رحمان آخشی جان

بحران فعلی قیمت نفت هشدار خوبی برای اقتصاد تک محصولی ماست، بدون شک این رخداد می‌بایست دیر یا زود به وقوع می‌پیوست و ما مجبور به پیدا کردن رهیافت‌های با ثبات و مناسبی برای اقتصاد کشور می‌شدیم.

یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه اقتصادی که اکثر کشورهای آسیای شرقی از آن بهره‌برداری خوبی کرده‌اند، جذب سرمایه‌های خارجی است‌. از جمله سازمان‌هایی که با هدف جذب سرمایه‌های خارجی تاسیس شده است‌،مناطق آزاد تجاری - صنعتی هستند‌.قوانین کشور اجازه فعالیت به سرمایه‌گذاران خارجی را در این مناطق داده است وحتی دولت‌، امنیت سرمایه آنها را نیز تضمین می‌کند‌.

بررسی چگونگی جذب سرمایه‌گذاران خارجی ومطالعه در خصوص علل عدم توفیق آنها حتما‌ توسط سازمان‌های مناطق آزاد به صورت اجمالی مورد بحث قرار گرفته است‌.

اصولا هدف سرمایه‌گذار خارجی از سرمایه‌گذاری در کشوری خاص‌، کسب سود مناسب با هزینه‌های کمتر است‌. سرمایه‌گذار در رسیدن به این هدف باید با سهولت جابجایی و انتقال سود و سرمایه از کشور‌، وجود اقتصاد بازار باز‌، کشش تقاضا و آینده اقتصادی مناسب‌، وجود منابع‌، مواد اولیه و نیروی کار ارزان‌، امکانات پشتیبانی و خدماتی مناسب در منطقه مورد سرمایه‌گذاری‌، بهره‌وری در تولید‌، امکان توسعه و گسترش فعالیت سرمایه‌گذاری ودر نهایت وجود امنیت لازم برای «مالکیت سرمایه» برخوردار باشد‌.

از سوی دیگر دولت‌ها در جذب سرمایه‌های خارجی اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند که از جمله آنها منابع و مواد اولیه قابل عرضه در کشور‌، توسعه اشتغال‌، مبارزه با بیکاری‌، درآمدزایی، دست‌یابی راحت و ارزان به محصولات تولیدشده مورد نیاز‌، دستیابی به آخرین فنون وتکنولوژی موجود دنیا‌، توسعه منطقه‌ای‌، توسعه صادرات و در نهایت توسعه اهداف سیاسی و فرهنگی مورد نظر است‌.

مقایسه مقاصد دوطرف (کشور صادر کننده و وارد کننده سرمایه) نشان می‌دهد که در صورت وجود امکانات وتفاهم طرفین‌، هر کدام به منافع واهداف مورد نظر خود خواهند رسید‌.

به نظر می‌رسد مهم‌ترین عاملی که موجب جذب سرمایه‌گذار خارجی در کشور وارد کننده سرمایه می‌شود‌، اطمینان سرمایه‌گذار از عدم وقوع خطر (سلب مالکیت و ضبط اموال و سرمایه)باشد‌.

البته بدین منظور در قوانین موضوعه کشور‌، ارائه تضمین لازم در قبال خطر مذکور به سازمان‌های مناطق آزاد با همکاری بانک‌ها و موسسات مالی و شرکت‌های بیمه واگذار شده است‌.

اصولا سرمایه‌گذار خارجی تمایل دارد که این تضمین‌‌ها توسط موسساتی ارائه شوند که اولا حرفه آنها تامین سرمایه باشد‌، ثانیا از سرمایه کافی

برخوردارباشند و ثالثا‌ وابسته به دولت یا کشور واردکننده سرمایه نباشند‌.

علت این امر در این است که خطر سلب مالکیت وضبط اموال به علت ریسک‌های سیاسی (شورش‌، اغتشاش‌، اعتصاب‌، جنگ‌، تغییر قوانین مملکتی و...)در کشور وارد کننده سرمایه رخ می‌دهد و وابستگی موسسه تضمین کننده سرمایه به کشور واردکننده سرمایه موجب عدم اطمینان وی در امکان وصول و دستیابی سرمایه خود می‌شود‌. کوتاه سخن اینکه بهترین روش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی استفاده از روش بیمه است‌.

سرمایه‌گذار خارجی چنانچه سرمایه خود را در قبال خطر سلب مالکیت و ضبط اموال و سرمایه ناشی از وقوع ریسک‌های سیاسی نزد شرکت بیمه معتبر بیمه کند‌، اطمینان و تامین کافی را بدست خواهد آورد‌.

البته ممکن است پذیرش بیمه نامه شرکت‌های بیمه داخلی به دلیل داشتن ماهیت دولتی‌، سرمایه‌گذاران خارجی را به دو گروه عمده تقسیم کند :

۱ -گروهی که بیمه نامه شرکت‌های بیمه داخلی را قبول دارند (معمولا برای سرمایه‌های اندک )

۲ -گروهی که بیمه نامه شرکت‌های بیمه خارجی را قبول دارند‌. (معمولا این روش موفق‌تر و مقبول‌تر خواهد بود).

به نظر در بخش نخست‌، ارائه بیمه نامه توسط شرکت‌های بیمه داخلی میسر است و می‌توان با تهیه و تدوین بیمه نامه مربوطه و تقسیم و توزیع ریسک‌، تامین لازم را به سرمایه‌گذار ارائه کرد‌.

در بخش دوم نیز شرکت‌های بیمه داخلی می‌توانند با انجام توافق لازم وعقد مشارکت با بیمه گران خارجی (روش اتکایی) خصوصا بیمه گرانی که با سرمایه‌گذار هم تبعه باشند‌، تامین لازم را ارائه کنند‌.

بدیهی است حمایت و پشتیبانی مالی دولت برای اجرای طرح بیمه‌ای لازم خواهد بود‌. اقتدار نظام اسلامی‌، امنیت‌، ثبات وتوسعه سیاسی موجود در کشور از مهم ترین اهرم های موفقیت در طرح بیمه ای مذکور است و ارائه پوشش‌های متنوع بیمه‌های اموال‌، اشخاص و مسوولیت برای طرح مورد سرمایه‌گذاری به صورت اجباری و به همراه بیمه‌نامه مورد بحث‌، درآمد قابل توجهی را برای شرکت های بیمه منظور می‌کند‌. مضافا‌ برقراری شرط حق جانشینی پس از پرداخت خسارت (تصاحب طرح سرمایه‌گذاری) اطمینان بیمه گر را بیشتر می‌کند‌.

احتمال این نیز وجود داردکه با فعالیت شرکت‌های بیمه خارجی در مناطق آزاد، این گونه ریسک‌ها نیز توسط بیمه گران یاد شده برای سرمایه‌گذاران خارجی ارائه شود، ولی بهتر است که که این حرکت ابتدا توسط صنعت بیمه داخلی کشور مطرح و با برقراری تبلیغات لازم‌، سرمایه‌گذاران خارجی مطلع و آگاه شوند‌. البته مشابه چنین بیمه‌نامه‌هایی برای صادرکنندگان کالا توسط شرکت بیمه صادرات و سرمایه‌گذاری و صندوق ضمانت صادرات ایران ارائه می‌شود و در حقیقت تامین سرمایه‌های داخلی مدنظر است، ولی می‌توان با اتخاذ شیو‌ه‌های مناسب‌، عکس آن را نیز برای سرمایه‌های خارجی ارائه و به اجرا در آورد‌.

سازمان‌های مناطق آزاد نیز باید با استفاده از کارشناسان مجرب اقتصادی وبا هماهنگی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اقتصادی کشور‌، سرمایه‌گذارانی را جذب کنند که طرح آنها از تکنولوژی برتری برخوردار و در ساختار آینده اقتصادی کشور و توسعه زیربنایی تاثیرگذار باشد‌.

امید است صنعت بیمه کشور که در دوران دفاع مقدس با ارائه طرح بیمه جنگ نفتکش‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرده بود، در دوران سازندگی نیز بتواند در توسعه اقتصادی کشور نقشی اساسی ایفا کند‌.

لیسانس امور بانکی