گروه بازار پول- شورای‌عالی بیمه در راستای بازنگری آیین‌نامه‌های این شورا، «آیین‌نامه تنظیم امور نمایندگی بیمه» را مشتمل بر ۳۰ ماده و ۳۰ تبصره تصویب و آن را جایگزین آیین‌نامه پیشین کرد. این آیین‌نامه از ابتدای آبان لازم‌الاجرا است. آیین نامه جدید به گونه‌ای شرایط قبلی اعطای نمایندگی را تغییر داده است. در این آیین‌نامه ابتدا به تعریف و شرایط اعطای پروانه نمایندگی بیمه پرداخته شده و آمده است: نماینده بیمه، شخص حقیقی یا حقوقی است که با رعایت قوانین، مجاز به عرضه خدمات بیمه‌ای به نمایندگی از یک شرکت بیمه است. همچنین پروانه نمایندگی توسط شرکت بیمه پس از تایید بیمه مرکزی صادر خواهد شد. مدت اعتبار قرارداد و پروانه نمایندگی سه سال است و شرکت بیمه می‌تواند با رعایت آیین‌نامه پروانه وی را تمدید کند. در این آیین‌نامه قید شده که شرکت بیمه موظف است شرایط اعطای نمایندگی را به اطلاع عموم برساند.

ضمن این که شخص حقیقی متقاضی دریافت پروانه نمایندگی باید مدرک کارشناسی بیمـه بدون نیاز به داشتن سابقه کار بیمه‌ای، یا مدرک کارشناسی در رشته‌های مرتبط (اقتصاد، امور مالی، حسابداری، آمار، مدیریت و حقوق) با یک سال سابقه کار بیمه‌ای، یا مدرک کارشناسی در سایر رشته‌ها با دو سال سابقه کار بیمه‌ای، یا مدرک دیپلم با سه سال سابقه کار بیمه‌ای. موفقیت در آزمون نمایندگی بیمه مرکزی داشته و دوره کارآموزی به مدت ۱۵ روز در شرکت بیمه مربوطه گذرانده باشد.

شرایط اعطای نمایندگی حقوقی

در ماده ۶ این آیین‌نامه که به شرایط اعطای نمایندگی حقوقی پرداخته شده، این شرایط را به گونه زیر معرفی کرده است: ثبت در قالب شرکت سهامی خاص یا شرکت تعاونی متعارف، تهیه اساسنامه مورد تایید، موضوع فعالیت انحصارا نمایندگی بیمه باشد، هیات‌مدیره حداقل سه نفری، حداقل یک میلیارد ریال سرمایه اولیه، گواهینامه بانک حاکی از تادیه قسمت نقدی سرمایه، صورت کامل اسامی سهامداران، مدیران و میزان سهام آنها، گواهی عدم‌سوء‌پیشینه کیفری مدیران، مدیرعامل و حداقل یک عضو هیات‌مدیره واجد شرایط مندرج ماده ۵ آیین‌نامه باشند، ارائه صورت‌جلسات مجمع عمومی موسس و هیات‌مدیره، ارائه اظهارنامه ثبت نمایندگی حقوقی.

تبصره- مدیرعامل، هیات‌مدیره و کارکنان شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی، کارگزاران، نمایندگان بیمه و ارزیابان نمی‌توانند در نمایندگی حقوقی سمت یا سهم داشته باشند. ماده ۷ به ثبت نمایندگی حقوقی و تغییرات بعدی می‌پردازد و در این باره آمده است که این کار موکول به رعایت مقررات این آیین‌نامه و موافقت بیمه مرکزی است. ضمن اینکه نماینده حقوقی موظف است ترازنامه و حساب سود و زیان خود را تنظیم کند و پس از تصویب، نسخه‌ای از آن را برای تایید به شرکت بیمه ارسال کند.

بر اساس ماده ۱۰ این آیین‌نامه نیز شرکت بیمه می‌تواند بر اساس ضوابط به نمایندگی حقوقی خود اجازه تاسیس شعبه بدهد مشروط بر آنکه مسوول شعبه حائز شرایط نماینده حقیقی باشد.

حقوق و تکالیف شرکت بیمه و نماینده

در ماده ۱۱ این آیین‌نامه آمده است: شرکت بیمه مکلف است در قرارداد نمایندگی؛ مشخصات‌ کامل و نشانی‌ طرفین‌ قرارداد، حدود اختیارات‌، حقوق و تعهدات طرفین، میزان کارمزد و نحوه پرداخت آن به‌ تفکیک‌ هر گونه تغییری در بیمه‌نامه، مدت‌ قرارداد نمایندگی، میزان‌ و نوع‌ تضمین‌ نماینده‌ نسبت به‌ حقوق‌ و مطالبات‌ بیمه‌گذاران‌، بیمه‌شدگان، سایر اشخاص ذی‌نفع و شرکت بیمه، ممنوعیت‌ انعقاد قرارداد نمایندگی با سایر شرکت‌های‌ بیمه‌، مواردی که موجب محدود نمودن‌ یا تعلیق‌ یا فسخ‌ قرارداد نمایندگی می‌شود، ارجاع‌ رسیدگی‌ به‌ اختلاف‌ احتمالی شرکت بیمه‌ و نماینده‌، شمول مصوبات جدید شورای‌عالی بیمه بر شرایط قرارداد، مشخصات مدیران صاحب امضای مجاز را درج کند. همچنین بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم را به نماینده ابلاغ کند و نام و کد نماینده را در بیمه نامه پیشنهادی او درج کند. در صورت لغو پروانه نمایندگی، مراتب را به اطلاع بیمه مرکزی و بیمه‌گذاران برساند و زیر ساخت‌های لازم در فضای مجازی را فراهم کند.

در عین حال نماینده نیز مکلف است: کد و نام نماینده و نام شرکت بیمه طرف قرارداد را در تابلو، سربرگ، مهر، آگهی‌ و در پایگاه اطلاع رسانی خود (در صورت وجود) درج کند، اطلاعات لازم درباره بیمه‌نامه درخواست را به متقاضی بیمه ارائه کند، به منظور تامین و تضمین حقوق و مطالبات، تضمین لازم را نزد شرکت بیمه طرف قرارداد تودیع و از رقابت ناسالم با سایر نمایندگان کارگزاران رسمی و شرکت‌های بیمه خودداری کند.

متقاضی نمایندگی بیمه همچنین باید حق‌بیمه را قبل از پایان وقت اداری به حساب بانکی شرکت بیمه واریز کند. کد و نام کارگزار رسمی را در بیمه‌نامه‌ پیشنهادی او درج کند، امکانات سخت‌افزاری و نیروی آموزش‌دیده را برای برقراری ارتباط الکترونیکی با شرکت بیمه و بیمه مرکزی و دفتر مناسب با کاربری اداری یا تجاری مورد تایید شرکت بیمه ذی‌ربط تهیه کند.

ماده ۱۳ این آیین‌نامه نیز عنوان کرده شغل نماینده حقیقی، مدیرعامل، عضو بیمه‌ای هیات‌مدیره و مسوول شعبه نماینده حقوقی باید منحصرا ارائه خدمات بیمه‌ای در محدوده قرارداد نمایندگی باشد.

در ماده ۱۴ به ضوابط کارکنان (متصدیان) نمایندگی بیمه پرداخته شده و داشتن حداقل مدرک دیپلم، گذراندن دوره آموزشی به تشخیص شرکت بیمه و حسن اخلاق و سایر شرایط عمومی از جمله این شرایط عنوان شده است.

در آیین‌نامه مسوولیت جبران خسارات مستقیم یا غیرمستقیم وارده به بیمه‌گذار و سایر اشخاص ذی‌نفع ناشی از قصور نماینده، به صورت تضامنی بر عهده شرکت بیمه و نماینده عنوان شده است.

همچنین بر اساس ماده ۱۷ نمایندگان حقیقی، مدیرعامل، عضو بیمه‌ای هیات‌مدیره و مسوول شعبه نمایندگان حقوقی، موظفند ظرف یک ‌سال یا تا اتمام قرارداد نمایندگی (هر کدام طولانی‌تر باشد) در آزمون شرکت و نمره قبولی کسب کنند و تمدید قرارداد نمایندگی منوط به رعایت مفاد این ماده است. بر اساس ماده ۱۸ این آیین‌نامه نیز شرکت بیمه می‌تواند نماینده را در سود حاصل از پرتفوی متعلق به او مشارکت دهد.

دلایل لغو مجوز

این آیین‌نامه عنوان کرده است که پروانه نمایندگی در موارد زیر لغو می‌شود: الف) با تصمیم یکی از طرفین قرارداد، ب) از دست دادن شرایط آیین‌نامه توسط نماینده حقیقی، ج) از دست دادن شرایط آیین‌نامه توسط مدیرعامل یا عضو هیات‌مدیره نمایندگی حقوقی، د) تصمیم هیات رسیدگی به اختلاف نماینده و شرکت بیمه، ه) ورشکستگی نماینده حقوقی.

رسیدگی به اختلاف نماینده و شرکت بیمه

در ماده ۲۰ این آیین‌نامه به مواردی چون حل اختلاف میان نماینده بیمه و شرکت بیمه پرداخته و هیات رسیدگی به اختلافات نماینده و شرکت بیمه(هیات) مرکب از سه نفر ذکر شده است: نماینده بیمه مرکزی، نماینده سندیکای بیمه‌گران و نماینده انجمن‌های صنفی نمایندگان بیمه. شرکت‌ بیمه تخلفات نماینده و شکایت از او را در کمیته‌ رسیدگی به تخلفات نماینده (کمیته)، مرکب از دو نفر به انتخاب هیات‌مدیره شرکت بیمه و یک نفر منتخب انجمن صنفی نمایندگان بیمه مطرح می‌کند.

بر اساس ماده ۲۲ این آیین‌نامه در صورت احراز تخلف نماینده، کمیته متناسب با نوع تخلف، می‌تواند این تصمیمات را اجرایی کند: تذکر کتبی، محدودیت در اختیارات تفویضی، کاهش میزان کارمزد نماینده، تعلیق فعالیت نماینده و لغو پروانه فعالیت.

اگر تصمیم لغو پروانه گرفته شود ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ آن، قابل‌تجدید نظرخواهی در هیات است. تصمیمات کمیته در سایر موارد، قطعی است.

طبق ماده ۲۴ این آیین‌نامه اگر پروانه فعالیت نماینده‌ای لغو شود، این شخص نمی‌تواند بعدا به عنوان نماینده یا کارگزار رسمی فعالیت کند.

نظارت

این آیین‌نامه در ماده ۲۵ شرکت‌ بیمه را مسوول انطباق شرایط فعالیت نمایندگان با آیین‌نامه دانسته است. ضمن اینکه بیمه مرکزی بر حسن اجرای مفاد این آیین‌نامه نظارت می‌کند. شرکت‌ بیمه نیز موظف است امکان دسترسی بیمه مرکزی به اطلاعات صحیح نمایندگان خود را فراهم کند. بر اساس ماده ۲۸ این آیین‌نامه بیمه مرکزی یا شرکت بیمه می‌توانند در صورت لزوم، علاوه بر اخذ اطلاعات لازم، دفاتر، اسناد و محل نمایندگی را بازرسی کنند. موارد پیش‌بینی نشده، تابع قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، قانون تجارت، سایر قوانین مربوط و عرف بیمه خواهد بود.

این آیین‌نامه از اول آبان ماه امسال لازم‌الاجرا خواهد بود و جایگزین آیین‌نامه شماره ۵۷ مصوب شورای‌عالی بیمه با عنوان آیین‌نامه تنظیم امور نمایندگی بیمه خواهد شد.