اصالت قرض‌الحسنه تحت‌تاثیر جوایز رنگارنگ
اهدای جوایز متعدد به سپرده‌گذاران در حساب‌های قرض‌الحسنه حتی با وجود تاکیدات بانک مرکزی برای حفظ اصالت این عقد اسلامی در سیستم بانکی، باعث تغییر در انگیزه سپرده‌گذاری در این حساب‌ها شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، در سال‌های پس از انقلاب و پس از تدوین قانون بانکداری بدون ربا، اهدای جایزه به سپرده‌گذاران در حساب‌های قرض‌الحسنه از طریق قرعه‌کشی یکی از مواردی بود که کارشناسان اقتصاد اسلامی برای ترویج سنت قرض‌الحسنه در سیستم بانکی آن را مورد تاکید قرار داده و در قانون گنجاندند.
در این سال‌ها و پیش از افزایش نرخ تورم و فراتر رفتن آن از نرخ سود بانکی سالانه، مشکلی از نظر جذب منابع قرض‌الحسنه توسط بانک‌ها وجود نداشت و فرآیند جذب منابع و اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه طبق روال معین انجام شد.
بنز ۲۵۰میلیون تومانی،جذب سپرده‌گذاران حساب‌های قرض‌الحسنه
با افزایش نرخ تورم و ناتوانی سیستم بانکی در افزایش نرخ سود بانکی به همان نسبت، بانک‌ها در صدد ایجاد انگیزه‌هایی مناسب برای جذب منابع قرض‌الحسنه برآمدند که همین امر در برخی مقاطع حتی باعث شد نیات سپرده‌گذاران تحت‌تاثیر جوایز اغوا‌کننده بانک‌ها قرار بگیرد و انگیزه‌های دیگری مانند احتمال برنده شدن در قرعه‌کشی و دریافت جوایز گران‌قیمت جایگزین آن شود.
شاید بتوان تعیین یک بنز ۲۵۰میلیون تومانی به عنوان جایزه حساب‌های قرض‌الحسنه توسط یکی از بانک‌های دولتی کشور را به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بانکداری ایران نامگذاری کرد که در جریان این امر، بانک مذکور از سپرده‌های جذب شده سود کلانی کسب کرد.
چشم و هم‌چشمی بانک‌ها در اهدای جوایز قرض‌الحسنه
از این تاریخ به بعد سایر بانک‌ها با استفاده از تجربه این بانک در کسب سود‌های کلان از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه اقدام به اهدای جوایزی بزرگ و البته نه به ارزش ۲۵۰میلیون تومان کردند. چرا که انتقاداتی که در آن زمان از ابعاد مختلف اهدای چنین جوایزی به‌عمل آمد، باعث شد تا کمی از ارزش جوایز بعدی کاسته شود. با گسترش رقابت بین بانک‌ها به منظور جذب هرچه بیشتر سپرده‌های مردم در قالب قرض‌الحسنه و درنتیجه تعیین جوایز بسیار بزرگ، در واقع به تدریج هدف اصلی فعالیت قرض‌الحسنه کم‌رنگ و اهدافی که کارشناسان از آن با عنوان بخت‌آزمایی و لاتاری یاد کردند، جایگزین آن شد.
اقدام بانک مرکزی برای ضابطه‌مند کردن جوایز حساب‌های قرض‌الحسنه
بانک مرکزی در آخرین روز از فروردین ماه سال گذشته طی ابلاغیه‌ای به بانک‌ها سقف ۲۵میلیون تومان را برای جوایز قرض‌الحسنه تعیین کرد.
بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی دریافت سپرده قرض‌الحسنه و پرداخت وام قرض‌الحسنه برای رفع نیازهای ضروری قابل انجام است و بر این اساس سپرده‌گذاری در این امر بدون انتظار دریافت سود یا قبول تبعات ناشی از کاهش ارزش سپرده ناشی از تورم با قصد قربت و کمک و مساعدت به نیازمندان انجام می‌شود. روش‌های تشویق و قدردانی از سپرده‌گذاران بدون ورود به ترویج جلوه‌های مادی و رقابت‌های ناسالم بانکی و براساس دستورالعمل بانک مرکزی قابل‌اجرا خواهد بود.
بر اساس ابلاغیه بسته سیاستی - نظارتی شبکه بانکی سال ۱۳۸۷ توسط بانک مرکزی، ضوابط تشویق سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه، نوع جوایز و نحوه تبلیغ با هماهنگی بانک مرکزی انجام می‌شود. حداکثر میزان جایزه ۲۵۰میلیون ریال جوایز ثابت خواهد بود. قرعه‌کشی کلیه بانک‌ها به طور همزمان و دو بار در سال مجاز خواهد بود.
ترفند جدید و تغییر روش بانک‌ها در جذب منابع قرض‌الحسنه
پس از ابلاغ مصوبه بانک مرکزی، بانک‌ها دیگر مانند سابق به اهدای جوایز محدود اما با ارزش بسیار بالا نمی‌پردازند؛ بلکه روش خود را در جذب سپرده‌ها تغییر داده و این بار جوایز متعددی را تا سقف ۲۵میلیون تومان در نظر گرفتند که این کار نیز از آنجا که شانس برنده شدن در قرعه‌کشی را افزایش می‌دهد باعث استقبال گسترده سپرده‌گذاران از حساب‌های پس‌انداز قرض‌الحسنه می‌شود.
تاکنون این کار هم نتوانسته به طور کامل اهداف سیستم بانکی را در جذب منابع قرض‌الحسنه تامین کند و به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای افزایش سپرده‌های قرض‌الحسنه دوباره به سمتی گرایش پیدا کرده که به‌صورت چشمگیری باعث تغییر در انگیزه سپرده‌گذاری در حساب‌های قرض‌الحسنه شده است.
جشنواره رنگین جوایز بانکی برای حساب‌های قرض‌الحسنه
از ابتدای سال گذشته تاکنون به وضوح می‌توان تغییر در روش بانک‌ها به منظور پرداخت جوایز قرض‌الحسنه و افزایش شانس برنده شدن در قرعه‌کشی‌های مختلف را دریافت.
جوایزی همچون یکصد دستگاه خودروی سواری مزدا ۳، ۱۵۰ کمک هزینه سفر زیارتی هر یک به ارزش ۴میلیون ریال، ۱۰۲۸ دستگاه خودروی ریو، ۲۱۲۸ کمک هزینه سفر زیارتی حج، ۲۰۲۸ کمک هزینه سفر به عتبات عالیات، ۱۰۸ خودرو پژو ۲۰۶ sd به ارزش ۱۵۰میلیون ریال، ۲۸ فقره کمک هزینه پنج میلیون ریالی سفر حج و ۵۲۸سکه بهار آزادی، پرداخت اسکناس ۵هزار ریالی به ارتفاع قله دماوند به ۱۰۰نفر، ۱۰واحد مسکونی به ۱۰نفر و جوایز دیگری که هر کدام از بانک‌ها در قالب‌های پرداخت نقدی، وسایل برقی و خانگی و وام‌های متفاوت به سپرده‌گذاران حساب‌های قرض‌الحسنه، بیانگر این است که هرچند بانک‌ها جوایز خود را با ارزشی کمتر از ۲۵۰میلیون ریال تعیین می‌کنند، ولی از آنجا که این جوایز به افراد بسیاری اهدا می‌شود، تمایل سپرده‌گذاران را برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه افزایش می‌دهد.
هشدار نماینده دادستان کل درباره اهدای جوایز و قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه
تبلیغات رنگارنگ بانک‌ها در گذشته بانک مرکزی را مجبور به اخذ قوانینی در راستای بازگشت به اهداف اصلی قرض‌الحسنه کرد و همان‌طور که گفته شد در همین ارتباط دستورالعملی از سوی بانک مرکزی به سیستم بانکی ابلاغ شد.
اما با تغییر رفتار بانک‌ها در اهدای جوایز متعدد نماینده دادستان کل در امور بانک‌ها درباره نحوه نظارت بر قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها و موسسات مالی واعتباری هشدار داده و می‌گوید: نظارت از زمان آغاز سپرده گیری و معرفی جوایز آغاز می‌شود و همه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری موظفند فهرست جوایز به ویژه جوایز ممتاز و اسامی سپرده‌گذاران را به دادستانی کل ارائه کنند تا هنگام قرعه‌کشی و اهدای جوایز آنچه اعلام شده است به سپرده‌گذاران اعطا شود.
پوراحمد در مورد اینکه آیا بانک‌ها مجازند معادل ریالی جوایز اعلامی را به برندگان اعطا کنند؟ اظهار کرد که بانک‌ها باید همان جایزه‌ای که اعلام می‌شود به برندگان بدهند مگر به درخواست برنده جایزه یا در شرایطی خاص که مثلا کودکی سفر زیارتی یا سیاحتی برنده شده است و امکان استفاده از آن را ندارد.
وی با اشاره به تمهیدات هیات نظارت بر قرعه‌کشی بانک هاو تلاش برای حذف تبلیغات و مسائل اغواگرانه در دوره‌های قرعه‌کشی بعدی، می‌گوید: نباید سنت قرض‌الحسنه با تبلیغات اغواگرانه و عوامفریبانه آلوده شود و باید تلاش کنیم در مسیر درست قرار گیرد.
از آنجا که وضعیت فعلی جوایز اهدایی از سوی بانک‌ها برای حساب‌های پس‌انداز قرض‌الحسنه احتمال کم‌رنگ شدن هدف اصلی از این کار را به دنبال دارد، به نظر می‌رسد تدوین مکانیزمی در این راستا و فرهنگ‌سازی به عنوان یکی از اصول اساسی گرایش مردم به سمت فعالیت‌های قرض‌الحسنه، ضروری است تا علاوه‌بر جذابیت حساب‌های قرض‌الحسنه برای مردم، این بخش از منابع سیستم بانکی در حد متعادل و برنامه‌ریزی شده تنظیم شود.
ارسال نظر