غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۸ اوت الی ۱۲ اوت ۲۰۱۱) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس طی هفته گذشته، در ابتدا به دنبال کاهش رتبه اعتباری آمریکا، ادامه سردرگمی معامله‌گران درباره وضعیت اقتصاد آمریکا، دورنمای مبهم بهبود شرایط اقتصادی در آمریکا، بلاتکلیفی بانک مرکزی این کشور در یافتن راه حلی برای کمک به بازسازی اقتصادی، افت شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی به پایین‌ترین حد خود از دهه 1980 میلادی تاکنون، کاهش 60 هزار بشکه‌ای در روز برآورد آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011 نسبت به برآورد قبلی این سازمان‌ها با اشاره به نگرانی‌ها درباره بازگشت رکود اقتصادی، کاهش 150 هزار بشکه‌ای در روز برآورد دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) از تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011 نسبت به برآورد قبلی این سازمان با توجه به چشم انداز بد شرایط اقتصادی و تاثیر آن بر مصرف نفت در کشورهای توسعه یافته، افزایش 430 هزار بشکه‌ای در روز تولید کل اعضای اوپک در جولای 2011 نسبت به ماه ژوئن براساس تازه‌‌ترین نظرسنجی پلاتس، کاهش واردات نفت خام چین در ماه جولای به کمترین میزان در سال 2011، افزایش 9/3 درصدی تولید نفت خام چین در نیمه اول سال 2011 نسبت به سال 2010، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، از حدود 31/81 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 اوت 2011 تا کمتر از 3/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 9 اوت 2011 کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل انتشار گزارش‌های مربوط به کاهش نرخ بیکاری در آمریکا و افزایش امیدواری سرمایه‌گذاران، افزایش امیدواری به حل بحران بانک‌های فرانسوی، کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 2/5 میلیون بشکه در هفته منتهی به 5 اوت 2011، بهبود ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین تشدید و تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه، قیمت نفت خام WTI تا سطح 38/85 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 اوت 2011 افزایش یافت.
طی هفته گذشته، به دنبال ادامه سردرگمی معامله‌گران درباره وضعیت اقتصاد آمریکا، دورنمای مبهم بهبود شرایط اقتصادی آمریکا، بلاتکلیفی بانک مرکزی این کشور در یافتن راه‌حلی برای کمک به بازسازی اقتصادی و همچنین از سوی دیگر کاهش نرخ بیکاری در آمریکا، ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای سهام آمریکا از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
ارزش یورو در مقابل دلار طی دوره مذکور به دلیل ادامه نگرانی‌ها از شدت یافتن بحران بدهی‌ها در اروپا و سرایت آن به بخش بانکی، از یک روند کاهشی برخوردار بود. به طور کلی ارزش دلار در مقابل یورو در پی تصمیمات فدرال‌رزرو مبنی بر ارائه کمک‌های مالی برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، از یک روند کاهشی برخوردار بوده است، لذا در صورت اجرای برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا و تزریق پول به اقتصاد این کشور برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار افت خواهد کرد.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۸ اوت الی ۱۱ اوت ۲۰۱۱، ابتدا ازحدود ۳۷/۱۰۲ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۲/۱۰۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۰ اوت کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۹/۱۰۳ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۱۱ افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۱ اوت ۲۰۱۱، با ۲۵/۷ دلار کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۲ دلار و ۱۰ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۵ اوت ۲۰۱۱ معادل ۱۰۹ دلار و ۳۵ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اوت ۲۰۱۱، با ۵ دلار و ۴۹ سنت کاهش نسبت به میانگین ماه جولای ۲۰۱۱ به هر بشکه ۱۰۶ دلار و ۱۳ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه جولای ۲۰۱۱ معادل ۱۱۱ دلار و ۶۲ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه سپتامبر 2011، به رغم تداوم نگرانی‌ها از شدت یافتن بحران بدهی‌ها در اروپا، کاهش رونق بازار‌های سهام و اوراق قرضه در اروپا، کاهش درجه اعتبار اقتصاد فرانسه از نظر موسسات اعتبارسنجی با توجه به میزان بالای بدهی‌های این کشور و کاهش ارزش سهام بانک‌های فرانسه، به دلیل خرید اوراق قرضه دولتی کشورهای ایتالیا و اسپانیا توسط بانک مرکزی اروپا در راستای کمک به اقتصادهای بحران‌زده اروپا، واکنش مثبت اقتصاد اسپانیا و ایتالیا به تصمیم بانک مرکزی اروپا، امیدواری به حل بحران بانک‌های فرانسوی، بهبود اعتماد به بازار اروپا و همچنین تداوم ناآرامی‌ها در لیبی و کاهش شدید تولید نفت خام این کشور و تشدید نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام در بازار اروپا، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا از حدود 74/103 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 اوت 2011 تا کمتر از 57/102 دلار در هر بشکه در تاریخ 9 اوت 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 03/108 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 اوت 2011 افزایش یافت. سطح بالای ذخیره‌سازی نفت خام در آمریکا و کاهش تولید نفت خام لیبی و به تبع آن نگرانی مصرف‌کنندگان درباره عرضه نفت خام به بازار اروپا موجب شده است تا نفت خام برنت از حق مرغوبیت 65/22 دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار باشد.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۹ دلار و ۳۳ سنت کاهش نسبت به هفته قبل (۳ اوت ۲۰۱۱)، در روز ۱۰ اوت ۲۰۱۱ به بشکه‌ای ۱۰۰ دلار و ۶۵ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۱۰ اوت ۲۰۱۱ ) ۱۰۱ دلار و ۸۷ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۱۰۰ دلار و ۱ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۱۰۱ دلار و ۹۲ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۱۰۰ دلار و ۵۲ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۱۰۱ دلار و ۸۴ سنت، شمال غربی اروپا ۱۰۱ دلار و ۹۶ سنت و در بازار مدیترانه ۱۰۰ دلار و ۵۷ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۹۹ دلارو ۸۵ سنت، شمال غربی اروپا ۱۰۰ دلار و ۵۶ سنت و در بازار مدیترانه ۹۸ دلار و ۵۲ سنت به فروش رسیده است. طی دوره ۳ اوت الی ۱۰ اوت ۲۰۱۱، بیشترین کاهش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار آسیا با ۴۷/۹ دلار کاهش در هر بشکه بوده است. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان ۳۴/۹ و ۳۳/۹ دلار در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به 5 اوت 2011 معادل 8/349 میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (29 جولای 2011) به میزان 2/5 میلیون بشکه کاهش یافته و معادل 2/5 میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 6 اوت 2010 کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته ماقبل به میزان 5/0 روز کاهش یافته و در سطح 5/22 روز قرار گرفته است و معادل 5/0 روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان 135 هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح 624/15 میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان 558 هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۹ جولای ۲۰۱۱ الی ۵ اوت ۲۰۱۱ به میزان ۶ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۵۲۹/۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۲۹۰ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۶ اوت ۲۰۱۰ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۱۳۴/۹ میلیون بشکه در روز به ۱۰۰/۹ میلیون بشکه در روز (معادل ۳۴ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که معادل ۳۴۱ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت
در هفته گذشته با توجه به شوک وارد شده به بازارهای مالی غیر از طلا کلیه ابزارهای مالی با کاهش شدید روبه‌رو شدند که قیمت نفت نیز از آن مستثنی نبود و قیمت نفت WTI نیز بیش از ۱۰ دلار سقوط کرد که کلیه حمایت‌های ماهانه را پشت سر گذاشت گرچه در روز آخر معاملاتی به سطح بالای ۸۵ دلار (حمایت چهارم) رسید؛ ولی همچنان سطوح حمایتی قابل اعتماد نیستند و نوسان در بازار افزایش زیادی دارد.
شاخص اعتماد مصرف‌کننده در روز جمعه به شدت کاهش نشان داد که در پی اخبار ابتدای هفته رخ داد و زمانی اعلام شد که شوک اتفاق افتاده بود. از طرف دیگر تعداد جویندگان کار کاهش یافت و آمار خرده فروشی افزایش داشت که علائم مثبت اقتصادی بود که به بازار تزریق شد. همچنین در روز چهارشنبه با اعلام کاهش زیاد در ذخیره‌سازی‌های نفت خام و کاهش مقدار کمتری برای بنزین، فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد آمد. در انتهای هفته شوک وارد شده در بازار با اعمال برخی سیاست‌ها و اعلام اینکه ریسک رکود با توجه به آمارهای منتشر شده کاهش یافته، تا حدودی تحت کنترل قرار گرفت و موجب افزایش در شاخص‌های بورس و قیمت نفت شد. در این میان در حالی که شوک در ابزارهای مالی آمریکا و اروپا رخ داد ارزش دلار در مقابل یورو اندکی افزایش یافت. در هفته جاری هنوز حمایت‌های ضعیف 85 و 83 دلار از کاهش قیمت نفت جلوگیری می‌کند و سطح 90 دلار در مسیر افزایشی موجب فشار کاهشی بر قیمت می‌شود. باید توجه داشت که نوسان زیاد در بازار به دلیل شوک وارده موجب شده که سطوح تکنیکال کارآیی خود را از دست بدهند و بازار با نااطمینانی زیاد روبه‌رو شود.
* کارشناسان ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )