غلامعلی رحیمی*
بهای نفت خام در آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۲۶ مارس الی ۳۰ مارس ۲۰۱۲) با یک روند کاهشی از ۰۳/۱۰۷ دلار در هر بشکه به ۰۲/۱۰۳ دلار در هر بشکه کاهش یافت.

طی هفته گذشته، عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت بودند از:
• افت 3/2 درصدی تقاضای نفت آمریکا در فوریه 2012 نسبت به میزان مشابه سال قبل، بر اساس اعلام موسسه نفت آمریکا (ای پی آی)
• تداوم نگرانی‌ها درباره وضعیت اقتصاد جهانی و بحران اقتصادی حوزه یورو
• افزایش سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 1/7 میلیون بشکه در هفته منتهی به 23 مارس 2012
• احتمال استفاده آمریکا از ذخایر استراتژیک نفت به منظور کاهش بهای نفت خام و سوخت در بازارهای جهانی
• ادامه رایزنی‌ها در خصوص آزادسازی ذخایر استراتژیک توسط آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی
•‌ اعلام آمادگی دولت فرانسه برای آزادسازی ذخایر استراتژیک و مذاکره این کشور به همراه ایالات متحده آمریکا و انگلیس با آژانس بین‌المللی انرژی در این زمینه
• افزایش صادرات نفت خام نیجریه در ماه مه 2012 به بیش از 2 میلیون بشکه در روز، بر اساس پیش‌بینی معامله‌گران بازار نفت
• افزایش صادرات نفت خام عراق به بیش از ۸/۱ میلیون بشکه در روز در ماه فوریه ۲۰۱۲ بر اساس آمارهای کشتیرانی
• افزایش 20 هزار بشکه‌ای تولید نفت مکزیک در ماه فوریه 2012 نسبت به ماه قبل از آن
• افزایش ۳۶۰ هزار بشکه ای صادرات روزانه نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به استثنای آنگولا و اکوادور از مسیر دریا، در چهار هفته منتهی به ۷ آوریل ۲۰۱۲ در مقایسه با چهار هفته منتهی به ۱۰ مارس ۲۰۱۲، بر اساس پیش بینی موسسه اویل موومنتس.
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد.
عمده‌ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• احتمال تثبیت نرخ بهره بانکی در آمریکا در ماه‌های آینده بر اساس تازه ترین سخنان بن برنانکه، رییس بانک مرکزی آمریکا
• رشد بهای بنزین در بازار آمریکا
• رشد غافلگیرکننده ضریب احساس امنیت در بخش صنعت آلمان
• اخبار نگران‌کننده درباره احتمال اختلال در تولید نفت در دریای شمال و سودان جنوبی
• نشت گاز از سکوی الگین شرکت فرانسوی توتال در دریای شمال و در نتیجه توقف تولید نفت و گاز این سکو
• اعلام سودان جنوبی مبنی بر بمباران یک میدان نفتی مرزی توسط هواپیماهای جنگی سودان
• تهدید دولت منطقه‌ای کردستان عراق مبنی بر احتمال توقف صادرات نفت خود در صورت دریافت نکردن درآمدهای نفتی از دولت مرکزی این کشور
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام
• نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و آفریقا
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۲۶ مارس الی ۲۹ مارس ۲۰۱۲، از ۴۹/۱۲۳ دلار در هر بشکه به ۵۷/۱۲۱ دلار در هر بشکه کاهش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 29 مارس 2012، با 22 سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 122 دلار و 70 سنت رسیده است.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۳ مارس ۲۰۱۲ معادل ۱۲۲ دلار و ۹۲ سنت بود.
همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه مارس (تا 29 مارس 2012)، با 5 دلار و 55 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه فوریه، به هر بشکه 123 دلار و 3 سنت رسیده است.
میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه فوریه ۲۰۱۲ معادل ۱۱۷ دلار و ۴۸ سنت در هر بشکه بود.
سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه مه ۲۰۱۲، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۶۵/۱۲۵ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۶ مارس ۲۰۱۲ به کمتر از ۸۸/۱۲۲ دلار در هر بشکه در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۱۲ کاهش یافت. همچنین در روز ۳۰ مارس ۲۰۱۲، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۸۶/۱۹ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با 2 دلار و 14 سنت کاهش نسبت به 2 هفته قبل (14 مارس 2012)، در روز 28 مارس 2012 به بشکه ای 121 دلار و 92 سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (28 مارس 2012 ) 122 دلار و 84 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 121 دلار و 38 سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 122 دلار و 68 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 121 دلار و 33 سنت گزارش شده است.
هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۱۲۳ دلار و ۷۲ سنت، شمال غربی اروپا ۱۲۲ دلار و ۹۴ سنت و در بازار مدیترانه ۱۲۰ دلار و ۹۳ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۱۲۲ دلار و ۲۰ سنت، شمال غربی اروپا ۱۲۱ دلار و ۵۹ سنت و در بازار مدیترانه ۱۱۹ دلار و ۵۳ سنت به فروش رسیده است. طی دوره ۱۴ مارس الی ۲۸ مارس ۲۰۱۲، بیشترین کاهش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار آسیا به میزان ۴۴/۲ دلار کاهش در هر بشکه بوده است. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان ۰۸/۲ دلار و ۱۸/۲ دلار در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به 23 مارس 2012 معادل 4/353 میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (16 مارس 2012) به میزان 1/7 میلیون بشکه افزایش یافته و معادل 3/2 میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 25 مارس 2011 کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل به میزان 5/0 روز افزایش یافته و در سطح 4/24 روز قرار گرفته است ولی معادل 6/0 روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان 88 هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح 451/14 میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان 119 هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
تولید نفت خام آمریکا در دوره ۱۶ مارس الی ۲۳ مارس ۲۰۱۲ به میزان ۵ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۸۲۱/۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته و معادل ۲۵۳ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۵ مارس ۲۰۱۱ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۲۲۴/۸ میلیون بشکه در روز به ۲۶۹/۹ میلیون بشکه در روز (معادل ۰۴۵/۱ میلیون بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۱۴۱ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
*کارشناس ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
منبع : سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)