غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی گاز طبیعی در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در نوامبر ۲۰۱۱) طی دوره ۱۰ اکتبر الی ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس قیمت آتی گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس، به رغم افزایش سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 112 میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به 7 اکتبر 2011، به تبعیت از بازار نفت، از حدود 541/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 10 اکتبر 2011 تا بیش از 703/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 14 اکتبر 2011 افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۲۹۴۰/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۴۳۰۱/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۱۷۸/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 49/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 اکتبر 2011 تا کمتر از 40/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 اکتبر 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 54/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 12 اکتبر 2011 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 87/41 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 64/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 اکتبر 2011 ، با 12 سنت (3/3 درصد) کاهش تا کمتر از 52/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 اکتبر 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 79/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 12 اکتبر 2011 افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 44/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 اکتبر 2011 تا بیش از 55/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 12 اکتبر 2011 افزایش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۷۰/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۴ اکتبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۶۰/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۸۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۴ اکتبر ۲۰۱۱ با ۱۸ سنت کاهش، تا کمتر از ۷۰/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با ۱۸ سنت افزایش (۷۵/۱ درصد) طی دوره ۴ اکتبر الی ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱، از حدود ۲۶/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از ۴۴/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو افزایش یافت.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 7 اکتبر2011 در حدود 3521 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 112 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان 56 میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 7 اکتبر 2010 بوده و به میزان 68 میلیارد فوت مکعب (2 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2010- 2006) می‌باشد. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3453 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 7 اکتبر 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 54 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 1935 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و به میزان 19 میلیارد فوت مکعب (1 درصد) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه کمتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۷۴ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه؛ یعنی ۱۰۳۰ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۴۴ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۱۴ میلیارد فوت مکعب (۳/۱ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۱۰ کمتر است.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به 7 اکتبر 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 14 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 482 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است که معادل 13 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است.
به‌طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۵۲۱ میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی :
قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس طی هفته گذشته، به دنبال انتشار اخبار امیدوار کننده مربوط به کاهش تعداد متقاضیان کار در آمریکا، رشد فراتر از پیش‌بینی آمار خرده فروشی کالاهای مختلف در آمریکا در ماه سپتامبر ۲۰۱۱، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۵۱ هزار بشکه در روز و کاهش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۱/۴ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۷ اکتبر ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، از حدود ۶۹۵۳/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۸۲۴۷/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. البته طی دوره مذکور، انتشار برخی اخبار و اطلاعات نظیر کاهش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز میشیگان و همچنین بازگشت تدریجی نفت خام تولیدی لیبی به بازار با صدور چهارمین محموله نفتی این کشور، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بازار بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 9/2 میلیون بشکه در هفته منتهی به 7 اکتبر 2011، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 9039/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 10 اکتبر 2011 تا بیش از 0558/3 دلار به ازای هر گالن در روز 14 اکتبر 2011 افزایش یافت. البته طی دوره مذکور، کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 32 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 7 اکتبر 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار می‌رود.
همچنین قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به دلیل افزایش احتمال یافتن راه حلی برای بحران مالی اتحادیه اروپا و نیز کاهش نگرانی‌ها درباره وضعیت بد اعتباری حوزه یورو در پی اعلام طرح آلمان و فرانسه برای نجات یورو، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۹۸۱۹/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۰۹۲۳/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.
بطور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 1/4 میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 9/2 میلیون بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 51 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 7 اکتبر 2011، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت آمریکا معادل 400 هزار بشکه و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 32 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 7 اکتبر 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۳ اکتبر ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۴ اکتبر ۲۰۱۱ الی ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با۸۶ دلار رشد ۱۲/۱۰۶۰، گازوئیل با ۸/۲۹ دلاررشد ۲۹/۸۷۳ دلار، سوخت جت با ۳۶/۳۳ دلار رشد ۶۸/۹۵۳ دلار و نفت کوره با ۷/۴۶ دلار رشد ۲۱/۶۵۴ دلاردر بازار خلیج فارس به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور معامله شد.
همچنین تک محموله بنزین سوپر بدون سرب06/85 دلار افزایش 64/1103 دلار ، گازوئیل با 37/26 دلار رشد 38/915 دلار ، سوخت جت با 24/32 دلار رشد 20/979 دلار و نفت کوره نیز با 44/46 دلار رشد 68/678 دلار در بازار ژاپن معامله شد .در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است.
قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا نیز طی دوره ۴ اکتبر الی ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ روند افزایشی را تجربه کردند. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب با ۲۵/۹۴ دلار رشد ۲۵/۹۸۶ دلار ، گازوئیل با ۵۰/۵۸ دلار رشد ۹۰۵ دلار ، سوخت جت با ۲۵/۴۴ دلار رشد ۷۵/۹۷۹ دلار و نفت کوره با ۷۵/۵۵ دلار رشد ۶۵۳ دلار در بازار شمال اروپا معامله شد. در بازار آمریکا نیز قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب ۲۱/۶۶ دلار، گازوئیل۸۴/۷۰ دلار، سوخت جت۰۹/۵۸ دلار و نفت کوره ۷۲/۵۴ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )