طی سال‌های ۷۳ تا ۸۳ در مجموع
۱۳۳هزار‌میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر شد
طی سال‌های ۷۳ تا ۸۳ و برای تامین مالی طرح‌های دولتی و غیردولتی، بیش از ۵۷هزار‌میلیارد ریال و برای تامین سیاست‌های پولی بیش از ۷۵ هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر شده است. به گزارش ایسنا، اوراق مشارکت در ایران به دو منظور منتشر می‌شود، برای تامین مالی طبق ماده یک قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، به منظور مشارکت عمومی در اجرای طرح‌های عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور و طرح‌های سودآور تولیدی و ساختمانی و خدماتی، به دولت، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها، موسسه‌ها و نهاد‌های عمومی غیردولتی، شرکت‌های سهامی‌عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولیدی اجازه داده می‌شود، قسمتی از منابع موردنیاز را از طریق انتشار و عرضه عمومی‌اوراق مشارکت تامین کنند، هرچند تاکنون بخش غیردولتی نتوانسته است از این طریق توفیقی به دست آورد.
هدف دوم از انتشار اوراق مشارکت برای سیاست‌های پولی است، طبق ماده ۹۱ قانون برنامه سوم توسعه (سیاست‌های پولی انقباضی) و ماده ۹۳ همین قانون (تقویت پایه سرمایه بانک‌ها) دولت اقدام به فروش این اوراق به بانک‌ها از طریق بانک مرکزی کرده که اصل و سود آن از محل سود بانک‌ها تامین می‌شود.
سیاست استفاده از ابزار اوراق مشارکت به طور رسمی‌از طریق طرح نواب در مهر ماه ۷۲ به ارزش ۲۵۰میلیارد ریال آغاز شد و به اجرا درآمد و با توجه به تاکید برنامه دوم توسعه مبنی بر استفاده از ابزار‌های مالی جدید در سال‌های بعد نیز تداوم یافت.
تا پایان سال ۷۴ در مورد سه طرح عمرانی مشتمل بر طرح نواب (مرحله دوم)، طرح شهر‌سالم، طرح‌های بیمارستانی و طرح ثامن (نوبت اول) اوراق مشارکت به مبلغ ۲/۸۸میلیارد ریال منتشر شد.
این اوراق قابل انتقال به غیر بوده و صاحبان آن نسبت به سهم خود در سود حاصل از اجرای طرح شریک هستند. در سال ۷۵ همانند سال‌های قبل به منظور تامین منابع مالی و تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور عمومی و خصوصی از طریق منابع غیر‌بانکی، اوراق مشارکت طرح ثامن (نوبت دوم) و اوراق مشارکت طرح پیکان جدید (نوبت اول) در مجموع به مبلغ ۶/۳۵۰میلیارد ریال منتشر شد.
در سال ۷۶ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در این سال در خصوص چهار طرح عمرانی شامل طرح ثامن (مرحله سوم) طرح شهرک‌های جدید پرند اندیشه و هشتگرد، طرح پیکان جدید، طرح بازار تبریز و طرح اوراق مشارکت ملی، اوراق مشارکت به مبلغ ۲هزار و ۵/۴۷۴میلیارد ریال منتشر شد.
در سال ۷۷ براساس پیش‌بینی‌های قانون بودجه، وزارت نیرو اقدام به انتشار ۳۰۰میلیارد ریال اوراق مشارکت کرد. همچنین شرکت پتروشیمی و شرکت دارو‌سازی زکریای تبریز به ترتیب هر یک معادل ۲۰۰ و ۳۰میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر کردند. از محل طرح‌های عمرانی دولت در سال ۷۷ در مجموع ۲هزار و ۵۰۰میلیارد ریال و از طریق وزارت صنایع و معادن مبلغ ۷۰میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر شد و در اختیار عموم قرار گرفت. تا پایان سال ۷۶ عمده دستگاه متولی انتشار اوراق مشارکت، وزارت مسکن و شهر‌سازی و شهرداری تهران بودند و سایر دستگاه‌ها نیز که به انتشار اوراق مشارکت مبادرت ورزیده‌اند، کماکان نوع تولید آنها در راستای فعالیت‌های بخش ساختمان قرار داشته است.
بر این اساس، ملاحظه می‌شود تا این مقطع از زمان (۷۶) نبود تنوع فعالیت‌های مشمول انتشار اوراق مشارکت نتوانسته بر افزایش توان تولید تمام بخش‌های فعالیت موثر واقع شود و تنها بخش مسکن و ساختمان را متاثر کرده است.
طی سال‌های ۷۷ و ۷۸ تنوع فرآیند‌های تولید مشمول سیاست انتشار اوراق مشارکت مشاهده می‌شود در این سال‌ها از طریق وزارت نیرو ۳۰۰میلیارد، صنایع پتروشیمی ۲۰۰میلیارد، در صنعت دارو‌سازی ۵۰میلیارد و در بخش فولاد تنها ۷۰میلیارد ریال اوراق مشارکت برای گسترش فعالیت‌های تولید در بخش‌های یاد شده منتشر شده است که در مقایسه با ارقام سرمایه‌گذاری ملی در بخش‌های یاد شده قابل مقایسه نیست.
در سال ۷۹ برای نخستین‌بار اوراق مشارکت برای تقویت پایه پولی و کاهش نقدینگی انتشار یافت که با توجه به نرخ سود بالای آن و مدت سررسید کم مورد توجه قرار گرفت. در خصوص نحوه بازپرداخت آن پرسشی جدی مطرح شد و شبهه تطابق نداشتن با موازین شرعی پدید آمد. این روند در سال‌های بعد نیز ادامه یافت و در برخی سال‌ها مانند سال ۸۱ زمان‌بندی نامناسب برای انتشار این اوراق سبب شد اوراق یاد شده به عنوان رقیب اوراق مشارکت برای تامین مالی عمل کند.
بر اساس گزارش سازمان مدیریت در نشریه برنامه، به طور مثال در سال ۸۱ انتشار اوراق مشارکت از سوی بانک مرکزی با نرخ سود ۱۷درصد و یک ساله هم زمان با انتشار اوراق مشارکت وزارت راه به نرخ ۱۵درصد پنج ساله بود و این امر سبب استقبال نکردن مردم از اوراق وزارت راه در این سال شد.
طی سال‌های ۷۳ تا ۸۳ بالغ بر ۵۷هزار و ۵/۸۴۱میلیارد ریال اوراق مشارکت برای تامین مالی طرح‌های دولتی و غیردولتی به فروش رفته است. از سال ۷۹ تا ۸۳ در کل مبلغ ۷۵هزار و ۸/۵۳میلیارد ریال اوراق مشارکت برای سیاست‌های پولی به فروش رفته است. در مجموع حدود ۱۳۲هزار و ۳/۸۹۵میلیارد ریال اوراق مشارکت به منظور تامین مالی و سیاست پولی به فروش رسیده است.
از مبلغ کل اوراق مشارکت فروش رفته، ۵۱هزار و ۶۵۲میلیارد ریال معادل ۸/۳۸درصد به منظور اجرای طرح‌های عمرانی انتفاعی دولت و همچنین شرکت‌های دولتی مصرف شده و تنها ۶هزار و ۹۶میلیارد ریال معادل ۵/۴درصد از کل این اوراق در ارتباط با اجرای طرح‌های بخش غیردولتی مورد استفاده قرار گرفته است.
اگر اوراق مربوط به سیاست‌های پولی جداگانه در نظر گرفته شود در این صورت سهم بخش دولتی ۲/۸۹درصد و بخش غیردولتی ۵/۱۰درصد از کل اوراق مشارکت منتشر شده بابت تامین مالی خواهد بود. در طول سال‌های برنامه سوم توسعه تا پایان سال ۸۳ در مجموع حدود ۴۹هزار و ۳۶۵میلیارد ریال اوراق مشارکت برای تامین مالی طرح‌ها به وسیله بخش دولتی و غیردولتی منتشر شد که ۹۶درصد آن معادل ۴۷هزار و ۹/۴۴۱میلیارد ریال به فروش رفت.
از این مبلغ ۴۴هزار و ۲۸۵میلیارد ریال به وسیله دولت و شرکت‌های دولتی و ۵هزار و ۸۰میلیارد ریال به وسیله بخش غیردولتی انتشار یافت. همچنین در این سال‌ها معادل ۷۵هزار و ۸/۵۳میلیارد ریال اوراق مشارکت برای اجرای سیاست‌های پولی و کاهش نقدینگی به وسیله بانک مرکزی منتشر شد که ۲/۸۸درصد آن به فروش رفته است.
مبلغ ۵هزار میلیارد ریال نیز برای تقویت پایه پولی منتشر و به بانک‌ها فروخته شد که این مبلغ بین ۸ بانک تقسیم شد. سود مربوط به این اوراق از محل سود بانک‌ها پرداخت می‌شود. در این سال‌ها در تمام موارد معادل مبلغ مصوب اوراق مشارکت منتشر شده است.
ارسال نظر