غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در سپتامبر ۲۰۱۱) طی دوره ۱۵ اوت الی ۱۹ اوت ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس به دلیل افزایش سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل ۵۰ میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۱۲ اوت ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود ۰۲۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۱۱ تا کمتر از ۹۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۹ اوت ۲۰۱۱ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه سپتامبر 2011، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 4196/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 15 اوت 2011 تا بیش از 7891/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 18 اوت 2011 افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 5588/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 19 اوت کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۰۶/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۷/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۹۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ اوت کاهش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۸۱/۳۴ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰ ، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۳۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۱۱، با ۱۴ سنت (۲۲/۳ درصد) کاهش تا کمتر از ۲۰/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ اوت ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۱۱ تا کمتر از ۰۳/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ اوت ۲۰۱۱ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 27/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 10 اوت 2011 تا کمتر از 24/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 اوت 2011 کاهش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 48/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 10 اوت 2011 با 13 سنت کاهش، تا کمتر از 35/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 اوت 2011 کاهش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE)، با 26 سنت افزایش طی دوره 10 اوت 2011 الی 17 اوت 2011، از حدود 20/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از 46/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۱۲ اوت ۲۰۱۱ در حدود ۲۸۳۳ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۵۰ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان ۱۷۵ میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۱۰ بوده و به میزان ۷۳ میلیارد فوت مکعب (۵/۲ درصد) کمتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۱۰- ۲۰۰۶) است. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۲۹۰۶ میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۱۲ اوت ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۴۸ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح ۱۴۶۶ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و به میزان ۱۲۰ میلیارد فوت مکعب (۶/۷ درصد) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه کمتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان 50 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه یعنی 903 میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان 8 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است. سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 3 میلیارد فوت مکعب (3/0 درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 12 اوت 2010 کمتر است. سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به 12 اوت 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 10 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 414 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است، ولی معادل 3 میلیارد فوت مکعب کمتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است. بطور کلی سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل 2833 میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی 5 سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به 19 اوت 2011 از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بودند. بر این اساس طی هفته گذشته، به دنبال نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضای جهانی نفت خام و فرآورده‌های نفتی به دلیل بحران بدهی در اروپا و آمریکا، انتشار آمارهای ضعیف از اقتصاد آمریکا، آمار نامناسب بخش مسکن آمریکا، افت شاخص اعتماد مصرف کنندگان آمریکایی، ابراز نگرانی معامله گران از بروز رکود اقتصادی جدید، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش عرضه نفت در بازار در نتیجه تحویل 14 میلیون بشکه از ذخایر سوخت آمریکا به مشتریان در راستای برنامه آزادسازی ذخایر، کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل 49 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 12 اوت 2011 و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، از حدود 8745/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 15 اوت 2011 تا کمتر از 8412/2 دلار به ازای هر گالن در روز 19 اوت 2011 کاهش یافت. البته طی دوره مذکور، انتشار برخی اخبار و اطلاعات نظیر کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 5/3 میلیون بشکه در هفته منتهی به 12 اوت 2011، ارتقای وضعیت اعتباری آمریکا در گزارش موسسه اعتبارسنجی فیچ، افزایش تولید صنعتی آمریکا در ماه جولای 2011 و کاهش نسبی ارزش دلار در مقابل یورو، از عوامل تقویت‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴/۲ میلیون بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۳۹۳ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۲ اوت ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۹۴۴۱/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۱۱ تا کمتر از ۹۰۴۵/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۹ اوت ۲۰۱۱ کاهش یافت. قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا نیز طی دوره مذکور از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس در ابتدا به دلیل خرید اوراق قرضه دولتی کشورهای ایتالیا و اسپانیا توسط بانک مرکزی اروپا در راستای کمک به اقتصادهای بحران‌زده اروپا و واکنش مثبت اقتصاد اسپانیا و ایتالیا به این تصمیم بانک مرکزی اروپا و درنتیجه بهبود اعتماد به بازار اروپا و همچنین تداوم ناآرامی‌ها در لیبی و کاهش شدید تولید نفت خام این کشور و تشدید نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام در بازار اروپا، قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا از حدود ۹۹۷۳/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۱۱ تا بیش از ۰۴۲/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۷ اوت ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا در پی ادامه نگرانی‌ها از شدت یافتن بحران بدهی‌ها در اروپا و سرایت آن به بخش بانکی، انتشارآمار نامناسب اقتصادی اروپا نظیر کاهش رشد اقتصادی آلمان، وضعیت نامناسب بخش بانکی اروپا و همچنین ناتوانی سران آلمان و فرانسه برای حل بحران کسری بودجه حوزه یورو، قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا تا سطح ۹۸۱۹/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۹ اوت ۲۰۱۱ کاهش یافت.
بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 18 اوت 2011، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 10 اوت 2011 الی 17 اوت 2011، از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب 97/76، گازوئیل 05/34، سوخت جت 8/36و نفت کوره 87/28 دلار به ازای هر متریک تن در بازار خلیج فارس افزایش یافت و بدین ترتیب بنزین سوپر بدون سرب 89/1041، گازوئیل 46/896، سوخت جت 28/979و نفت کوره 11/640طی روز 17 اوت 2011 مورد معامله قرار گرفتند. همچنین قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب 54/76، گازوئیل68/35، سوخت جت 72/38 و نفت کوره 48/28 دلار به ازای هر تن متریک در بازار ژاپن طی دوره مذکور افزایش یافته است. بر این اساس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب 54/1092، گازوئیل 19/947، سوخت جت 56/1010و نفت کوره 88/667 در بازار ژاپن طی روز 17 اوت 2011 مورد معامله قرار گرفتند. در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است. قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا نیز طی دوره 10 اوت الی 17 اوت 2011 روند افزایشی را تجربه کرده‌اند. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب با افزایش 49دلار، گازوئیل 75/51دلار، سوخت جت 75/54دلار و نفت کوره 25/37دلار نسبت به هفته قبل (10 اوت 2011)، طی روز 17 اوت 2011 در سطوح (50/1015)، (935)، (1001) و (656) دلار قرار گرفتند.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )