نفت، چاوز و انتخابات
گروه بورس جهانی - فاطمه حمیدی: یکی از تحلیلگران موسسه Money Week معتقد است انتخابات آمریکا را باید فراموش کنیم و کمی راجع به انتخابات ونزوئلا باید حرف بزنیم؛ انتخابی که بر قیمت‌های آتی نفت در آمریکا اثر خواهد گذاشت. در نگاه اول به نظر نمی‌رسد این مساله مهمی باشد، اما در حقیقت این انتخابات تنها بر رفاه مردم این کشور اثر نمی‌گذارد و کل منطقه آمریکای لاتین را به خصوص در مبحث نفت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

رقیب اصلی چاوز در این انتخابات که قرار است ۷ اکتبر در ونزوئلا برگزار شود، هنریک کاپریلز است که بیش از ۳۰ تشکل مخالف دولت از وی حمایت می‌کنند. وی نگاهی رادیکال به نحوه اداره کشور دارد و بر خلاف چاوز که به اقتصاد دستوری پایبند است، به اصلاحات مبتنی بر اقتصاد بازار اعتقاد دارد.
این در حالی است که اکثر کشورهای حوزه آمریکای لاتین در خلال دو دهه گذشته به سمت اقتصاد بازاری و حضور قوی بخش خصوصی حرکت کرده‌اند، اما این اتفاق در مورد ونزوئلا که در اسارت حاکمیت چاوز است نیفتاده است. از سال 1999 که این مرد حاکمیت این کشور را به عهده گرفته تاکنون بسیاری از شرکت‌های خصوصی به کنترل دولت درآمده‌اند و درآمدهای حاصل از فعالیت آنها نیز صرف ولخرجی‌های دولت شده است. این موضوع در مورد شرکت‌های نفتی بیشتر صادق بوده است.
موسسه مذکور معتقد است چاوز به نفت مانند یک بانک نگاه کرده و مالیات‌ها را به هوای این که سیاست‌های پوپولیستی خود را به اجرا درآورد به حداقل رسانده و مصیبت بزرگی را برای این کشور به بار آورده است.
اقتصاد این کشور با مشکلات بزرگی در حوزه سرمایه‌گذاری مواجه شده و این موضوع بر رشد اقتصادی آن اثر گذاشته است؛ تنها شانس چاوز نیز در این بین بهای بالای نفت در یک دهه گذشته است و اینکه این کشور یکی از قدرت‌های برتر تولید نفت در آمریکای لاتین محسوب می‌شود، این موضوع بر پوشش ضعف‌های دولت اثر گذاشته است. اما بالاخره بعد از 14 سال، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که اختلاف دو رقیب فعلی کمتر از 2 درصد است و البته این اختلاف به نفع کاپریلز رقم خورده است.
کاپریلز و نفت
رقیب چاوز دو راهبرد اساسی را در قبال نفت این کشور در پیش خواهد گرفت؛ نخست آن که وی به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت ونزوئلا به خصوص جذب سرمایه‌های خارجی به منظور توسعه و رشد این صنعت اعتقاد راسخ دارد و در عین حال معتقد است باید شرکت‌های دولتی نفت به تدریج به بخش خصوصی واگذار شوند تا توانایی جذب منابع‌شان افزایش یابد. به عقیده کارشناسان، در میان مدت این سیاست‌ها روی میزان تولید نفت در این کشور اثر می‌گذارد و سطح عرضه نفت را در بازارهای جهانی افزایش می‌دهد که نتیجه این اقدام کاهش قیمت در بازار است.
موضوع دوم آن است که کاپریلز به تهاتر نفت با کشورهایی مانند کوبا اعتقاد ندارد و معتقد است باید نفت را به صورت مستقیم به بازارهای جهانی تزریق کرد. این موضوع نیز قیمت را کاهش خواهد داد. البته در این بین یک موضوع اصلی که بر بازار اثر می‌گذارد رکود فعلی است. عرضه بیش از حد نفت در شرایطی که جهان در رکود است، قیمت‌ها را به مراتب بیش از حالت عادی آن کاهش می‌دهد و این مساله درآمد کشورهای نفت‌خیز را - به طور خاص ونزوئلا - کاهش می‌دهد، اما کاپریلز در بخش دیگری از سیاست‌های خود به دنبال افزایش مالیات‌ها در این کشور به منظور ارتقای درآمدها است؛ سیاست‌هایی کاملا اصولی و منطبق بر علم اقتصاد.
نفت ونزوئلا و توسعه طلبی‌های چین
در دوره تصدی چاوز میزان تولید نفت ونزوئلا از ۲/۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۰۸ به ۵/۲ میلیون بشکه در سپتامبر سال جاری رسیده، در حالی که چاوز قول داده میزان تولید را به ۶ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۰ برساند و این نشان می‌دهد وی برای یک دوره دیگر ریاست جمهوری نقشه‌ها دارد. البته این وعده کاپریلز نیز هست اما او اعتقادی به این ندارد که دولت باید توسعه نفت را بر عهده بگیرد. وی معتقد است باید ارتباط دولت و بخش خصوصی برقرار شود و دولت عملیات نظارتی بر عهده داشته باشد، نه اجرا. بر همین اساس در مانیفست انتخاباتی کاپریلز، آشتی دولت با بخش خصوصی در ۱۰۰ روز اول تشکیل دولت از موضوعات مهم مورد ذکر است. کارشناسان معتقدند چندان کار سختی نیست که سطح تولید ونزوئلا دو برابر شود، چرا که در حال حاضر بسیاری کشورها از جمله چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت این کشور اعلام آمادگی کرده‌اند تا جایی که افزایش ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دیگر این کشور در ونزوئلا گزارش شده است. از سال ۲۰۰۷ تاکنون بانک توسعه چین ۵/۴۲ میلیارد دلار وام به ونزوئلا پرداخت کرده که ۲۳ درصد کل بدهی خارجی این کشور را شامل می‌شود. دولت گمان می‌کند اگر برنامه‌های خود را تغییر دهد احتمالا خیلی‌ها بی خانمان می‌شوند، چرا که به زعم چاوز، سیاست‌های پوپولیستی حاکمیت در این ۱۳ سال بر توانایی مالی آنان افزوده است، در حالی که این سیاست‌ها اثری بر توسعه اقتصادی در این کشور نداشته است.


اخبار و قیمت نفت در هفته‌ای که گذشت
حقایق مرتبط با اقتصاد جهانی و رکودی که از سال ۲۰۰۸ تاکنون ادامه دارد و به نظر می‌رسد قصد ندارد دست از سر اقتصاد دنیا بردارد، این اختلاف را در بین کارشناسان به وجود آورده که قیمت نفت مهم‌ترین فاکتور در تداوم وضعیت کنونی اقتصاد جهان است. برخی معتقدند قیمت نفت باید کاهش یابد تا چرخه‌های اقتصاد به حرکت درآیند، اما واقعیت آن است که قیمت‌های جهانی نفت و تغییرات آن به هیچ وجه رابطه مستقیمی با سیکل‌های اقتصادی و رونق و رکود تولید ندارد و به نظر می‌رسد قیمت نفت مستقل از حقایق جهانی اقتصاد حرکت می‌کند.
به هر حال ارقام هفته قبل قیمت نفت نشان می‌دهد نفت آمریکا از 2/92 دلار در هر بشکه در روز جمعه هفته ماقبل به 59/91 دلار در روزپنج‌شنبه این هفته رسید. نفت آمریکا در روز چهارشنبه برای اولین بار در این مدت به زیر 90 دلار رسید. در عین حال قیمت نفت برنت دریای شمال نیز با کاهش حدودا 4 دلاری در روز چهارشنبه به 17/108 دلار رسید و در روزپنج‌شنبه قیمت این نوع نفت دوباره به بیش از 112 دلار رسید و به این ترتیب در مقایسه با نفت آمریکا از حق مرغوبیت حدودا 15 دلاری بهره‌مند شد.
در این بین قیمت نفت اوپک نیز با نوسان حدودا ۲ تا ۵/۲ دلاری همراه بود و از ۶۸/۱۰۹ دلار به حدود ۱۰۷ دلار در هر بشکه در روز رسید. عمده کشورهای صادرکننده نفت دنیا در هفته گذشته سیگنال‌های منفی را به بازارهای نفت جهان ارسال کردند که در رأس آنها باید به عربستان سعودی اشاره کرد. این تلاش دولت عربستان در شرایطی است که همسایگانش - مخصوصا عراق - به دنبال قیمت‌های ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلاری نفت برای تداوم برنامه‌های خود هستند. این اختلاف البته در شرایط کنونی بیش از آنکه به نفع عراق تمام شود به دلیل همراهی کشورهای رکودزده دنیا با سیاست‌های کاهش قیمت نفت به سود عربستان ختم می‌شود. این کاهش قیمت تنها به قیمت نفت اوپک اختصاص ندارد و سایر انواع نفت نیز نسبت به گذشته در حال تجربه روندهای کاهش قیمت هستند، به طوری که قیمت برنت نیز همین‌گونه کاهشی است و در مقایسه با ماه جولای ۱۵ درصد افت کرده است.
علی النعیمی، وزیر نفت عربستان قیمت نفت را در نیمه اول سال 2012 بسیار بالا ارزیابی کرده و بر تلاش شرکت‌های نفتی برای کاهش قیمت در سه ماهه پایانی سال تاکید کرده است. وی معتقد است مشکلی بابت عرضه یا ذخایر در دنیا وجود ندارد و همچنین افزایش تقاضا هم تجربه نشده، بنابراین دلیلی برای افزایش قیمت‌ها نیست. نعیمی بر لزوم همکاری کشورهای صادرکننده نفت جهان برای حل مشکلات جهان اصرار دارد و می‌گوید: من امیدوارم مجموع سیاست‌های صادرکنندگان نفت جهان به نفع ثبات اقتصاد دنیا باشد.
در عین حال خبرهای متفاوتی در هفته گذشته از جمله اخطار نتانیاهو درباره برنامه هسته‌ای کشورمان، نگرانی‌های منطقه یورو و اسپانیا و کاهش ذخایر نفت ایالات متحده آمریکا بر بازار نفت اثرگذار بودند. در عین حال انتشار گزارش‌های مربوط به اثرات ناشی از تقاضای نفت بر رکود اقتصاد چین و اروپا در هفته پیش و افزایش ارزش دلار بیش از میزان پیش‌بینی‌ها، در کنار بهبود شاخص‌ها در وال استریت و آمار رو به بهبود اشتغال در ایالات متحده، از دیگر اخبار مهم هفته گذشته بودند.