اول کاهش تورم، بعد حذف صفرها
در حال حاضر حجم اسکناس در کشور ما بیش از هشت میلیارد قطعه است که این رقم سرانه گردش اسکناس در ایران نسبت به سرانه متوسط جهانی بالاتر است. یکی از راه‌هایی که طی یکی دو سال گذشته برای کاهش این حجم از سوی کارشناسان پیشنهاد شده است حذف چند صفر یا تغییر واحد پول ملی است. تاکنون حداقل دو کشور همسایه ترکیه با حذف شش صفر از واحد پولی خود و آذربایجان با تغییر نام واحد پولی چنین اقدامی را عملا انجام داده‌اند.
به گزارش ایسنا، پیش از این پیشنهادهای متفاوتی درباره تقویت ارزش پول ملی ارائه شده بود که یکی از محورهای آن بررسی کاهش چند صفر از واحد پول ملی بود.
از سوی دیگر پیشرفت ضعیف و غیرقابل قبول روش‌های پرداخت الکترونیکی در جریان مبادلات تجاری و اقتصادی زمینه افزایش سرانه اسکناس و حجم پول را فراهم آورده است.
در چند سال گذشته طرح مساله تبدیل ریال به تومان و نیز کاهش یک تا چند صفر از اسکناس از سوی نمایندگان مجلس و بسیاری از اقتصاددانان مورد توجه قرار گرفته بود و نهایتا برای رسیدن به یک نتیجه کارشناسی در این زمینه، سال گذشته ستاد ویژه‌ای تشکیل شد تا درباره راه‌های تقویت پول ملی کار کارشناسی انجام شود که مجموعا سه پیشنهاد در این زمینه مطرح شده که شامل چاپ اسکناس‌های درشت‌تر، قرار گرفتن یک ریال معادل ۰.۰۰۵۸۱ گرم طلا و حذف سه یا چهار صفر از واحد پول ملی کشور بود.
چاپ اسکناس درشت
برخی چاپ چک‌پول‌های ۵۰ و ۱۰۰هزار تومانی بانک مرکزی از حدود یک سال پیش را باعث اجرای همین سیاست چاپ اسکناس‌های درشت عنوان می‌کنند چون در حال حاضر این چک‌پو‌ل‌ها عملا در دست مردم کار اسکناس را انجام می‌دهند.
به هر حال این راه حل به شیوه‌ای دیگر اجرا شده و به نظر می‌رسد هم چاپ چک‌پول‌های بی‌پشتوانه از سوی بانک‌ها را کنترل کرد و هم مشکلات ناشی از نبود پول درشت را تا حدی برطرف کرد. از سوی دیگر به اعتقاد برخی کارشناسان بانک مرکزی عملکرد مناسبی داشته که به جای چاپ پول درشت، چک‌پول چاپ کرده چون این کارشناسان معتقدند چاپ چک‌پول موجب صرفه‌جویی در برخی هزینه‌ها می‌شود؛ اما درشت‌تر شدن اسکناس‌ها رابطه مستقیمی با نرخ تورم دارد.
استفاده از اسکناس درشت و چک‌پول‌های بانک مرکزی ضمن ایجاد اثرات روانی ممکن است به طور نسبی در کنترل تورم موثر باشند، اما به طوری دائمی تاثیری بر تقویت ارزش پول ملی کشور نخواهد داشت.
یک ریال معادل ۰.۰۰۵۸۱ گرم طلا
رعایت قانون کنونی پولی بانکی که در ماده یک آن هر یک ریال را معادل ۰.۰۰۵۸۱ گرم طلا می‌داند که ارزش واقعی آن در محدوده حدود ۲۴۰تومان قرار دارد.
به نظر می‌رسد این گزینه آن چنان مورد توجه کارشناسان بانک مرکزی قرار نگرفته است.
حذف سه صفر و چهار صفر
بانک مرکزی گویا روش حذف سه صفر از پول ملی را به روش‌های دیگر ترجیح داده است. چنانچه پیش از این قائم‌مقام بانک مرکزی حذف تعدادی از صفرهای اسکناس و احتمالا تغییر واحد پولی و نیز ارتقای سطح بهره‌مندی جامعه از بانکداری الکترونیکی را در میان‌مدت موجب تقویت ارزش پول ملی دانسته بود.
موافقان حذف صفرها
موافقان طرح معتقدند در شرایط فعلی اقتصاد کاهش صفر از واحد پولی کشور نسبت به راهکار‌های دیگر کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم ارجحیت دارد؛ زیرا باعث صرفه‌جویی و راحت‌تر شدن مبادلات می‌شود. با این حال آنها هم معتقدند این موضوع ارتباطی با کاهش تورم ندارد.
آنها معتقدند حذف صفرها باعث کاهش حجم اسکناس در دست مردم، کاهش صف پشت گیشه‌ها برای شمارش پول، جمع‌آوری دستگاه پول‌شمار و کاهش هزینه چاپ اسکناس می‌شود.
همچنین در تبدیل پول مردم دیگر احساس نمی‌کنند ارزش پول کشور ما کم است.
مخالفان حذف صفر
با این حال این طرح مخالفانی هم دارد که معتقدند حذف صفرها به بروز مشکلاتی منجر می‌شود و حتی سبب می‌شود که برخی اسکناس‌های ریز و سکه‌های مورد استفاده مردم در این تغییرات، گم و فاقد ارزش شوند.
آنها معتقدند کاهش تعداد صفرهای اسکناس‌ها با ارزش‌گذاری پول ملی بی‌ربط است و با این کار هیچ تغییری در فرآیندهای اقتصادی ایجاد نمی‌شود و فقط نابسامانی به وجود می‌آید. این کار علاوه بر اینکه در جامعه تنش ایجاد می‌کند، اتفاق اقتصادی خاصی را در پی ندارد و تا مردم خودشان را با اسکناس‌های جدید تطبیق دهند، جامعه تا حدی متلاطم خواهد شد.
به اعتقاد این دسته از مخالفان معمولا این راهکار در کشورهایی استفاده می‌شود که تعداد صفرهای اسکناس‌شان زیاد است. این امر نه تنها در کاهش تورم و تقویت ارزش پول ملی نقشی ندارد، بلکه می‌تواند باعث افزایش تورم نیز شود زیرا ارزش اسکناس را کاهش می‌دهد.
شاید چهار صفر
با این حال محمدرضا فرزین ـ سخنگوی کارگروه طرح تحولات اقتصادی ـ تصمیم‌گیری درباره حذف سه صفر از واحد پول ملی را در حیطه اختیارات این مجموعه می‌داند و می‌گوید: این بحث به بانک مرکزی ارجاع شد تا با کار کارشناسی نتیجه را به کارگروه ارائه کند، اما نتیجه نهایی مطالعات بانک مرکزی به این کارگروه ارائه نشده است. وی همچنین از وجود طرحی برای حذف چهار صفر هم خبر می‌دهد و می‌افزاید: در این باره باید در کارگروه طرح تحول اقتصادی تصمیم‌گیری شود.
نتیجه؛ شاید وقتی دیگر
به هر حال بانک مرکزی به نتیجه حذف صفرها از واحد پول ملی رسیده و همان گونه که محمود بهمنی ـ رییس‌کل بانک مرکزی ـ اعلام کرده است این کار قطعی شده، اما هنوز زمان اجرای آن مشخص نیست.
به نظر می‌رسد در این باره تا حدی بین دولت، بانک مرکزی و کارشناسان اجماع وجود دارد. اما با این حال مساله مهم زمان اجرای این کار است که ظاهرا هنوز فرا نرسیده است؛ چرا که رییس کل بانک مرکزی از توقف موقت طرح حذف سه صفر از پول ملی به دلیل کاهش نرخ تورم در کشور خبر می‌دهد.
بهمنی می‌گوید: «در این مورد به نتیجه رسیده‌ایم، اما فعلا قضیه متوقف است، چون احساس می‌کنیم کاهش تورم را در پیش داریم و پس از آن می‌توانیم طرح را اجرا کنیم تا نتیجه مطلوب‌تری بگیریم.»
وی تاکید می‌کند: «با کاهش تورم این مساله لغو نمی‌شود و ما برنامه‌ریزی خود را انجام داده‌ایم و آن را پیگیری می‌کنیم.»
ارسال نظر