افشین ایرجی

ما انسان‌ها بدون اینکه چارچوب زندگی خود را ترسیم کنیم برای آن برنامه‌ریزی می‌کنیم، شبانه روز تلاش می‌کنیم و ... به‌نظر شما لحظه‌ای تامل و اندکی توقف برای تیز کردن تَبَرِ کُندِ خود مفید نخواهد بود؟ آیا با تَبَرِ کُند زمان را از دست نمی‌دهیم؟

اصولا زندگی مادی ما انسان‌ها بر چهار رکن استوار است. به‌طور خلاصه ارکان مادی زندگی عبارتند از:

۱ - قوت‌ها

۲ - ضعف‌ها

۳ - فرصت‌ها

۴ - تهدیدها

به اختصار در مدیریت استراتژیک به ارکان فوق SWOT گفته می‌شود، در ادامه هر رکن را مختصرا بررسی می‌کنیم.

۱ - قوت‌ها، همان درآمدهای ماست که می‌توانند بسیار متنوع باشند، سالانه، فصلی، ماهانه، هفتگی، روزانه و از طرفی برخی از آنها به حضور فیزیکی ما بستگی دارند مثل شغل ما و بعضی دیگر بدون حضور فیزیکی ما ایجاد می‌شوند مانند سود سپرده و سهام، اجاره ملک یا مغازه، اعطای نمایندگی به شخص دیگر و... که از لحاظ رکن اول بسیار مهم و حیاتی هستند و ما زمانی به استقلال مادی خواهیم رسید که قوت‌های ما ضعف‌ها و تهدیدها را به‌طور کامل پوشش دهند!

۲ - ضعف‌ها، هزینه‌های ماست که به‌صورت ریز و درشت و مشخص در زندگی همه ما وجود دارند، البته باید آنها را کنترل نموده و کاهش داد، طبق اصل پارتو با تمرکز بر ۲۰% از هزینه‌هایی که ۸۰% از کل مجموع هزینه‌ها را رقم می‌زنند و کنترل این هزینه‌های درشت باعث کاهش بخش اعظمی از مخارج اضافی می‌شود، برخی از آنها عبارتند از قسط وام منزل و خودرو، اجاره منزل، شهریه دانشگاه و دوره‌های مختلف آموزشی و ورزشی، هزینه لاغری و جراحی‌های زیبایی و ...

۳ - فرصت‌ها، با توجه به اینکه ما ارکان مادی زندگی را بررسی می‌کنیم منظور فرصت‌های اقتصادی ریز و درشت است که اغلب در زندگی ما به تناسب پیش می‌آید گاهی این فرصت‌ها بسیار عالی است که اصطلاحا گفته می‌شود «شانس یک بار در آدم را می‌زند» درصورتی‌که ما با ارتقای مهارت‌ها و نبوغ مالی خود و با بررسی وضعیت بازار همیشه می‌توانیم این فرصت‌های عالی را شناسایی و از آنها بهره‌برداری کنیم.

فرصت‌های عالی را در خرید املاک و مستغلات و سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای بزرگ و فرصت‌های متوسط یا کوچک را در سرمایه گذاری در سهام شرکت‌ها، سپرده‌گذاری‌ها و کسب و کارهای کوچک جست‌وجو کنیم.

۴ - تهدیدها، هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی و گاهی

خانمان برانداز هستند. تهدیدات را نیز می‌توان به دو دسته ریز و درشت دسته‌بندی کرد، تهدیدات ریز همچون تعمیرات و تصادفات خودرو، تعمیرات و ترکیدگی لوله یا نشت آب برف و باران در منزل، خرابی لوازم خانگی همچون یخچال، تلویزیون و لباسشویی، بیماری‌های جزئی و سرپایی ولی هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی درشتی در زندگی هر شخص رخ می‌دهد که ممکن است با عدم تدبیر مناسب قبلی به ضایعات جبران‌ناپذیری منجر گردد، همچون زلزله که باعث خرابی منزل و احیانا فوت سرپرست خانواده گردد، آتش‌سوزی کلی منزل، بیماری‌های صعب‌العلاج یکی از افراد خانوار بالاخص

سرپرست خانواده.

با بررسی همزمان چهار رکن اصلی در مدیریت استراتژیک یعنی، قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها عموما گفته می‌شود باید در ماتریس SWOT باید ضعف‌ها به قوت و تهدیدات به فرصت تبدیل شوند تا یک مدل موفق در برنامه‌ریزی ارائه گردد. آیا در ماتریس زندگی می‌توان هزینه‌ها را به درآمد تبدیل کرد و یا خدای ناکرده فوت نان‌آور خانوار را به فرصت تبدیل نمود؟

پس در مدل استراتژیک خانوار چه باید کرد؟ در این مدل می‌توان با افزایش قوت‌ها و کاهش ضعف‌ها تفاضل درآمد خانوار را افزایش داد و با آشنایی با علوم نبوغ مالی از فرصت‌ها بهره جست و با استفاده از بیمه تهدیدات را به حداقل رساند، همانطور که در بررسی تهدیدات عنوان شد هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی سنگین ممکن است مدل مدیریت استراتژیک هر خانواده را ازهم بپاشد.

خانواده‌ای که سال‌ها با افزایش درآمدهای خود به طور شبانه‌روزی و کاهش هزینه‌های خود و شکار فرصت‌های مختلف با بروز یک حادثه غیر مترقبه نتیجه تمام فرآیند فوق را در یک پروسه زمانی کوتاه و بعضا در یک چشم به هم زدن از دست می‌دهد و بنا به تصور نادرست برخی که می‌پندارند همواره می‌توان از صفر شروع کرد، دیگر ممکن است هرگز نتوان شروع کرد زیرا اگر هزاران رتبه زیر صفر قرار گیریم رسیدن به صفر خود مصیبتی خواهد بود!

بشر از زمان‌های بسیار قدیم این تهدیدات را شناسایی کرد و با مکانیزم تکامل یافته‌ای که ما هم‌اکنون آن‌را بیمه می‌نامیم نسبت به مقابله با آنها برخاست، این رکن از ارکان رابعه حیات بشر، به تنهایی در صورت عدم مهار با بیمه به راحتی سایر ارکان را فرو می‌ریزد که پس از آن برای زندگی نه قوتی باقی خواهد ماند نه فرصتی.

مهم‌ترین بیمه‌ها برای مهار تهدیدات عبارتند از:

۱ - عمر‌مان چاه نفت است و قوت‌ها و فرصت‌ها بشکه‌های نفت که با تهیه یک بیمه‌نامه کامل که درصورت فوت از کارآیی بالایی جهت استفاده خانواده برخوردار بوده و پوشش‌های مختلفی برای زمان حیات و بازنشستگی، بیماری‌های صعب‌العلاج و از کارافتادگی هم داشته باشد.

۲ - اموال و مسوولیت که در اولویت دوم قراردارند و نمی‌توان تقدم و تاخری بر آنها قائل شد و به طور همزمان بر سکوی دوم اولویت تهدیدات زندگی ما قراردارند، زیرا همان‌قدر که یک تصادف غیرعمد منجر به فوت، در زندگی ما تهدید بشمار می‌رود که آتش‌سوزی منزل می‌تواند خطر ساز باشد. ما انسان‌ها چه بخواهیم و چه نخواهیم در قبال جان و مال سایر انسان‌ها در برابر ورود خسارت غیرعمد خود مسوولیم و نمی‌توانیم با یک عذرخواهی از جبران خسارت سر باز زنیم پس کارفرما، راننده، تولیدکننده، پزشک، دندانپزشک و همه و همه در قبال ورود خسارات غیرعمد خود به افراد ثالث مسوولند که می‌توان با داشتن بیمه نامه مسوولیت این تهدید غیرقابل پیش‌بینی از لحاظ زمانی و مالی را با مبلغی مشخص و اندک مهارکنند و همین‌طور با بیمه آتش‌سوزی، بدنه، باربری و... کلیه اموال خود را از خطرات بزرگ مصون داریم.

حسن ختام را به کلام وحی اختصاص می‌دهیم :

پیروان نوح را در کشتی نجات نشاندیم (اعراف۶۴)

حضرت نوح‌(ع) کشتی خود را در میان بیابان می‌ساخت که مورد طعن و تمسخر همگان بود که اینجا دریایی وجود ندارد ولی همان کشتی ناجی او و پیروانش گردید، به خاطر داشته باشیم در عافیت به فکر مصیبت باشیم.