پدرام ایزدی*
عرضه کنندگان سنگ‌آهن در برخی نقاط جهان تصمیم بر آن داشتند تا در اواخر شهریور روند نزولی بهای این ماده را معکوس کنند. با ورود به شهریورماه، بهای سنگ‌آهن دانه درشت استرالیا (با عیار ۵/۶۱-۶۲ درصد) از کمترین سطح قیمتی خود، هر تن ۸۸ دلار سی‌اند اف، به هر تن ۱۰۳ دلار سی‌اند اف رسید.

در حال حاضر سنگ‌آهن برزیل با عیار 65 درصد به قیمت هر تن 109 تا 110 دلار سی‌اند اف در بازار معامله می‌شود. در همین ارتباط بهای سنگ‌آهن (63-5/63 درصد) هند اسمی است و حدود هر تن 120 تا 121 دلار سی‌اند اف معامله می‌شود.
روند کنونی بازار سنگ‌آهن حکایت از آن دارد که عوامل تعیین کننده مسیر آتی بهای سنگ‌آهن در جهان در شرایط کنونی تابع موارد زیر است.
• شرایط نامطلوب در بازار محصولات فولادی به تداوم افت بهای سنگ‌آهن در بازار کمک خواهد کرد.
• کاهش میزان مصرف، سطح تقاضا در بازار سنگ‌آهن چین را در سه ماهه چهارم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
• میزان عرضه در بازار بیش از حد نیاز خواهد بود.
• با تسهیل در محدودیت‌های صادراتی، حجم عرضه از سوی هند افزایش خواهد یافت.
• کاهش تولید سنگ‌آهن در چین از مازاد عرضه در بازار خواهد کاست.
برخلاف همیشه وضعیت در بازار محصولات فولادی در شهریور ماه به سمت بهبودی سوق نیافت؛ چراکه رکود در بخش تقاضا، باعث تداوم روند نزولی بهای محصولات فولادی در بازارهای داخلی چین شد؛ همچنین قیمت‌های اعلام شده از سوی تاجران بنابر نوع محصول سفارش داده شده بین ۲ تا ۱۲ درصد کاهش یافت. به علاوه بی‌تمایلی فولادسازان به کاهش حجم تولید در راستای رکود در بخش تقاضا باعث افزایش کالای مازاد در بازار شد. این حقیقت که عرضه‌کنندگان در چین وارد بازارهای خاورمیانه شده‌اند و محصولات طویل خود را با قیمت‌های کمتری پیشنهاد می‌کنند نشان از آن دارد که حجم عرضه این محصولات رو به افزایش است. از آنجا که سطح تقاضای فعلی در بازار محصولات فولادی جهت ایجاد ثبات در شرایط بازار ناکافی است، دولت چین اذعان داشت که پروژه‌های زیادی در دست بهره برداری است و این موضوع خود به تقویت میزان مصرف محصولات فولادی در بازار کمک خواهد کرد. با این اوصاف نتایج ملموس حاصل از این خبر و اقدامات انجام شده در همین ارتباط، در نخستین ماه‌های سال آتی به وضوح مشاهده خواهد شد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که با از تب و تاب افتادن بازار محصولات فولادی در سال جاری، بهای سنگ‌آهن با کاهش بیشتری همراه شود.
از دیگر عوامل تاثیر گذار بر بهای این ماده، میزان فعالیت خرید در بازار خواهد بود. در شهریور ماه سطح فعالیت خرید در بازار فروش نقدی این ماده با رکود مواجه شد و تنها شاهد معاملات‌اندکی در بازار بودیم. با این حال تا حدودی انبارهای مملو از سنگ‌آهن این فرصت را به شرکت‌های چینی خواهد داد تا به سمت خریدهای سنگین کشیده نشوند. در حال حاضر سنگ‌آهن ذخیره در انبارهای بنادر حدود 96 میلیون تخمین زده می‌شود، که این مقدار برای پوشش یک ماهه مصرف کافی خواهد بود. با این تفاسیر به نظر می‌رسد که این وضعیت تا پایان سال جاری میلادی تغییر و تحول چندان چشمگیری را تجربه نخواهد کرد. به علاوه اینکه، جهت بازگرداندن بازار محصولات فولادی به حالت توازن و همچنین در نظر داشتن سطح پایین حاشیه قیمتی، فولاد سازان چاره‌ای جز کاهش میزان تولید در سه ماهه چهارم میلادی نخواهند داشت و به تبع میزان مصرف سنگ‌آهن و سطح تقاضای این ماده در بازار تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بنابر محاسبات انجام شده، تولید چدن بصورت فصل به فصل در دوره مهر تا دی با کاهش 2 درصدی همراه خواهد شد.
انبار‌های تا خِرخِره پُر و به قولی «شکمبارگی» در بازار سنگ‌آهن همچنان ادامه خواهد داشت. حجم سنگ‌آهنی که در سال جاری استحصال شده خیلی بیشتر از میزان مورد نیاز و مصرفی صنایع است. میزان تولید در نیمه اول سال رشد ۷ درصدی را تجربه کرد، درحالی که تولید چدن در چین که بیش از ۶۰ درصد از سنگ آهن استحصال شده از سراسر جهان را مصرف می‌کند با افزایش تنها ۴ درصدی همراه شد. در چشم‌اندازی طولانی مدت، برقراری تعادل و توازن در بازار به پشتوانه اصلاح برنامه‌های تولید و رشد از سوی معدن داران ممکن خواهد بود. در همین ارتباط کاهش سرمایه‌گذاری با توجه به مازاد عرضه در بازار و کاهش بهای سنگ‌آهن محتمل خواهد بود. هند که در بین عرضه‌کنندگان سنگ‌آهن به بازارهای فروش نقدی، از جمله عناصر کلیدی در این بازار است و همزمان با تشدید قوانین صادراتی در سال گذشته میزان صادرات این ماده را کاهش داد، به احتمال زیاد میزان محموله‌های خود را به‌زودی به سطح بالاتری خواهد رساند. بنابراین در کوتاه مدت، کفه عرضه بالاتر از تقاضا قرار خواهد گرفت. در حال حاضر شرایط در بازار هند از این قرار است: پس از برداشتن موانع بر استحصال سنگ‌آهن در ارتباط با ۱۸ شرکت معدنی در ایالت کارناتاکا، عوارض صادراتی مواد مرغوب با کاهش روبه‌رو خواهد شد و مواد از درجه کیفی پایین تر نیز معاف از این عوارض خواهند بود.
سطح پایین بهای سنگ‌آهن همزمان با هزینه بالای عملیات تولید باعث کاهش میزان تولید از سوی تولیدکنندگان شد. در نتیجه میزان عرضه در بازارهای داخلی کاهش می‌یابد و همین امر به ثبات در بازار کمک خواهد کرد.
انتظار بر این است که در سال جاری بهای سنگ‌آهن با کاهش بیشتری همراه شود، که این افت قیمت دلیلی جز شرایط نامطلوب در بازار محصولات فولادی و عرضه بیش از حد سنگ‌آهن ندارد. البته بالا رفتن هزینه‌های تولید سنگ‌آهن در چین، مانعی بر افت قیمت ها خواهد بود. با توجه به سطح پیش‌بینی شده بهای فروش نقدی، ارزش قراردادهای فروش سنگ‌آهن در سه ماهه چهارم میلادی حدود ۸ تا ۱۲ درصد کاهش می‌یابد.
*تحلیلگر بازار فولاد در مرکز مطالعات فولاد خاورمیانه
Steeldynamic.ir