دکتر محمد علی حقی

موضوع تبدیل ریال به تومان چند روزی است که در روزنامه‌ها و در بین نمایندگان محترم مجلس مطرح است. سوال اینجا است که آیا تبدیل ریال به تومان موجب تقویت پول ملی می‌گردد؟ دانش اقتصاد می‌گوید آنچه پول ملی هر کشوری را تقویت می‌کند قدرت تولیدی آن کشور و مقبولیت آن پول برای پس‌انداز و حفظ و نگهداری است. پول قوی پولی است که هر آن با آن بتوان کالا و خدمت خرید و یا آن را وسیله‌ای برای پس‌انداز دانست. به عبارت دیگر پولی قوی است که در بازار جهانی برای آن تقاضا باشد و در داخل نیز با کاهش مستمر قدرت خرید همراه نباشد. مساله آن است که در اثر تورم شدید، ریال ایران قدرت خرید خود را از دست داده است.

وقتی قدرت خرید پولی کاهش می‌یابد هزینه آن برای بانک مرکزی و جامعه شدیدا افزایش می‌یابد. بانک مرکزی برای تامین نیاز جامعه مجبور به چاپ حجم زیادی از اسکناس می‌شود و صاحبان کسب و کار نه تنها مجبورند اعداد بزرگی را در دفاتر خود ثبت کنند و یا در رایانه‌های خویش وارد نمایند که خود هزینه دفتری و حتی امکان اشتباه را بالا می‌برد، بلکه بر مصرف کاغذ و دیگر هزینه‌ها نیز می‌افزاید.

لذا تورم و کاهش قدرت خرید پول صرفنظر از زیان‌های شدید اقتصادی و گسترش فساد و تنزل اخلاق جامعه هزینه زیادی را به خود بانک مرکزی و بنگاه‌ها تحمیل می‌کند. برای رفع مشکل، راه‌حل تبدیل ریال به تومان نیست چون ضریب کاهش قدرت خرید ریال طی ۵۰ سال گذشته در ایران عدد چهار یا پنج رقمی است. راه‌حل اساسی حفظ ریال و برداشتن چندین صفر از جلو آن و معرفی ریالی جدید است. روشی که ترکیه چند سال پیش به کار گرفت و بعد از جنگ جهانی دوم نیز تعدادی از کشورهای اروپایی با معرفی پول جدید و حفظ نام پول موجود از همین روش استفاده کردند.

معرفی چنین ریالی هم از لحاظ جرح و تعدیل‌های دفاتر و هم از نظر سهولت درک آن توسط مردم به مراتب مفیدتر از تبدیل ریال به تومان و در واقع برداشتن یک صفر از جلو اسکناس و تغییر نام پول است که با واقعیت اقتصاد کشور نیز همخوانی ندارد.

باید در اصلاح پولی روشی را اعمال نمود که با کمترین هزینه همراه بوده و درک آن نیز برای جامعه ساده باشد. ضمنا سکه‌های رایج نیز بدون آنکه نیاز باشد دستگاه‌های مصرف کننده (نظیر تلفن‌های عمومی سکه‌ای، پارکومترها و ماشین‌های اتوماتیک) جمع‌آوری و بی فایده شوند، قابل استفاده گردند و جامعه با کمترین مشکل و زیان مواجه گردد.