ترجمه و تالیف- علی رزازی، حسن زارع*: نهصد و پنجاه و ششمین شماره مجله The Nilson Report، گزارشی از عملکرد صادرکنندگان برتر کارت در آسیا و اقیانوسیه منتشر کرده که طی آن به بررسی ۲۲ صادرکننده برتر کارت‌های Debit و ۴۶ صادرکننده برتر کارت‌های Credit بر اساس میزان مبلغ تراکنش پرداخته شده است. لزوم ارائه راهکارهای تجربه شده به جای انتقاد مداوم از شبکه بانکی کشور به گونه‌ای که بتواند متولیان امر را در انتخاب مسیری مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های آتی یا اجرای برنامه‌های نوین بانکی و اخذ فناوری‌های جدید، کمک کند، ما را بر آن داشت که به بررسی رابطه موجود میان وضعیت تراکنش کارت‌های Debit و Credit تولید شده توسط صادرکنندگان برتر پرداخته و نتایج حاصل را با ارائه یک مثال موردی از شبکه بانکی کشور (بانک صادرات ایران، به عنوان یکی از برترین صادرکنندگان کارت Debit و یکی از معدود صادرکنندگان کارت‌های Credit و با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات سایر بانک‌ها) تحلیل نماییم.

انتخاب این موضوع در نوشتار پیش رو از آن رو است که براساس آمار رسمی، هم‌اکنون حدود ۹۷ میلیون کارت نقدی توسط بانک ها صادر و در اختیار مردم قرار گرفته است، درحالی‌که بخش عظیمی از مردم در دسته‌بندی اقشار متوسط قرار داشته و با توجه به سطح درآمد خود به خریدهای اقساطی تمایل دارند. این تمایل به خرید اقساطی همان پتانسیل عظیمی است که در اغلب کشورهای جهان با صدور Credit Cardها از آن برای جذب منابع بهره‌برداری می‌شود.

آنچه از مقایسه بزرگ‌ترین صادرکنندگان کارت در منطقه آسیا/ اقیانوسیه به‌دست آمد، حاکی از این است که:

۱. بیش از ۵۰ درصد از شرکت‌های صادرکننده برتر کارت‌های Debit، جزو صادرکنندگان برتر کارت‌های Credit هستند و تنها ۲۵ درصد از شرکت‌های صادرکننده کارت‌های Credit، در زمره صادرکنندگان برتر Debit قرار دارند؛ بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که صادرکنندگان برتر کارت، تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری روی کارت‌های Credit دارند.

۲. به‌طور متوسط حدود ۹۰ درصد از حجم مبالغ تراکنش‌های صادرکنندگان برتر Debit و Credit، ناشی از تراکنش‌های مربوط به کارت‌های Credit آنها می‌باشد. این امر نیز موید نتیجه بیان شده در بند اول است.

۳. نسبت سرانه مبلغ کارت‌های Credit به سرانه مبلغ کارت‌های Debit صادرکنندگان برتر کارت در آسیا/اقیانوسیه، معادل ۹/۳ و برای بانک صادرات ایران ۴/۴ است. بنابراین، اولا عدد ۴/۴ می‌تواند بیانگر پتانسیل کارت‌های Credit در افزایش میزان مبلغ تراکنش‌های بانک صادرات باشد و ثانیا مقایسه این دو نسبت می‌تواند توجه صادرکنندگان کارت (که این امر در ایران عمدتا بر عهده بانک‌ها می‌باشد) را به کارآیی این سیستم معطوف گرداند.

۴. متوسط میزان مبلغ تراکنش صادرکنندگان برتر کارت درآسیا/اقیانوسیه برای کارت‌های Credit مبلغ ۹/۲۲ میلیارد دلار در سال و برای کارت‌های Debit، مبلغ ۳ میلیارد دلار در سال می‌باشد. این امر نیز نشانگر جذابیت‌های صدور کارت‌های Credit برای صادرکنندگان کارت است.

۵. این مقایسه نشان می‌دهد نسبت تعداد کارت‌های Credit صادره به Debit، در صادرکنندگان برتر مشترک، معادل ۴۲/۲ است. این مقدار برای بانک صادرات معادل ۰۱/۰ و برای کل شبکه بانکی ایران معادل ۰۰۷/۰ می‌باشد. بنابراین میزان این شاخص برای صادرکنندگان برتر کارت در آسیا/اقیانوسیه، ۳۴۵ برابر میزان این شاخص برای شبکه بانکی ایران است.

پیش‌نیازهای توسعه صدور کارت اعتباری در ایران

با توجه به پتانسیل‌های فراوان و بازار دست نخورده‌ای که برای ورود گسترده کارت‌های اعتباری به شبکه بانکی وجود دارد، فراهم نمودن زمینه تحقق این امر و پیش‌بینی زیرساخت‌های مورد نیاز از هم‌اکنون باید آغاز شود. این ضرورت در حالی به قوت خود باقی است که چندین دهه از گردش کارت‌های اعتباری در سبد اقتصادی خانوارها و کشورها گذشته و صدور اولین Credit Cardها در ایران نیز به ۱۰ سالگی نزدیک می‌شود. با این اوصاف نیازی به تاکید نیست که اعتبار سنجی مشتریان بانک و تشکیل دیتابیس واحد اطلاعات افراد (که در حال حاضر هر سازمانی به تنهایی دارای یک دیتابیس است) از جمله پیش نیازهای نخستین است.

*(کارشناسان واحد توسعه کیفی شرکت ایران کیش)