غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۱۰ اکتبر الی ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس طی هفته گذشته، به دنبال توقف صادرات نفت کویت در پی اعتصاب 3 هزار کارمند کویتی در اعتراض به دستمزدهای پایین، انفجار خط لوله اصلی نفت یمن با ادامه ناآرامی‌ها در این کشور، انتشار اخبار امیدوارکننده مربوط به کاهش تعداد متقاضیان کار و رشد فراتر از پیش‌بینی آمار خرده فروشی کالاهای مختلف در آمریکا در ماه سپتامبر 2011، افزایش احتمال یافتن راه حلی برای بحران مالی اتحادیه اروپا، تاکید مسوولان فرانسه و آلمان بر تعهد خود مبنی بر کمک به حل بحران مالی اتحادیه اروپا، کاهش نگرانی‌ها درباره وضعیت بد اعتباری حوزه یورو در پی اعلام طرح آلمان و فرانسه برای نجات یورو، اعلام کاهش 3/1 درصدی تولید روزانه نفت خام عربستان سعودی در ماه سپتامبر نسبت به ماه اوت 2011، کاهش 78 هزار بشکه‌ای تولید نفت اوپک در ماه سپتامبر 2011 بر اساس تازه‌ترین گزارش ماهانه این سازمان، انتشار خبر مربوط به رشد 6 درصدی تقاضای نفت خام چین در سال 2012 بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، از حدود 41/85 دلار در هر بشکه در تاریخ 10 اکتبر 2011 تا بیش از 8/86 دلار در هر بشکه در تاریخ 14 اکتبر 2011 افزایش یافت.
بر اساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضای نفت خام چین در سال ۲۰۱۲ میلادی با ۶ درصد رشد، بیشترین رشد را نسبت به دیگر کشورهای جهان خواهد داشت. بر این اساس میزان افزایش تقاضای نفت خام چین در سال ۲۰۱۲ در حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز بوده، در حالی که میزان افزایش تقاضای نفت خام آمریکا در این سال تنها در حدود ۸۰ هزار بشکه در روز خواهد بود.
مهم‌ترین دلایل رشد تقاضای نفت خام چین، افزایش 530 هزار بشکه‌ای ظرفیت پالایشی این کشور در کنار ساخت تاسیسات جدید ذخیره‌سازی نفت خام ذکر می‌شود. همچنین با توجه به افزایش فروش خودرو و رشد بخش پتروشیمی در این کشور، رشد سالانه تقاضای نفت خام این کشور تا سال 2015 میلادی در حدود 7/6 درصد خواهد بود. رشد تقاضای سوخت برای استفاده در نیروگاه‌های حرارتی چین نیز، از دیگر عوامل موثر در رشد تقاضای نفت این کشور در سال آینده میلادی خواهد بود. در حال حاضر چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در جهان بوده و در زمینه واردات نفت خام، پس از آمریکا جایگاه دوم جهان را به خود اختصاص داده است.
البته طی دوره مذکور، انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر افزایش سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۳/۱ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۷ اکتبر ۲۰۱۱، کاهش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز میشیگان، کاهش حدود ۵/۳ درصدی فعالیت پالایشگاه‌های آمریکا (که نشانه تقاضای ضعیف نفت خام در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان است)، بازگشت تدریجی نفت خام تولیدی لیبی به بازار با صدور چهارمین محموله نفتی این کشور، اعلام وزیر نفت کویت مبنی بر عادی شدن وضعیت صادرات نفت خام این کشور در روزهای پایانی هفته و همچنین تاکید کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر تهدید اقتصاد جهانی از جانب قیمت‌های بالای نفت خام، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی به شمار می‌روند.
طی هفته گذشته، ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای سهام آمریکا به دلیل انتشار اخبار امیدوارکننده مربوط به کاهش تعداد متقاضیان کار و همچنین رشد فراتر از پیش‌بینی آمار خرده فروشی کالاهای مختلف در آمریکا در ماه سپتامبر 2011، از یک روند افزایشی برخوردار بودند.
همچنین ارزش یورو در مقابل دلار طی دوره مذکور، به دلیل کاهش نگرانی‌ها درباره وضعیت بد اعتباری حوزه یورو در پی اعلام طرح آلمان و فرانسه برای نجات یورو، از یک روند افزایشی برخوردار بود.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 10 اکتبر الی 13 اکتبر 2011، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ازحدود 67/104 دلار در هر بشکه تا بیش از 04/107 دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 13 اکتبر 2011، با 5 دلار و 64 سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 106 دلار و 25 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 7 اکتبر 2011 معادل 100 دلار و 61 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اکتبر ( تا 13 اکتبر 2011)، با 4 دلار و 49 سنت کاهش نسبت به میانگین ماه سپتامبر، به هر بشکه 103 دلار و 12 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه سپتامبر 2011 معادل 107 دلار و 61 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۹۵/۱۰۸ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۶۸/۱۱۴ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۴ اکتبر افزایش یافت. همچنین در روز ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۸۸/۲۷ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود. میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۹ دلار و ۸۸ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۴ اکتبر ۲۰۱۱)، در روز ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ به بشکه‌ای ۱۰۷ دلار و ۶۸ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ ) ۱۰۹ دلار و ۱۲ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۱۰۷ دلار و ۱ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۱۱۰ دلار و ۷۲ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۱۰۹ دلار و ۱۲ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۱۰۷ دلار و ۲ سنت، شمال غربی اروپا ۱۱۰ دلار و ۹۵ سنت و در بازار مدیترانه ۱۰۹ دلار و ۶۲ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۱۰۴ دلار و ۸۲ سنت، شمال غربی اروپا ۱۰۹ دلار و ۳۵ سنت و در بازار مدیترانه ۱۰۷ دلار و ۵۲ سنت به فروش رسیده است. در دوره ۴ اکتبر الی ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱، بیشترین افزایش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار شمال غربی اروپا به ترتیب با ۳/۱۱ دلار و ۲۹/۱۱ دلار افزایش در هر بشکه بوده است. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به میزان ۸۸/۹ دلار در هر بشکه طی دوره مذکور افزایش یافته است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۷ اکتبر ۲۰۱۱ معادل ۶/۳۳۷ میلیون بشکه بوده که در مقایسه با هفته قبل (۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱) به میزان ۳/۱ میلیون بشکه افزایش یافته و معادل ۹/۲۲ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۱۰ کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل به میزان ۳/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۵/۲۲ روز قرار گرفته است و معادل ۵/۲ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. در دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۵۶۳ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۵۴۱/۱۴ میلیون بشکه در روز قرار گرفته که به میزان ۶۲۱ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است. تولید نفت خام آمریکا در دوره ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ الی ۷ اکتبر ۲۰۱۱ به میزان ۷۸ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۸۷۸/۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته و معادل ۳۵۰ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۱۰ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۷۰۰/۸ میلیون بشکه در روز به ۰۸۶/۹ میلیون بشکه در روز (معادل ۳۸۶ هزار بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۹۵۸ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت
در هفته گذشته قیمت نفت خام WTI در دامنه ۸۳ الی ۸۷ نوسان داشت سطح ۸۲ دلار حمایت مناسب برای ماه جاری است که در هفته گذشته توانست موجب حمایت و افزایش قیمت شود. سطح ۸۷ دلار نیز اولین سطح مقاومتی بود که قیمت توانست در روز جمعه از آن عبور کند و قیمت بسته شده نیز بالاتر از آن قرار گرفت که نشان‌دهنده توانایی قیمت برای ادامه مسیر افزایشی است. در هفته گذشته اخبار مطلوب اقتصادی برای آمریکا منتشر شد که شامل کاهش تعداد متقاضیان کار و افزایش میزان خرده‌فروشی بود. از سوی دیگر کاهش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز- میشیگان در روز جمعه تاثیر منفی بر بازارها گذاشت، ولی ابزارهای مالی بیشتر تحت تاثیر افزایش خرده فروشی که نشان از افزایش مصرف دارد قرار گرفتند. آمار مناسب در اتحادیه اروپا به خصوص در مورد تولیدات صنعتی و تا حدودی کاهش ریسک در این منطقه موجب افزایش ارزش یورو در مقابل دلار شد که در نتیجه اثر افزایشی روی قیمت داشت. کاهش قابل توجه در ذخیره‌سازی‌های بنزین نیز از عوامل مهمی بود که فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد آورد، گرچه میزان ذخیره‌سازی‌های نفت خام افزایش یافت، ولی مقدار آن اندک و حجم کل ذخیره به میزان قابل توجهی کمتر از سال گذشته در این تاریخ است. در هفته جاری قیمت نفت خام WTI با توجه به اینکه از سطح ۸۷ دلار گذشته است توانایی لازم را برای رسیدن به سطح ۹۰ دلار دارد که در سطح قیمتی مذکور با مقاومت مواجه است و می‌تواند بار دیگر به ۸۷ دلار برگشت کند.
*کارشناسان ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )