پیامدهای پرداخت نرخ سود بالا به سپرده‌های کوتاه‌‌مدت

گروه بازار پول- رییس شورای‌عالی بانک‌ها و موسسات خصوصی با هشدار نسبت به پرداخت سودهای غیر‌متعارف به سپرده‌های کوتاه‌‌مدت بروز دو پیامد جدید را نتیجه چنین رفتاری دانست. به گفته غلامرضا خلیل ارجمندی رییس شورای‌عالی بانک‌ها و موسسات خصوصی، برخی بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری با هدف جذب منابع اقدام به پرداخت نرخ‌های سود بالا در قالب سپرده‌های روزشمار و کوتاه‌‌مدت می‌کنند. او در گفت‌و‌گو با «مهر» با اشاره به نقش واسطه‌گری بانک‌ها گفت: در حالی برخی موسسه‌ها به سپرده‌های روز شمار سود ۲۰ درصد پرداخت می‌کنند که حداقل مدت زمان بازگشت تسهیلات بسته به عقد منعقد شده شش ماه است. رییس کانون بانک‌های خصوصی از یک رفتار دیگر نیز در نظام بانکی سخن گفت. بر اساس اظهارات وی برخی بانک‌ها سپرده‌های یکساله و دوساله را در سرفصل‌های ۵ ساله جای می‌دهند و با کاهش نرخ شکست سود در نظر گرفته شده برای سپرده‌‌گذاری ۵ ساله را به این نوع سپرده‌ها اعطا می‌کنند. پیش از این کارشناسان زیادی نسبت به بروز چنین رفتاری هشدار داده بودند. با توجه به آنکه این نوع سپرده‌گیری زمینه‌ساز انباشت منابع و اعطای تسهیلات بلندمدت نمی‌‌شود، بانک‌ها ناچار می‌شوند برای تامین سود پرداختی به فعالیت‌های سیاه روی آورند. کارشناسان رشد بی‌رویه تورم و ممانعت از شکل‌گیری فضای رقابتی در بازار پول را علت بروز چنین رفتارهایی عنوان می‌کنند. عمل به بسته رییس کانون بانک‌های خصوصی با تاکید بر اینکه نرخ گذاری سود سپرده‌ها و تسهیلات نظام بانکی در چارچوب بسته سیاستی- نظارتی ابلاغی بانک مرکزی صورت گرفته، گفت: بر اساس توافق شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و کانون بانک‌های خصوصی باید نرخ سود پرداختی سپرده‌ها به ویژه سپرده‌های کوتاه‌‌مدت و روزشمار یکسان باشد و بانک‌ها حق ندارند بیش از دیگر بانک‌ها سود بپردازند. خلیل ارجمندی اظهار کرد: این نامه دوجانبه به محمود بهمنی رییس‌کل بانک مرکزی تحویل داده شد و وی نیز با ارجاع تفاهم نامه به معاونت نظارتی این بانک دستور نظارت بر این تفاهنامه را صادر کرد. به گفته رییس دوره‌ای کانون بانک‌های خصوصی، اما بر خلاف تفاهم انجام شده برخی موسسه‌ها نرخ‌های بالایی برای سود سپرده‌های روزشمار (کوتاه‌‌مدت) می‌پردازند و این امر باعث جابه‌جایی منابع بانکی شده است. پیامدهای یک رفتار او با تاکید براینکه نظام بانکی تسهیلات گیرنده یک روزه ندارد این رفتار را دارای پیامدهای متعددی دانست. از جمله پیامدهای مورد اشاره این مقام متورم شدن نرخ‌های سود است. او در تعریف این پدیده اظهار کرد: بانک‌ها واسطه‌گر وجوه هستند و باید پولی که از سپرده‌‌گذار دریافت می‌کنند، در اختیار متقاضیان تسهیلات قرار دهند. به گفته وی در تسهیلات‌دهی هیچ‌گاه تسهیلات گیرنده یک روزه نداریم که بانک‌ها بتوانند با پرداخت منابع کوتاه‌‌مدت به آنها کسب سود کنند. او با اشاره به ماندگاری پایین سپرده‌های روز شمار گفت: این نوع منابع‌گیری شبکه بانکی را دچار نرخ متورم سود کرده است. وی این رفتار بانک‌ها را زمینه تقویت سوداگری دانست و اظهار کرد: منابعی که در قالب سپرده‌های کوتاه‌‌مدت جذب می‌شود پول‌های سرگردان سفته‌بازانی است که در بازارهای نقدشونده شبیه بورس، سکه، ارز و طلا فعالیت می‌کنند. او ادامه داد: این گروه پول خود را در بانک نگه می‌دارند و به محض اینکه در بازاری اتفاقی می‌افتد، پول را جابه‌جا می‌کنند. وی با هشدار نسبت به اینکه این پول فی‌نفسه در اختیار این بانک‌ها قرار نمی‌‌گیرد از بانک‌ها خواست این موضوع را به صورت جدی مدنظر خود قرار دهند و از این کار صرفنظر کنند. وی پرداخت نرخ سود سپرده‌ها خارج از توافق را زمینه حضور سوداگران در نظام بانکی دانست و گفت: نقدینگی حدود۵۰۰ هزار میلیارد تومانی که در کشور وجود دارد، رابطه مستقیمی با تورم و برهم زدن بازارهای مالی دارد. رییس شورای‌عالی بانک‌ها و موسسات خصوصی با اظهار امیدواری نسبت به اینکه اعضای کانون بانک‌های خصوصی بر اساس توافق عمل کنند و به نرخ‌ها پایبند باشند، اعلام کرد: اگر پیرو نامه کانون، بانک‌های متخلف همکاری لازم را نداشته باشند شاید شورای عالی بانک‌های خصوصی به این نتیجه برسد که اسامی بانک‌های متخلف در پرداخت نرخ سود سپرده‌ها را اعلام کند. وی نرخ سود در بازار پول را کماکان وابسته به تصمیم شورای پول و اعتبار و بسته سیاستی دانست و یادآور شد: بالاترین نرخ سود اوراق مشارکت ۲۰ درصد اعلام شده است، بنابراین کسب سود بالاتر از این رقم مورد انتظار سرمایه‌گذاران در کوتاه‌‌مدت نیست. رییس کانون بانک‌های خصوصی و موسسه‌های اعتباری غیر‌دولتی یکی دیگر از نتایج پرداخت‌های سود بالا را افزایش غیر‌متعارف نرخ استقراض در بازار بین بانکی دانست. این مقام مسوول در شبکه بانکی کشور عنوان کرد: گزارش‌ها مسیرحرکت پول‌ها در بازار بین بانکی را نشان می‌دهد و کاملا مشخص است که پول از چه بانکی به چه بانکی با چه مبلغ، هدف و چه مدت منتقل شده است. وی تصریح کرد: یعنی کاملا مشخص است که هدف از انتقال برخی پول‌ها در بازار بین بانکی صرفا به خاطر نرخ سود سپرده بوده است. به گفته خلیل ارجمندی بانک‌ها مجبورند در بازار بین بانکی با یکدیگر پول خرید و فروش کنند که این موضوع معضل بزرگی است که باید حل شود. وی ادامه داد: بانک‌ها به جهت اینکه حسابشان نزد بانک مرکزی قرمز نشود از یکدیگر در بازار بین بانکی یک شبه و دوشبه پول قرض می‌کنند، اتفاقاتی که از گذشته مرسوم بوده است. وی با تاکید بر اینکه شبکه بانکی در گذشته نرخ معقولی را برای آن در نظر می‌گرفت اظهار کرد: اما در شرایط حاضر این نرخ‌ها از عرف خارج شده و پول فروشی در این بازار حاکم شده است. وی گفت: برخی بانک‌ها به این کار به عنوان یک درآمد واقعی نگاه می‌کنند و مدیران عامل بانک‌ها به این نتیجه رسیده اند که در بازار بین بانکی پول فروشی کنند. وی عنوان کرد: «نرخ سود در بازار بین بانکی برای استقراض چند روزه به ۲۸ درصد رسیده.» و افزود: برخی از بانک‌ها هم در این بین برای خود بازاریابی می‌کنند و به بانک‌هایی که با کمبود روبه‌رو هستند پیشنهاد استقراض با این نرخ‌ها را می‌دهند. وی ادامه داد: در این حالت پول وارد جریان واقعی اقتصاد نشده است. او افزود: این نوع تعیین نرخ سود برای اقدامی که ریسک قرض‌دهی پول صفر است، معامله و جابه‌جایی پول پای تلفن انجام می‌شود و کاغذ و امضایی هم در کار نیست، به یک معضل بزرگ و جدی نظام بانکی تبدیل شده است. رییس شورای‌عالی بانک‌ها و موسسات خصوصی با درخواست از اعضای کانون بانک‌های خصوصی مبنی بر عدم پرداخت سود به سپرده‌های کوتاه‌‌مدت بر اساس توافق صورت گرفته میان ۱۳ بانک گفت: نامه جدید کانون به چند بانک متخلف ارسال شده و احتمال دارد اسامی بانک‌های متخلف در صورت ادامه رویه کنونی اعلام شود.