صفر صلاحلو*

مدتی است شبکه بانکی کشور مورد تاخت‌وتاز نشریات و سیاسیون قرار گرفته است، به نظر می‌رسد هر کسی به نحوی حلقه مفقود خود را در سیستم بانکی کشور می‌جوید. اقتصاد کشور ما متشکل از بخش دولتی - خصوصی و تعاونی است، در تمام اقتصادها حتی در اقتصادهای مبتنی بر بازار آزاد کارهایی است که بخش‌خصوصی حاضر به انجام آن نیست و این بخش‌ عمومی است تا قدم در میان گذاشته بدون توجه به صرفه و صلاح ظاهری آن کار را انجام می‌دهد مانند احداث سد و نیروگاه و ... که بخش‌خصوصی به علت عدم صرفه و دیر بازده بودن، تمایل به سرمایه‌گذاری در این بخش را ندارد. بانکداری نیز از این قاعده مستثنی نیست. کارهایی است که بخش‌های خصوصی تمایل به سرمایه‌گذاری ندارند و این سیستم بانکی کشور است که قدم به میان گذاشته و سرمایه‌گذاری می‌کند. برای نمونه بزرگراه‌ها و سدهای بزرگی که با سرمایه بانک‌ها احداث شده است.

در نحوه ارائه خدمات به مشتریان و برخورد کارکنان بانکی با مراجعان، کارکنان بانک‌ها اکثرا برخورد مناسبی دارند و به‌صورت مطلق نمی‌توان گفت که برخوردشان نادرست است بلکه باید این طور نگاه کرد که کارمندان بانک‌ها منظم و برخوردشان به صورت نسبی بد نیست و حقیقت هم‌چنین است. بنده یک کارمند شبکه بانکی هستم در پشت باجه تحویلداری و سایر قسمت‌های شعبه تا آنجا که یادم هست چای گرم نخورده‌ام و همیشه به فکر رسیدگی به کارهای مراجعان بودم و در نتیجه چایی‌ام سرد می‌شد و این مطلب نه تنها وظیفه سازمانی بلکه جزو آموزه‌های دینی ما است. حضرت امام حسین (ع) می‌فرمایند: «کارها و حوائج مردم برای شما نعمت خداوندی است پس از نعمت خدا ملول نشوید». این مطلب را ما با جان و دل پذیرفتیم چون آن حضرت را رهبر و پیشوای خود می‌دانیم و یکی از نقاط قوت شیعه هم این است که تابع رهبر و ولایت خویش است و حرف او را بدون چون و چرا قبول می‌کند.

اخیرا بانک‌های خصوصی پا به عرصه وجود گذاشته‌اند و دارند فعالیت می‌کنند و هر کسی از راه می‌رسد به مقایسه بانک‌های خصوصی و دولتی می‌پردازد بدون اینکه به ماهیت قضیه توجه نماید.

از کسانی که در این زمینه قلم می‌زنند خواهشمند هستم در خصوص کارهایی که این دو سیستم انجام می‌دهند، سودی که به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کنند و سودی که از گیرندگان تسهیلات دریافت می‌کنند مقایسه‌ای انجام دهند. از نویسندگان عزیز می‌خواهم یک فیش آب، برق، گاز و تلفن، تلفن همراه به یکی از شعب بانک‌‌های خصوصی برده و وجه آن را پرداخت نمایند و یا جهت دریافت تسهیلات به یک شعبه بانک خصوصی مراجعه کنند و فرآیند گرفتن وام از بانک خصوصی را دنبال نماید و یا برای دریافت وام ازدواج به یک بانک خصوصی بروند.

بنده شاهد هستم که یکی از آشنایان از بزرگ‌ترین بانک خصوصی وام می‌گرفت با اینکه برای وام مسکن، ملک مورد نظر ترهین می‌شود و وام‌گیرنده تضمین پرداخت از اداره خود آورده بود، خود بنده جهت پرداخت اقساط برای ایشان ضامن شدم، جالب اینکه در دفترخانه ثبت اسناد به صورت ثبتی از من تعهد اخذ کردند. در حالی‌که در بانک‌های دولتی این همه تشریفات لازم نیست.

آیا نویسنده و یا نویسندگان محترم از تعداد دریافت‌کنندگان تسهیلات تکلیفی و تبصره‌ای از شبکه بانکی دولتی خبر دارند؟ آیا از تعداد مراجعان برای دریافت تسهیلات مربوط به بنگاه‌های کوچک و زودبازده خبر دارند و ... آیا می توانید یک نفر مستمری‌بگیر بهزیستی و کمیته امداد را به یک بانک خصوصی جهت دریافت حقوق مستمری واریزی این دو سازمان معرفی کنید؟

بانک‌های دولتی انواع تسهیلات تبصر‌ه‌ای و تکلیفی و تسهیلات بنگاه‌های کوچک و زودبازده و سیل معرفی‌شدگان از سازمان‌های دیگر را پرداخت می‌کند. بانک ملت به بیش از یک‌میلیون و پانصدهزار نفر کشاورز و گندمکار، پول فروش گندمشان را پرداخت کرده است.

خرید تضمینی سایر محصولات کشاورزی را در دست دارد. مشارکت در طرح جمع‌آوری خودروهای فرسوده، پرداخت دیه به زندانیان را در دست دارد کدام بانک خصوصی حاضر است این کارها را انجام دهد؟

تعداد مشترکان آب، برق، تلفن، گاز و... به چه میزان است؟ وجه اینها را بانک‌های دولتی دریافت می‌کنند در حالی که وظیفه اصلی بانک‌ها نیست. آیا بانک‌های خصوصی این کارها را انجام می‌دهند؟ آیا صف واریزکنندگان این قبوض در بانک‌های خصوصی تشکیل می‌شود؟ کارمندان بانک‌های دولتی با آغوش باز با توجه به اینکه عضوی از جامعه هستند کارهای این عزیزان را انجام می‌دهند.

پس کمی منصفانه نگاه کنیم و این همه زحمات شبکه بانکی را مورد تاخت و تاز قرار ندهیم. در یک بانک خصوصی با توجه به اینکه نرخ سپرده‌گذاری بالا است. کسانی که صاحب سرمایه هستند و پول دارند جهت سپرده‌گذاری مراجعه می‌کنند و تعداد گیرندگان وام از این بانک‌ها با تعداد گیرندگان مستمری بهزیستی و کمیته امداد برابر نیست، کسی به آنجا جهت وام ازدواج مراجعه نمی‌کند، کسی در آنجا تسهیلات تبصره‌ای تکلیفی را دنبال نمی‌کند. از طرح تسهیلات بنگاه‌های کوچک و زودبازده، تعویض خودروهای فرسوده، خرید محصولات کشاورزی، پرداخت دیه به زندانیان، گیرندگان تسهیلات صندوق مهر اما رضا (ع) و... در بانک‌های خصوصی خبری نیست.

بنابراین اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم هیچ‌وقت زحمت کارمندان زحمت‌کش بانک‌ها را به هدر نمی‌دهیم و قبول می‌کنیم که تشکیل صف و ازدحام بانک‌ها ناشی از جاهای دیگر است.

در‌خصوص استفاده از تجهیزات الکترونیکی و سیستم‌های ماشینی در بانک‌ها باید گفت سیستم اتوماسیون بانکی یک دهه است شروع شده در حال حاضر با شتاب بیشتر به طرف بانکداری الکترونیک می‌رود. گرچه تا رسیدن به استانداردهای جهانی هنوز فاصله است ولی امید است که بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات با سرعت بیشتر پیش رود. البته اگر تنها دیدن یک دستگاه نوبت ده در داخل بانک هدف باشد هیچ وقت کارهای دیگر را نمی‌توان دید. یک بانک خصوصی در حال حاضر تعداد محدودی شعبه دارد و تجهیز آن هزینه چندانی ندارد. از طرف دیگر زمانی افتتاح می‌شود که از تجهیزات الکترونیکی در سیستم بانکی استفاده می‌شود و از اول شعبه را تجهیز می‌نمایند. در حالی که هر یک از بانک‌های دولتی تعداد زیادی شعبه و واحد در نقاط مختلف دارند و تجهیز آنها هزینه خیلی زیادی دارد و از طرف دیگر تجهیز آنها منوط به تصمیم شورای اقتصاد است. گذشته از این هنوز در تمام نقاط زیرساخت‌های مربوط فراهم نشده است و بانک‌ها با رعایت اصول ایمنی و استانداردهای بانکداری الکترونیک را شروع کرده‌اند امید است در آینده خیلی نزدیک شاهد تحول بانکداری از نظر الکترونیک باشیم. البته باز به خاطر رعایت اختصار و جلوگیری از اطاله کلام‌گذرا اشاره کردم.

*کارمند بانک ملت در استان آذربایجان‌شرقی