گروه بازار پول: اونس طلا آخرین روز سال ۲۰۱۴ را با سقوط به پایان برد و نخستین روز کاری سال ۲۰۱۵ را به نوسان‌های شدید گذراند. هر اونس فلز زرد که روز چهارشنبه روی قیمت ۱۱۸۲ دلار ایستاده بود، جمعه تا ساعت ۷ بعدازظهر به وقت تهران به قیمت ۱۱۹۰ دلار رسید تا اونس دوباره به مرز روانی ۲۰۱۴ نزدیک شده باشد. ناتوانی طلا برای ماندن پیرامون مهم‌ترین مرز سال ۲۰۱۴ یعنی مرز روانی ۱۲۰۰ دلار بیشتر جلب توجه کند. قیمت نهایی روز چهارشنبه، قیمت نهایی سال ۲۰۱۴ نیز بود تا درصد افت ارزش این کالای گرانبها در ۱۲ ماه گذشته مشخص شود. اونس سال ۲۰۱۴ را با قیمت ۱۲۰۴ دلار آغاز کرد تا ثبت قیمت نهایی ۱۱۸۲ دلار در روز چهارشنبه به معنای افت ۲۲ دلاری این پناهگاه سرمایه باشد. افت ۲۲ دلاری اونس برابر با از دست رفتن ۸۷/۱ درصد از ارزش آن در افت و خیزهای شدید سال گذشته است. البته افت ۲۲ دلار در یک سال را می‌توان ثباتی نسبی در نظر گرفت، اما این ثبات قیمتی نقطه به نقطه به هیچ وجه نشانه ثبات روند این فلز پایه در ماه‌های گذشته نیست. طلا در سال ۲۰۱۴ تحت‌تاثیر عوامل اقتصادی و سیاسی پرشمار بارها با صعود و سقوط روبه رو شد. هر اونس طلا در سال ۲۰۱۴ هم به محدوده ۱۳۸۰ دلار رفت و هم نوسان در محدوده ۱۱۳۰ دلار را تجربه کرد.

نوسان ۲۵۰ دلاری ۲۰۱۴

مهم‌ترین عامل فشار روی طلا در سال گذشته میلادی گذار بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به رونق بود. اقتصاد ایالات متحده سال را با احیا شروع کرد و بعد با قوی‌تر شدن این احیا به رونق رسید. نماد این رونق رشد ۵ درصدی تولید ناخالص ملی در سه ماه سوم سال و ایجاد بیش از ۳۲۰ هزار شغل در ماه نوامبر بود. رونق اقتصاد آمریکا جذابیت بازارهای بورس را افزایش داد تا جریان سرمایه در بازار فلزهای گرانبها رو به خارج داشته باشد. این رونق به تقویت شدید دلار نیز کمک کرد تا فشار روی طلا بیش از پیش شود. ارزش دلار با بهای کالاهای پایه نسبت مستقیم دارد. شاخص دلار که این ارز را در برابر ۶ ارز عمده (یورو، پوند استرلینگ، ین ژاپن، فرانک سوئیس، دلار کانادا و کرون سوئد) مقایسه می‌کند، در آخرین روز کاری سال ۲۰۱۳ به ۰۴/۸۰ و در آخرین روز کاری سال ۲۰۱۴ به ۲۸/۹۰ واحد رسید. خیز دلار از ماه ژوئن شدت گرفت و تا پایان سال ادامه داشت. نخستین روز کاری سال ۲۰۱۵ نیز با افزایش شاخص دلار آغاز شد. دلار در ماه‌های آخر سال ۲۰۱۴ مهم‌ترین عامل خارجی بازار فلزهای گرانبها بود و اهمیت خود را در سال ۲۰۱۵ نیز حفظ خواهد کرد. اما دومین عامل خارجی مهم در ماه‌های پایانی سال قبل میلادی بهای نفت‌خام بود که ضعف آن، همسو با قدرت دلار عمل می‌کرد. سقوط بهای نفت به‌خصوص در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۴ فشار بر بازار طلا را افزایش داد. نفت خام نیز در سال ۲۰۱۴ حدود ۴۴ درصد از ارزش خود را از دست داد.

البته در مورد اقتصاد آمریکا هنوز نگرانی‌هایی وجود دارد. مشکلات بخش مسکن و پایین بودن تورم از جمله مهمترین چالش‌ها هستند. دیگر نگرانی‌های اقتصادی که در مقاطعی توانستند به رشد طلا کمک کنند وابسته به دیگر اقتصادهای عمده جهان بودند. در سالی که اقتصاد آمریکا به وضعیت پیش از بحران بازگشت، «واگرایی» در اقتصاد جهان آشکار بود. در سال ۲۰۱۴ ژاپن رسما وارد رکود شد، همین‌طور روسیه که اقتصادش با اقتصادهای نوظهور گره خورده است. اروپا با ثبت تورم‌هایی نزدیک به صفر و رشدهایی اندک در آستانه رکود کامل قرار گرفته است. چین هم که در دوره بحران مالی جهانی کمک زیادی به خروج جهان از رکود کرد، دو سالی است که با رشدهای دورقمی خود فاصله گرفته است؛ رسیدن رشد چین- که به باور برخی از کارشناسان هم‌اکنون بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است- به زیر ۷ درصد در سال ۲۰۱۴ نشانه‌ای از اوضاع سخت اقتصاد جهان در سال پیش رو است. اما طلا و دیگر فلزهای گرانبها و همه بازارهای مالی دیگر در سال ۲۰۱۴ تحت تاثیر سیاست نیز بودند. مهم‌ترین عامل سیاسی سال، بحران اوکراین بود که در مقاطعی به شدت به رشد طلا کمک کرد. اما عادت کردن بازارها به این بحران، در نیمه دوم سال از قدرت تاثیر آن کاست. با این همه واضح است که مسائل ژئوپلیتیک مربوط به روسیه و اوکراین و در کل شرق اروپا در سال ۲۰۱۵ نیز قابلیت تکان دادن بازارها را دارند. بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی، احتمال بروز واکنشی عجیب را از سوی ولادیمیر پوتین در روزهایی که روسیه وضعیت اقتصادی خوبی ندارد، قوی می‌دانند. دیگر مسائل سیاسی سال شامل بحران‌های متعدد خاورمیانه به‌خصوص ظهور داعش، حملات به غزه، جنبش «چتر» هنگ‌کنگ و... بود که اثرشان بسیار کوتاه‌مدت‌تر بود. به هر حال تناقض‌های سیاست و اقتصاد از سویی و تناقض‌های موجود در خود این دو میدان باعث افت و خیز شدید بازارهای مالی و از جمله بازار طلا شد تا اونس نوسانی در بازه ۲۵۰ دلاری را تجربه کند. ولی نتیجه نهایی نوسان در این بازه بزرگ افت ۲۲ دلاری بود تا دومین سال افت پیاپی طلا رقم خورده باشد.

دومین سال افت

این برای نخستین بار از سال ۱۹۹۸ است که طلا دو سال متوالی با کاهش ارزش رو به رو می‌شود. با این همه چنان‌که اشاره شد افت و خیزهای سال ۲۰۱۴ چنان یکدیگر را خنثی کردند که باعث ثبات نسبی طلا در سال ۲۰۱۴ شدند. این ثبات نسبی در کنار سقوط طلا در سال ۲۰۱۳ بیشتر به چشم می‌آید. طلا در سال ۲۰۱۳ میلادی با سقوط بیش از ۴۵۰ دلاری ازبهای ۱۶۵۷ به بهای ۱۲۰۴ دلار، حدود ۲۸ درصد از ارزش خود را از دست داد تا افت کمتر از ۲ درصدی آن در سال ۲۰۱۴ امید به طلای ۲۰۱۵ را بیشتر کند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های بازار طلا در سال ۲۰۱۴ وجود ابهام شدید بود، اما افزایش امید به طلا را می‌توان در کاهش کمتر ذخایر طلا پی گرفت. ذخایر طلا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا پس از کاهش ۴۱ درصدی در سال ۲۰۱۳، در سال ۲۰۱۴ با ۱۱ درصد کاهش روبه‌رو شد.

سال سخت طلا

اما کاهش این ذخایر نشان می‌دهد که طلا در سال ۲۰۱۵ ماه‌های سختی را پیش رو دارد. مهمترین عوامل فشار یعنی احیای قوی اقتصاد ایالات متحده، تقویت دلار و سقوط نفت همچنان پابرجا هستند.

همچنین با توجه به پایان سیاست‌های «تسهیل کمی» از سوی فدرال رزرو، بازارها در انتظار افزایش نرخ‌های بهره هستند که از سال ۲۰۰۸ دست نخورده مانده‌اند. نرخ‌های بهره آمریکا در حال حاضر نزدیک به صفر هستند و افزایش آنها می‌تواند سیگنال‌های منفی برای معامله‌گران طلا بفرستد. افزایش نرخ‌های بهره آمریکا به معنای انقباضی شدن سیاست پولی است که هواداران طلا را ناامید می‌کند.

اما نگرانی‌های اقتصادی و بحران‌های ژئوپلیتیک می‌توانند نظر عاشقان فلز زرد را تامین کنند. علاوه‌بر اینها برخی به عواملی مانند افزایش تقاضای آسیا، افزایش قیمت پس از ورشکستگی برخی شرکت‌های معدن به‌دلیل سطوح پایین قیمتی و... اشاره می‌کنند. درحالی‌که موسسات «سوسیته جنرال»، «گلدمن ساکس» و «کردیت سوئیس» کاهش بیشتر بهای فلز زرد در سال میلادی تازه را پیش‌بینی کرده‌اند، گروه بانکی استرالیا و نیوزیلند و همچنین موسسه «تی دی سکیوریتیز» بهبود قیمت طلا را در سال ۲۰۱۵ پیش‌بینی کرده‌اند. تحلیلگران «کپیتال اکونومیکس» بر این باورند که طلا همچنان امکان صعود دارد و پیش‌بینی کرده‌اند قیمت اونس تا پایان سال ۲۰۱۵ به حدود ۱۳۰۰ دلار برسد، اما تحلیلگران بانک «سی ای بی سی» معتقدند طلا در سال جدید میلادی شاهد نوسان‌های بیشتری خواهد بود و ممکن است تا ۱۰۰۰ دلار هم سقوط کند.

هنوز برای تعیین روندهای سال ۲۰۱۵ بسیار زود است، گرچه عوامل موثر و بالقوه موثر می‌توانند روشنی بخش مسیر باشند. فعلا تنها نخستین روز کاری سال تجربه شده است. اونس روز جمعه، دوم ژانویه را با رشد آغاز کرد، بعد رو به کاهش گذاشت و بعد دوباره با جهش مواجه شد. قیمتی که تا لحظه نوشته شدن این خبر ثبت شد ۱۱۹۰ دلار بود، گرچه هم‌اکنون که شما این گزارش را می‌خوانید ممکن است قیمت متفاوتی به عنوان قیمت نهایی روز رقم خورده باشد. افت قابل توجه اونس در روز گذشته عمدتا ناشی از تاثیر سقوط یورو بود. روز جمعه در پی سخنان مبهم ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا مبنی بر برنامه‌ریزی برای آغاز سیاست‌های تسهیل کمی در آینده نزدیک، ارز واحد اروپایی در مقابل دلار به کمترین ارزش خود در چهار سال و نیم اخیر رسید. این سقوط باعث رشد دلار و تشدید فشار بر طلا شد. اما با اعلام افت شاخص ism تولید آمریکا طلا به محدوده ۱۱۹۰دلار جهش کرد. درهرحال هفته کاری گذشته، میان سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ تقسیم شده بود و به این ترتیب هفته کاری آینده که از دوشنبه شروع می‌شود، هفته مهم‌تری برای بازارها خواهد بود.

فرود آرام اونس در 2014