنت کاهش نسبت به هفته قبل، طی روز ۲۶ اکتبر ۲۰۱۰ در سطح ۷۳۷ دلار و ۸۴ سنت قرار گرفت. قیمت نفت کوره در همه بازارها طی دوره مذکور از یک روند افزایشی برخوردار بود.
بر این اساس، میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار خلیج فارس با 31/4 دلار افزایش نسبت به هفته قبل (19 اکتبر 2010 )، طی روز 26 اکتبر 2010 در سطح 469 دلار و 4سنت قرار گرفت. همچنین هر تن نفت کوره در بازارهای مدیترانه 471 دلار و 50 سنت، شمال اروپا 467 دلار و 50 سنت، آمریکا 455 دلار و 87 سنت، ژاپن 489 دلار و 63 سنت و سنگاپور 479 دلار و 67 سنت معامله شده است.
کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)