گروه بازار پول: جدیدترین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی پس از افت قابل توجه در تیرماه (معادل منفی ۸/۵ درصد) به مسیر افزایشی خود بازگشته و رشد ماهانه آن در مردادماه معادل ۲/۰ درصد گزارش شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سه ماه نخست سال جاری نیز رشد ماهانه شاخص بالاتر از صفر بوده و در بهار امسال ۲/۷ درصد به ارزش صادرات افزوده شد. این روند افزایشی به دلیل کاهش ارزش دلار در تیرماه در مسیر نزولی قرار گرفت، اما افت شاخص بهای صادراتی تداوم نداشته و رشد ماهانه این شاخص در مردادماه افزایشی گزارش شده است. همچنین این تغییر روند حرکتی، در بازه سالانه نیز مشاهده می‌شود. براساس آماربانک مرکزی، رشد سالانه ارزش کالا و خدمات صادراتی در مردادماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته معادل ۴/۰ درصد گزارش شده، حال آنکه این آمار برای تیرماه معادل منفی ۸/۲ درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد سالانه شاخص صادرات پس از ۱۰ ماه روند کاهشی ( از مهرماه سال ۹۲) بار دیگر، در مسیر افزایشی قرار گرفته است.

تغییر مسیر روند ماهانه و سالانه

جدیدترین گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که شاخص بهای صادراتی در مردادماه به ۸/۲۷۰ واحد رسیده است. براساس این آمار، رشد ماهانه شاخص نسبت به تیرماه معادل ۲/۰ درصد بوده، حال آنکه رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی در تیرماه معادل منفی ۸/۵ درصد گزارش شده بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال روند حرکتی شاخص بهای صادراتی صعودی بوده و در سه ماه نخست، ۲/۷ درصد به ارزش این شاخص افزوده شده بود، اما کاهش قابل توجه شاخص صادراتی در تیرماه باعث شد روند افزایشی آن، تغییر کند. با انتشار آمار ماهانه شاخص صادراتی در مردادماه، می‌توان مشاهده کرد شاخص مذکور، دوباره در مسیر افزایشی قرار گرفته است. علاوه‌بر این آمار سالانه نیز، تغییر روند را تایید می‌کند. براساس آمار بانک مرکزی، شاخص بهای صادراتی در مردادماه سال جاری نسبت به مردادماه سال گذشته ۴/۰ افزایش یافته است، این در حالی است که آمار سالانه در تیرماه (رشد شاخص بهای صادراتی در تیرماه سال جاری نسبت به تیرماه سال گذشته) معادل منفی ۸/۲ درصد گزارش شده بود؛ بنابراین تغییر جهت حرکتی شاخص بهای صادراتی (صعود پس از نزول)، هم در روند ماهانه و هم در روند سالانه مشاهده می‌شود. همچنین مقایسه آمار «چهار ماهه» و «پنج ماهه» سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که از افت شاخص صادراتی کاسته شده است، براساس آمار مذکور، شاخص بهای صادراتی طی چهار ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه قبل ۹/۵ درصد کاهش یافته، این در حالی است که افت پنج ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل، معادل ۷/۴ درصد گزارش شده است؛ بنابراین با اضافه شدن آمار مردادماه از افت شاخص بهای صادراتی کاسته شده است.

تاثیر نرخ ارز در ارزش صادرات

شاخص بهای کالاهای صادراتی یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد.

به لحاظ ماهیت این شاخص بر مبانی بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر موارد بالا در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود؛ بنابراین به‌طور کلی می‌توان عنوان کرد که حرکت این شاخص از «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» تاثیر می‌پذیرد. براساس بررسی‌های صورت گرفته نرخ دلار در بازار آزاد در ۲ ماه نخست سال جاری روند افزایشی در پیش گرفته بود؛ به‌نحوی‌که طی این مدت ۳/۸ درصد به ارزش دلار افزوده شد. با رشد نرخ ارز در ۲ ماه نخست، شاخص صادراتی نیز ۵/۶ درصد افزایش یافت، اما در خردادماه روند صعودی شاخص بازار ارز تغییر کرد و کاهش قیمت دلار تا مردادماه سال جاری ادامه داشت. براساس بررسی‌ها قیمت آزاد دلار در مردادماه نسبت به اردیبهشت ماه ۹/۴ درصد کاهش یافته است، حال آنکه طی این مدت شاخص بهای صادراتی نیز به همین میزان، (۹/۴ درصد) ارزش خود را از دست داده است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد طی ۵ ماه نخست سال جاری آهنگ حرکت شاخص بهای صادراتی، تحت‌تاثیر تغییرات قیمت دلار بوده است. البته باید عنوان کرد که در مردادماه رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی معادل ۲/۰ درصد و رشد ماهانه نرخ ارز معادل منفی ۴/۰ درصد بوده است که این ناهمگونی را می‌توان به دلیل اثر نرخ ارز با یک وقفه زمانی بر شاخص بهای صادراتی عنوان کرد، چنانچه مشاهده می‌شود در بازه زمانی بزرگ‌تر و طی سه ماه اخیر (از اردیبهشت تا مردادماه) روند حرکتی شاخص بهای صادراتی و شاخص بازار ارز بر هم منطبق هستند.

رشد قابل توجه گروه کفش

گزارش شاخص بهای صادراتی از مجموع ۱۵ گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. هر یک از گروه‌های مذکور، با توجه به ضریب اهمیت آن در محاسبه شاخص دارای وزن مشخصی هستند. «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، «مواد پلاستیک» و «فلزات معمولی» از جمله مهم‌ترین گروه‌های اصلی گزارش شاخص بهای صادراتی هستند که حدود ۹۰ درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهند. در بین گروه‌های مذکور، مواد پلاستیک با ۳ درصد رشد ماهانه در مردادماه سهم قابل توجهی در مثبت شدن شاخص صادراتی داشتند، ارزش این گروه نسبت به مردادماه سال گذشته نیز ۱/۵ درصد افزایش یافته است. اما یکی از نکات قابل توجه رشد ارزش بهای گروه «انواع کفش» طی یک‌سال اخیر است. براساس گزارش قیمت کفش صادراتی نسبت به سال گذشته ۶/۳۴ درصد افزایش یافته است. علاوه‌بر این نسبت به سال۹۰ (سال پایه) ۳/۲۵۳ درصد به ارزش کفش صادراتی افزوده است. این موضوع نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در صنعت کفش صادراتی طی کمتر از سه سال گذشته، افزایش ۵/۳ برابری سرمایه اولیه را در پی داشته است.

افزایش ارزش گروه پتروشیمی

علاوه‌بر این، «محصولات پتروشیمی» صادراتی در دسته‌بندی گروه اختصاصی با وزن ۳/۴۶ درصد قرار می‌گیرند که نشان می‌دهد حدود نیمی از وزن شاخص گروه صادراتی را محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهند. آخرین گزارش آمار تجارت خارجی از گمرگ نیز نشان می‌دهد در نیم سال نخست سال جاری حدود ۳۰ درصد از ارزش صادرات غیر نفتی را مواد پتروشیمی تشکیل داده است. براساس آمار گمرگ، طی ۶ ماه نخست سال جاری، ۷/۶ میلیارد دلار از مجموع ۲۳ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی مربوط به کالاهای پتروشیمی بوده است. گزارش آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در مردادماه ۴/۰ درصد به ارزش گروه پتروشیمی افزوده شده است، همچنین طی یک‌سال گذشته نیز ارزش این گروه مهم در صادرات غیرنفتی ۲ درصد رشد کرده است. براساس این آمار، نسبت به سال ۹۰ نیز ارزش گروه پتروشیمی ۱۸۴ درصد رشد کرده است و نشان می‌دهد کالاهای مهم صادراتی نیز طی سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته است.

ترمیم وضعیت در شاخص صادرات