6600 میلیارد تومان تسهیلات کجا رفت؟

با وجود اینکه مشاغل خانگی می‌روند تا جای زودبازده‌ها را در بازار کار ایران بگیرند، ولی این بنگاه‌های زودبازده هستند که همچنان در کورس حاشیه قرار دارند تا جایی که اختلاف آمار انحرافات وزارت کار با سازمان بازرسی به ۲۶ درصد رسیده است. به گزارش خبرگزاری مهر، طرح ایجاد بنگاه‌های کوچک زودبازده که در زمان جهرمی(وزیر کار سابق) و در اواخر سال ۸۴ آغاز شده بود تا پایان سال ۸۷ و در زمانی که جهرمی‌هنوز در وزارت کار حضور داشت، جدی گرفته شد و تسهیلاتی بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان نیز به ۴۹۰ هزار طرح به بهره‌برداری رسیده تا آن مقطع توسط بانک‌ها پرداخت شد. البته این رقم بعدها تا بیش از ۲۲ هزار میلیارد تومان هم بالا رفت.

اهداف اولیه زودبازده‌ها

بر اساس این گزارش، زودبازده‌ها که با هدف توزیع عادلانه منابع به ویژه در مناطق محروم، افزایش تولید و صادرات غیرنفتی، تقویت تحرک اقتصادی و کارآفرینی، اشتغالزایی و افزایش فرصت‌های شغلی جدید به اجرا درآمد، در زمان حدود ۳ سال اجرای مستمر آن با حاشیه‌ها و انتقادات فراوانی روبه‌رو شد.

طرح‌های زودبازده که به شدت از سوی جهرمی‌مورد حمایت بود و در مواردی نیز توسط رییس‌جمهور مورد تاکید قرار گرفت، نتوانست از زیر تیغ انتقاد خارج شود و به اصطلاح همه فعالان بازار کار را با خود همراه کند.

سایه سنگین شک و تردید بر سر زودبازده‌ها

البته انتقادات بانک مرکزی و گزارش انحراف ۴۰ درصدی آن در زمان مظاهری (رییس کل سابق بانک مرکزی) و اتخاذ سیاست انقباضی در آن مقطع نیز در کندی پرداخت تسهیلات به زودبازده‌ها بی‌تاثیر نبود؛ هرچند سایه نگاه مشکوک و نااطمینان فعالان کارفرمایی و کارگری هیچگاه از زودبازده‌ها کنار نرفت.

از ابتدای سال ۸۸ تاکنون از طرح‌های زودبازده فقط اسمی‌باقیمانده است و هر از چند گاهی نیز معاونان وزیر دوره جهرمی‌با دفاع از این طرح‌ها وانمود می‌کنند که هنوز زودبازده‌ها در کورس تسهیلات‌گیری هستند، ولی واقعیت این است که با حضور شیخ الاسلامی‌ و مطرح شدن طرح مشاغل خانگی عملا پرونده زودبازده‌ها بسته شده است و گواه این مساله اینکه بانک مرکزی برای سال‌جاری فقط پرداخت تسهیلات به طرح‌های نیمه کاره و پذیرفته شده سال گذشته را دنبال می‌کند و سیاست جدیدی در این زمینه ندارد. تا اینکه سازمان بازرسی کل کشور اخیرا در گزارشی از انحراف حدود ۳۰ درصدی تسهیلات بنگاه‌های زودبازده خبر داده است. بر همین اساس، ۳۰ درصد ۲۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده به زودبازده‌ها ۶۶۰۰ میلیارد تومان می‌شود که هم‌اکنون از سرنوشت آن و اینکه این حجم نقدینگی به کدام بازار رفته، نامشخص است.

وزارت کار: بنگاه‌ها برای تسهیلات‌گیری رقابت می‌کنند

ولی‌ا... صالحی، عضو شورای عالی کار در پاسخ به این دغدغه که با وجود دفاع وزارت کار از زودبازده‌ها به ویژه در بخش انحرافات و گزارش زمان مظاهری، بانک مرکزی مبنی بر انحراف ۴۰ درصدی و گزارش جدید سازمان بازرسی کل کشور در خصوص انحراف ۳۰ درصدی زودبازده‌ها، ابهامات درباره موفقیت این طرح افزایش یافته است، گفت: در واقع آنچه که باید به آن توجه شود این است که هر دستگاه نظارتی با معیارهای خود گزارش می‌دهد، بنابراین نمی‌توان آمارهای ارائه شده را خیلی دقیق دانست. عضو شورای عالی کار با بیان اینکه طبیعی است زودبازده‌ها که بر اساس شرایط بازار کار کشور یک حرکت جدیدی بوده است، به دلیل عدم وجود تجربه قبلی دچار انحرافاتی نیز شده باشد، ولی نکته مهم‌تر این است که برای زودبازده‌ها می‌توانستیم کارهای بهتری نیز انجام دهیم.

تصمیم‌گیری عجولانه

صالحی با تاکید بر اینکه وزارت کار، بانک مرکزی، شبکه بانکی و دستگاه‌های نظارتی در برابر انحرافات این نوع طرح‌ها مسوولیت دارند، افزود: تصمیم‌گیری عجولانه در زمینه زودبازده‌ها و عدم ایجاد زیرساخت لازم برای توسعه این طرح، باعث شد تا بر میزان و کیفیت خروجی آن نقدها و بحث‌های فراوانی ایجاد شود. وی خاطر نشان کرد: بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، طرح‌های اشتغالزایی نمی‌توانند از استحکام کافی برخوردار باشند؛ بنابراین به افت‌وخیزهای زیادی در این زمینه‌ها برخورد می‌کنیم هرچند که دوباره تکرار می‌کنم هر دستگاهی انحراف را به معیار خود می‌سنجد. این مقام مسوول کارگری فراهم کردن شرایط حمایتی لازم برای رشد و توسعه طرح‌های زودبازده را یک اصل دانست که پرداخت خوبی در مورد آن نشده است. علاوه بر اینکه با انحراف چند طرح نباید کل زودبازده‌ها را زیر سوال برد، چون ممکن است پروژه‌های زیادی تعریف شده باشند که نتوانسته‌اند تسهیلات دریافت کنند.