علی‌اعظم محمدبیگی* - در یادداشتی با عنوان «ابهام در محاسبه حق بیمه کوتاه‌مدت توسط بیمه‌مرکزی» (مندرج در صفحه 12 روزنامه دنیای اقتصاد مورخه 11/2/86)، بیمه مرکزی ایران از این نظر مورد انتقاد قرار گرفته است که در صورت مقایسه حق بیمه کوتاه‌مدت (برای مدت بیمه کمتر از یکسال) و حق بیمه بیمه‌نامه سالانه اتومبیل و سپس، مقایسه تفاوت این دو با هزیه تامین مالی خرید نقدی بیمه‌نامه یکساله اتومبیل از طریق اخذ وام، می‌توان نتیجه گرفت که «بین حق بیمه دریافتی موسسات بیمه از بیمه‌گذاران و حق بیمه‌ای که باید براساس نرخ بهره محاسبه و اخذ شود اختلاف فاحشی وجود دارد» (برداشت از ستون سوم یادداشت).

به نظر می‌رسد درباره یادداشت مذکور چند مطلب جای توجه داشته باشد:
1- در درجه اول، از نویسنده یادداشت، آقای کرمی، باید تشکر کرد که با طرح مطلب فوق، باب یک بحث فنی در نرخ‌گذاری حق بیمه اتومبیل را گشوده است. شاید بدانید که این روزها صنعت بیمه آماج انتقادهای غیرفنی (و مشخصا، در ارتباط با بیمه شخص‌ثالث) قرار گرفته که گاهی، متاسفانه با ناسزاگوی نیز همراه است.
۲-یادداشت نویسنده به طو خلاصه، این نتیجه‌گیری را در خود دارد که حق بیمه کوتاه‌مدت برای بیمه‌ اتومبیل، اگر نرخ بهره معیار قرار گیرد، حق بیمه عادلانه‌ای نیست که به طور غیرمستقیم، می‌توان نتیجه گرفت که شرکت‌های بیمه، از طریق فروش بیمه کوتاه‌مدت، در مقایسه با فروش بیمه‌نامه سالانه اتومبیل، سود زیادی عاید می‌کنند. شاید ساده‌ترین استدلال در رد برداشت فوق این باشد که نمایندگان بیمه و شعب صادرکننده بیمه‌نامه اتومبیل، از فروش بیمه کوتاه‌مدت حذر می‌کنند و بیمه‌گذاران را به دلایلی، مانند امکان استفاده از تخفیف حق بیمه (در صورت نداشتن خسارت) برای سال دوم به بعد، به خرید بیمه‌نامه سالانه تشویق می‌‌کنند.
3- استدلال دوم این است که بیمه‌گران خارجی نیز در فروش بیمه‌نامه اتومبیل برای مدت بیمه کمتر از یک سال، کمابیش همان نسبت حق بیمه دریافتی به حق بیمه سالانه‌ای را اعمال می‌کنند که در جدول مندرج در یادداشت مورد بررسی آمده است. برای مثال، بیمه‌گران انگلیسی، به عنوان کشور مهد فعالیت بیمه‌گری، طبق جدول زیر، حق بیمه کوتاه‌مدت اتومبیل را محاسبه و اخذ می‌کنند:
۴-به نظر می‌رسد که استدلال قبلی، زمینه بحث فنی مبانی تعیین حق بیمه کوتاه‌مدت در بیمه اتومبیل و رفع سوءتعبیر نویسنده یادداشت را فراهم کرده باشد. آنچه در تعیین حق بیمه کوتاه‌مدت برای بیمه اتومبیل بیش از هر عامل دیگر اهمیت دادر (و حتی بیش از عامل هزینه ادرای صدور بیمه‌نامه)، تفاوت معنادار بین فراوانی نسبی وقوع خسارت برای اتومبیل‌های تحت پوشش بیمه‌نامه‌های کوتاه مدت و بیمه‌نامه‌های یکساله است. به زبان ساده‌تر، تجربه نشان می‌دهد که اگر شرکت بیمه ۱۰۰واحد حق بیمه از بیمه‌گذاران بیمه‌نامه کوتاه‌مدت اتومبیل دریافت کند، برای مثال ۹۰۰واحد آن را خسارت می‌پردازد.
در مقایسه، این نسبت برای بیمه‌نامه‌های سالانه، برای مثال، 60درصد است. اینکه چه عامل‌هایی در تفاوت ضریب خسارت این دو نوع بیمه‌نامه نقش دارد خارج از حوصله این نوشته است. نویسنده یادداشت و سایر خوانندگان علاقه‌مند به بحث عوامل این تفاوت در ضریب خسارت را به مطالعه منابع ذی‌ربط، در کتابخانه بیمه مرکزی ایران، دعوت می‌کنیم.
*کارشناس پژوهشکده بیمه