غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی ماه اول برای تحویل در مارس ۲۰۱۲) در دوره ۱۳ فوریه الی ۱۷ فوریه ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس به رغم رکورد تاریخی سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا (که به میزان 42 درصد معادل 817 میلیارد فوت مکعب بالاتر از میزان مشابه سال قبل است)، به دلیل افزایش 3/14 درصدی مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 15 فوریه 2012 و همچنین کاهش سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 127 میلیارد فوت مکعب در هفته منتهی به 10 فوریه 2012، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود 431/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 فوریه 2012 تا 684/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 فوریه 2012 افزایش یافت.
همچنین به دلیل سرمای بی‌سابقه و یخبندان در قاره اروپا و در نتیجه افزایش مصرف گاز طبیعی و همچنین کاهش عرضه گاز طبیعی روسیه به بازار اروپا، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بازار لندن(ICE) برای تحویل در ماه مارس ۲۰۱۲، از ۸۶۷۷/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ فوریه ۲۰۱۲ تا ۰۷۶۲/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ فوریه ۲۰۱۲ افزایش یافت. مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به ۱۵ فوریه ۲۰۱۲ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۳۵/۱۴ درصد افزایش یافته که در این میان بیشترین افزایش مربوط به مصرف بخش خانگی و تجاری با ۰۷/۲۱ درصد افزایش است.
کل تقاضای گاز طبیعی در مقایسه با هفته منتهی به 8 فوریه 2012 حدود 26/14 درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین در دوره 8 فوریه الی 15 فوریه 2012، میزان واردات گاز طبیعی آمریکا از طریق خط لوله از کانادا و همچنین واردات LNG به ترتیب به میزان 99/5 درصد و 12/42 درصد افزایش یافته است.
واردات گاز طبیعی از کانادا و واردات LNG در مقایسه با میزان مشابه سال قبل به ترتیب حدود ۹۳/۱۸ درصد و ۸۰/۳۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. تولید بازاری گاز طبیعی آمریکا در دوره مذکور در حدود ۶۴/۰ درصد کاهش داشته که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل معادل ۸۷/۱۰ درصد بیشتر است.
قیمت گاز طبیعی در آمریکا با میزان فعالیت دکل‌های حفاری در بخش نفت و گاز رابطه‌ای معکوس داشته و با کاهش تعداد دکل‌های حفاری فعال در منطقه، قیمت گاز طبیعی روند افزایشی در پیش می‌گیرد. بر اساس گزارش موسسه بیکر، تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 10 فوریه 2012 حدود 720 دکل بوده که در مقایسه با هفته قبل از آن به میزان 25 دکل کاهش نشان می‌دهد. از سوی دیگر تعداد دکل‌های حفاری در بخش نفت (‌که شامل تولید گازهای همراه نفت نیز می‌شود) در دوره مذکور به میزان 18 دکل افزایش یافته و در سطح 1263 دکل فعال قرار گرفته است. قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از 50/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 9 فوریه 2012 تا 42/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 فوریه 2012 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 54/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 فوریه 2012 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 1/66 درصد از قیمت 5/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین‌تر است. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از 65/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 9 فوریه 2012 تا بیش از 66/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 فوریه 2012 افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از ۹۲/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۲ ، با ۶۲/۲ دلار (۷/۸۹ درصد) افزایش تا ۵۴/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۲ افزایش یافت، ولی مجددا با ۷/۲ دلار (۷/۴۸ درصد) کاهش تا سطح ۸۴/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۱۲ کاهش یافت.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، در هفته منتهی به ۱۷ فوریه ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بر این اساس، در هفته گذشته به دنبال انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت در مورد اقتصاد آمریکا (در نتیجه افزایش امیدواری به بازسازی اقتصادی و رشد تقاضای نفت خام)، افزایش 50 هزار بشکه‌ای در برآورد جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تقاضای روزانه نفت خام جهان در سال 2012، تعطیلی دو خط لوله با مجموع ظرفیت 727 هزار بشکه در روز در آمریکا در پی نشت نفت در ایالت میشیگان، احتمال رشد قیمت بنزین در بازار آمریکا در پی تعطیلی پالایشگاه‌های این کشور به منظور عملیات تعمیر و نگهداری در فصل بهار، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 128 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 10 فوریه 2012، ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل‌و‌نقل نفت خام و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از 0125/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 13 فوریه 2012 تا 0156/3 دلار به ازای هر گالن در روز 17 فوریه 2012 افزایش یافت.
البته در دوره مذکور، انتشار برخی آمار و اطلاعات نظیر کاهش ۷/۵ درصدی تقاضای نفت آمریکا در ژانویه ۲۰۱۲ نسبت به میزان مشابه سال قبل (در پی افت مصرف نفت حرارتی در این کشور) بر اساس اعلام موسسه نفت آمریکا (ای.پی.آی)، کاهش برآورد آژانس بین‌المللی انرژی و دبیرخانه اوپک از تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۲ و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۰ فوریه ۲۰۱۲، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده در بازار آمریکا بوده و موجب نوسان قیمت در این بازار شد.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی و کاهشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 9/2 میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 375 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 10 فوریه 2012، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از 16/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 13 فوریه 2012 تا 1889/3 دلار به ازای هر گالن در روز 17 فوریه 2012 افزایش یافت. همچنین قیمت آتی گازوئیل اروپا در دوره مذکور، به دنبال شدت گرفتن سرما در قاره اروپا و افزایش مصرف سوخت، تصویب طرح ریاضت اقتصادی توسط پارلمان یونان، امیدواری سرمایه‌گذاران به نهایی شدن توافق یونان و وام‌دهندگان خارجی در نشست آتی وزیران دارایی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و در نتیجه کاهش نگرانی‌ها درباره تشدید بحران اقتصادی اروپا، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از 2369/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 13 فوریه 2012 تا 2564/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 17 فوریه 2012 افزایش یافت.
البته در دوره مذکور، انتشار برخی اخبار و اطلاعات نظیر تداوم بحران بدهی اتحادیه اروپا و نگرانی سرمایه‌گذاران از احتمال گسترش این بحران به سایر کشورهای منطقه و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی و تقاضای نفت در این منطقه، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده در بازار اروپا بوده و موجب نوسان قیمت در این بازار شد.
به طور کلی در دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 9/2 میلیون بشکه، نفت کوره پسماند معادل 6/2 میلیون بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 128 و 375 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 10 فوریه 2012 از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا معادل 400 هزار بشکه و سوخت جت معادل 200 هزار بشکه در هفته منتهی به 10 فوریه 2012 از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می روند.
بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۶ فوریه ۲۰۱۲، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی در دوره ۸ فوریه الی ۱۵ فوریه ۲۰۱۲، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب۲۲/۲۳ دلار افزایش یافت و با قیمت۸۶/۱۱۰۲ دلار معامله شد.
گازوئیل 05/3 دلار گران شد و با قیمت 46/974 دلار فروش رفت. سوخت جت 44/5 دلار بالاتر معامله شد و با نرخ 48/1038 دلار به ثبت رسید.
نفت کوره هم در بازار خلیج فارس ۳۷/۳ دلار به ازای هر متریک تن در دوره مذکور افزایش یافته و ۲۸/۷۱۳ دلار فروش رفت.
همچنین در بازار ژاپن قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب13/23 دلار رشد کرد و 37/1143 دلار فروش رفت. گازوئیل9/2 دلار بالاتر ثبت شد و03/1016 دلار شد. سوخت جت با رشد 36/3 دلاری 12/1065 دلار فروخته شد. نفت کوره در بازار ژاپن 96/1 دلار به ازای هر متریک تن افزایش یافته و به 65/743 دلار مورد معامله قرار گرفت. در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی در دوره مذکور به همین صورت بوده است. قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا در دوره 8 فوریه الی 15 فوریه 2012 روند افزایشی را تجربه کردند. در بازار مدیترانه قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب30 دلار رشد کرد و 1056 دلار معامله شد. گازوئیل75/18 دلار رشد کرد و75/1008 دلار معامله شد. سوخت جت 15 دلار افزایش نرخ داشت و 50/1043 دلار شد. نفت کوره 25/3 دلار افزایش یافت و 50/725دلار مورد معامله قرار گرفت. در بازار آمریکا میانگین بهای بنزین سوپر بدون سرب 56/1156 دلار ، گازوئیل23/986 دلار ، سوخت جت 60/1087 دلار و نفت کوره32/696 دلار در روز 15 فوریه 2012 به ثبت رسید.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )
*کارشناسان بازار انرژی