غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی ماه اول برای تحویل در ماه ژوئن) طی دوره ۲۱ الی ۲۵ مه از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

افزایش 17/0 درصدی عرضه گاز طبیعی آمریکا، کاهش 9/0 درصدی مصرف گاز طبیعی و نیز افزایش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی در این کشور معادل 77 میلیارد فوت مکعب، رکورد سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا (6/37 درصد معادل 750 میلیارد فوت مکعب بالاتر از میزان مشابه سال قبل) و افزایش تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا مهم‌ترین اتفاقات در مدت مورد بررسی هستند. در این مدت به تبعیت از بازار جهانی نفت خام، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، از 609/2 دلار در هر میلیون بی تی یو در تاریخ 21 مه 2012 تا 568/2 دلار در هر میلیون بی‌تی‌یو در 25 مه کاهش یافت.
همچنین قیمت آتی گاز طبیعی در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه ژوئن، در پی تداوم و تشدید بحران مالی حوزه یورو، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از ۳۷۷۲/۸ دلار در هر میلیون بی‌تی‌یو در تاریخ ۲۱ مه به ۲۶۱۷/۸ دلار در ۲۵ مه رسید.
مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 23 مه 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 90/0 درصد کاهش یافته است. در این میان مصرف بخش نیروگاهی با 54/3 درصد افزایش مواجه بوده است، در حالی که مصرف بخش‌های صنعت و خانگی-تجاری به ترتیب به میزان 45/0 و 14/9 درصد کاهش یافته است. کل تقاضای گاز طبیعی 86/0 درصد کاهش نشان می‌دهد.
بر اساس گزارش موسسه بیکر، تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به ۱۸ مه ۲۰۱۲ در حدود ۶۰۰ دکل بوده است که در مقایسه با هفته قبل از آن به میزان ۲ دکل افزایش نشان می دهد. همچنین تعداد دکل‌های حفاری در بخش نفت (که شامل تولید گازهای همراه نفت نیز می شود) طی دوره مذکور به میزان ۱۰ دکل افزایش یافته و به ۱۳۸۲ دکل فعال رسیده است.
تک محموله‌های گاز در چه وضعی‌اند؟
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) نیز از یک روند کاهشی برخوردار بود و با ۲۸ سنت کاهش (۱/۳ درصد) طی دوره ۱۶ تا ۲۳ مه، از ۰۴/۹ دلار در هر میلیون بی تی یو به ۷۶/۸ دلار کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازارهای انگلیس (NBP)، جنوب شرق اروپا و شمال شرق آسیا طی دوره 7 تا 14 مه افزایشی بود.
متوسط قیمت سر مرزی گاز طبیعی صادراتی کشورهای مستقل مشترک المنافع (نظیر روسیه، اوکراین، بلاروس، آذربایجان و...) به اروپا در ماه مه ۲۰۱۲ در حدود ۹۵/۱۱ دلار در هر میلیون بی تی یو بوده که در این میان بیشترین قیمت مربوط به آلمان با ۶۲/۱۲ دلار در هر میلیون بی تی یو و کمترین قیمت مربوط به هلند با ۵۴/۱۱ دلار است.
به طور کلی متوسط قیمت گاز وارداتی اروپا طی ماه مه 2012 در حدود 64/11 دلار در هر میلیون بی تی یو برآورد می‌شود.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌ ماه اول)، طی هفته منتهی به 25 مه 2012 از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
طی هفته گذشته به دنبال انتشار آمار ضعیف از اقتصاد جهانی (چین، ژاپن، آمریکا و اروپا)، تهدید روند رشد اقتصادی و تقاضای جهانی نفت خام به دنبال تداوم مشکلات بدهی حوزه یورو، کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۳۳۸ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۸ مه، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از ۹۴۰۱/۲ دلار تا ۸۹۲۹/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۵ مه کاهش یافت.
البته طی دوره مذکور انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 3/3 میلیون بشکه در هفته منتهی به 18 مه، تاکید اعضای گروه هشت بر تقویت رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل‌‌و‌نقل نفت خام، از عوامل تقویت‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا بوده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بازار نایمکس با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴۰ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۸ مه، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۸۶۰۳/۲ دلار در تاریخ ۲۱ مه ۲۰۱۲ تا ۸۲۸۸/۲ دلار به ازای هر گالن در ۲۵ مه کاهش یافت. همچنین قیمت آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به دلیل بحران سیاسی منطقه یورو و تردیدهای پیش روی اقتصاد جهانی، اعلام سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD) مبنی بر تهدید رشد اندک اقتصادی اعضای این سازمان در پی وضعیت بحرانی اتحادیه اروپا، گمانه‌زنی‌ها درباره خروج یونان از ناحیه یورو و ادامه بحران اقتصادی اروپا و همچنین کاهش امیدها به افزایش هماهنگی و ثبات در قاره بحران زده اروپا به دنبال مخالفت آلمان با پیشنهاد فرانسه برای ایجاد اوراق قرضه واحد اروپایی، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۹۶۰۸/۲ دلار در تاریخ ۲۱ مه ۲۰۱۲ تا ۹۵۰۲/۲ دلار به ازای هر گالن در ۲۵ مه کاهش یافت.
به طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا معادل 3/3 میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 300 هزار بشکه، سوخت جت معادل 100 هزار بشکه و همچنین نفت کوره پسماند معادل 700 هزار بشکه در هفته منتهی به 18 مه، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 338 و 40 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 18 مه 2012، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت فرآورده‌های ایرانی
بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 24 مه، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 16 مه الی 23 مه، از یک روند کاهشی قابل توجه برخوردار بود. در بازار خلیج فارس در هفته گذشته قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با کاهش 54/44 دلاری 80/987 دلار به ازای هر تن متریک معامله شد. گازوئیل نیز با 09/35 دلار کاهش 37/868 دلار به ازای هر تن متریک معامله شد.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org)