گروه بازار پول - جدیدترین گزارش بانک مرکزی از شاخص‌ بهای کالاهای صادراتی عنوان می‌کند که رشد ماهانه این شاخص در اسفند سال گذشته به 8/3 درصد رسید، که بیشترین افزایش در یک‌سال اخیر بوده است. به‌نظر می‌رسد این موضوع بیش از هر چیز، در نتیجه رشد بهای ارزها در بازار داخل صورت گرفته است که به افزایش معادل ریالی قیمت دلاری اقلام صادراتی منجر شده است. بر اساس آمار منتشرشده، آخرین بار در بهمن‌ماه سال 91 رشد شاخص قیمت صادراتی بیشتر از این مقدار بود.
همچنین، این گزارش نشان می‌دهد که بهای گروه محصولات پتروشیمی، طی یک ماه به‌طور قابل‌توجهی و در حدود ۸/۹ درصد افزایش یافته است. بررسی آمار منتشر‌شده نشان می‌دهد که در نیمه اول سال گذشته، شاخص بهای صادراتی در حدود ۷/۱۰ درصد کاهش یافته است، حال آنکه این افت در نیمه دوم سال گذشته ۶/۳ درصد بوده است. گزارش‌های «شاخص بهای کالاهای صادراتی» متشکل از آمارهای مربوط به ۱۶ گروه اصلی محصولات اصلی و یک گروه اختصاصی است. این گروه‌ها بر اساس ضریب اهمیت هر کدام، شاخص‌کل را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند. از مهم‌ترین گروه‌های شاخص صادراتی می‌توان به «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «مواد‌نسجی»، «محصولات صنایع شیمیایی» و «فلزات معمولی» اشاره کرد که این پنج گروه در حدود ۸۰ درصد از وزن کل را تشکیل می‌دهند. همچنین در این گزارش «محصولات پتروشیمی» به‌عنوان تنها گروه اختصاصی در نظر گرفته شده است.
افزایش شاخص صادراتی در ماه اسفند
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که عدد شاخص صادراتی در اسفندماه سال گذشته به ۴/۵۲۸ رسید و نسبت به ماه قبل (بهمن‌ماه) معادل ۸/۳ درصد رشد داشته است، حال آنکه رشد ماهانه شاخص صادراتی در بهمن‌ماه ۳/۰ درصد گزارش شده بود. در اسفند سال ۹۱، رشد ماهانه شاخص صادراتی منفی ۱/۴ درصد بوده است. همچنین رشد ماهانه ۸/۳ درصدی شاخص صادراتی در اسفندماه، در ۱۲ ماه قبل از آن بیشترین نرخ را داشته است. آخرین بار در بهمن سال ۹۱ رشد شاخص کالای صادراتی بیشتر از این میزان (معادل ۱۴ درصد) گزارش شده بود. اما علاوه‌بر رشد ماهانه، می‌توان تغییرات سالانه شاخص بهای صادراتی را نیز بررسی کرد. آمار منتشرشده گویای این مطلب است که شاخص بهای کالاهای صادراتی، در بازه سالانه (اسفند ۹۲ نسبت به اسفند ۹۱) حدود ۹/۱۳ درصد رشد یافته است، در حالی که رشد سالانه این شاخص در بهمن‌ماه سال گذشته ۴/۲۰ درصد گزارش شده بود. از این آمار می‌توان نتیجه گرفت که رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص صادراتی طی یک ماه، ۵/۶ واحد درصد کاهش یافته است و با ثبات گرفتن شاخص در ماه‌های اخیر، مقادیر نرخ رشد سالانه نیز به‌سوی متعادل شدن حرکت می‌کند.
از سوی دیگر، آمار بانک مرکزی عنوان می‌کند که «متوسط شاخص صادراتی» در سال ۹۲
(۱۲ ماه منتهی به اسفند ۹۲) نسبت به متوسط این شاخص در سال ۹۱ (۱۲ ماه منتهی به اسفند ۹۱)، حدود ۳۸ درصد رشد یافته است، حال آنکه میزان افزایش شاخص صادراتی در دوازده ماه منتهی به بهمن‌ماه ۹۲ نسبت به دوازده ماه منتهی به بهمن‌ماه ۹۱، معادل ۷/۵۱ درصد گزارش شده بود؛ بنابراین رشد متوسط ۱۲ ماهه شاخص صادراتی نیز، طی یک‌ماه ۷/۱۳ واحد درصد کاهش یافته است. یکی از عوامل مهمی که در تعیین نرخ کالاهای صادراتی، تاثیرگذار است، نرخ ارز (عمدتا نرخ ارز در بازار آزاد) است. در گزارش بانک مرکزی نیز عنوان شده است که «ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺎی ﻛﺎﻻﻫﺎی ﺻﺎدراﺗﻲ در اﻳﺮان، ﺑﺮﺣﺴﺐ رﻳﺎل و ﺑﺮاﺑﺮی آن ﺑﺎ ﻧﺮخ ارز آزاد است.» بنابراین نوسانات نرخ ارز بر قیمت کالاهای صادراتی تاثیر مستقیم می‌گذارد. این گزارش می‌گوید که در اسفندماه سال گذشته رشد دلار و یورو به ترتیب حدود ۴/۲ و ۸/۳ درصد بوده است؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که رشد بالای شاخص کالاهای صادراتی در این ماه، متاثر از نوسانات نرخ ارز در انتهای سال گذشته بوده است. در نتیجه می‌توان پیش‌بینی کرد، با توجه به افزایش نرخ ارز آزاد در فروردین‌ماه، روند افزایشی این شاخص در اولین ماه سال‌جاری نیز تداوم یافته باشد.
کاهش نوسانات در نیمه دوم سال
با بررسی آمارهای بانک مرکزی در سال گذشته، می‌توان عنوان کرد که بیشترین افزایش ماهانه شاخص بهای کالاهای صادراتی، در انتهای سال گذشته (اسفندماه) معادل ۸/۳ درصد بوده است. همچنین، بیشترین کاهش ماهانه شاخص بهای کالاهای صادراتی در تیرماه سال گذشته گزارش شده بود که تغییرات شاخص در این ماه منفی ۱/۷ درصد بوده است. نکته جالب اینکه در این ۲ ماه، قیمت دلار در بازار آزاد نیز بیشترین کاهش و افزایش را در سال ۱۳۹۲ (در تیر ماه منفی ۶/۸ درصد و در اسفندماه ۴/۲ درصد) داشته است. با نگاهی به تغییرات قیمت ارز و شاخص صادراتی در سال گذشته می‌توان دریافت که روند تغییرات این دو متغیر، به جز ۲ ماه ابتدایی، در بقیه ماه‌ها کاملا همسو با یکدیگر بوده است و نوسانات نرخ ارز بلافاصله در بهای کالاهای صادراتی منعکس شده است. علاوه‌بر این، بر اساس آمار منتشر شده می‌توان عنوان کرد که رشد ماهانه شاخص در اکثر ماه‌های سال گذشته روند کاهشی داشته است، بر این اساس، رشد بهای کالاهای صادراتی در هفت ماه از ۱۲ ماه سال گذشته منفی بوده است و فقط در پنج ماه رشد کالاهای صادراتی بالای صفر بوده است. همچنین نوسانات رشد ماهانه شاخص صادراتی در نیمه دوم سال ۹۲ نسبت به نیمه اول سال بسیار کاهش یافته است، چنانچه دامنه نوسان این شاخص از ۶/۸ درصد به ۴/۲ درصد تغییر کرده است که می‌توان نتیجه گرفت که این موضوع متاثر از کاهش نوسانات قیمت ارز است که در نیمه دوم سال گذشته، روند نسبتا باثباتی را در پیش گرفته بود. دیگر بررسی‌ها حاکی از آن است که در ۶ ماه نخست سال گذشته، شاخص صادراتی حدود ۷/۱۰ درصد کاهش یافته است، در حالی که در ۶ ماه دوم سال گذشته کاهش این شاخص ۶/۳ درصد گزارش شده بود.
رشد ۸/۹ درصدی قیمت پتروشیمی‌ها
با نگاهی به جزئیات آمارهای مربوط به گروه‌های زیرمجموعه شاخص بهای صادراتی، می‌توان مشاهده کرد که در بین گروه اصلی، «مواد معدنی» با ۵/۹ درصد افزایش، بیشترین رشد ماهانه را در اسفند به نام خود ثبت کرده است. متوسط قیمت‌های صادراتی این گروه که حدود ۰۲/۱۹ درصد از وزن کل شاخص را به خود اختصاص داده، نسبت به سال قبل حدود ۹/۱۳ درصد کاهش یافته است. در این ماه شاخص بهای گروه «فلزات معمولی و مصنوعات آنها» نیز ۹/۱ درصد رشد یافته است، در حالی که رشد ماهانه این گروه در اسفند سال ۹۱، حدود منفی ۶/۳ درصد گزارش شده بود. این گروه نیز در شاخص صادراتی اهمیت فراوانی دارد و حدود ۱۲/۱۹ درصد از کل شاخص را تشکیل می‌دهد. جزئیات کالاهای این گروه نشان می‌دهد که این افزایش متاثر از رشد ۲/۳ درصدی «کلاف آهن»، ۴/۲ درصدی «شمش آلومینیوم» و ۵/۶ درصدی «تیرآهن» بوده است. شاخص قیمت این گروه نیز نسبت به ماه مشابه سال گذشته برابر ۱۹ درصد کاهش یافته است. در گزارش بانک مرکزی علاوه‌بر تغییرات قیمت گروه‌های اصلی، تغییرات گروه اختصاصی «پتروشیمی» نیز عنوان شده است. قیمت متوسط محصولات پتروشیمی صادراتی، در آخرین ماه سال قبل ۸/۹ درصد رشد یافته است که رشد بالایی را طی یک ماه نشان می‌دهد. شاخص قیمت این گروه در اسفندماه سال ۹۱ رشد منفی ۳/۴ درصدی را پشت سر گذاشته بود. همچنین متوسط بهای محصولات پتروشیمی در سال ۹۲ نسبت به سال ۹۱ حدود ۵/۳۴ درصد رشد یافته است.

خیز بهای کالاهای صادراتی در انتهای سال