نام‌گذاری پول ملی

دکترسیدحمید پورمحمدی

طرح موضوع رفرم پولی و مباحثی تحت عنوان حذف چند صفر از واحد پولی کشور زمینه‌ای ایجاد کرد تا صاحبنظران از جنبه‌های مختلف به این موضوع مهم بپردازند. در این میان یکی از موضوعاتی که نباید از آن غافل ماند نام پول ملی است. نام پول ملی همانند پرچم اقتصادی یک کشور است که باید برخاسته از بنیان‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور باشد، تاریخ اقتصاد کشور نشان می‌دهد که ما در طول دوره‌های تاریخی مختلف از اسامی گوناگون برای نامیدن پول ملی استفاده کرده‌ایم. این نام‌ها یا اسم یک پادشاه و یا یک نام خارجی بود که وارد فرهنگ اقتصادی کشور ما شده است و کمتر ریشه در فرهنگ اقتصادی کشور داشته است.

ایرانیان اولین بار در جنگ با «لیدی»ها با ضرب سکه آشنا شدند و بعدها به ضرب سکه اقدام نمودند. یکی از مشهورترین سکه‌های ایران باستان «دریک» یا «دریکوس» (Dreikos) برگرفته از نام داریوش پادشاه ایرانی به زبان یونانی می‌باشد که به صورت زرین و سیمین ضرب و منتشر می‌شد.

دینار نیز کلمه‌ای یونانی بود که از نام دناریوس Denarios گرفته شده بود و از یونان به ادبیات اقتصادی اعراب و از آنجا به ادبیات اقتصادی کشور ما وارد شد. واحد پولی درهم نیز چنین سرگذشتی داشت. درهم یا درم کلمه‌ای یونانی برگرفته از کلمه دراخمه Draxme به معنای یک مشت پر است.

اصل کلمه پول نیز چنین سرنوشتی داشت. پول در اصل کلمه‌ای یونانی بود که از کلمه ابلس (obolos) یونانی و ابلوس (Obolus) لاتین که از سکه‌هایی سیم و مسی معادل یک ششم درهم بود گرفته شد و این کلمه یونانی در زمان اشکانیان در ایران رایج گردید.

با حمله مغول به ایران واژه مغولی تومان به ادبیات اقتصادی کشور ما وارد شد. تومان در زبان مغولی به معنای ده هزار است و در ادبیات نظامی امیر تومان کسی است که فرمانده ده هزار سپاه است، تومان سکه‌ای بود که به ده هزار دینار تقسیم می‌شد. در دوره صفویه با توسعه مراودات تجاری و جنگ با پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها کلمه ریال اسپانیایی از طریق خلیج‌فارس به ادبیات اقتصادی ما راه یافت و هر یک ریال معادل هزار درهم بود که یک هزاری و دو هزاری از همین منشاء بوده است و ده هزار (ده هزار درهم) معادل یک تومان می‌شد.

کلمه اسکناس نیز در اصل از «اسینیه (Assignat) که لغتی فرانسوی است و کلمه اسیگنو (Assigno) که لغتی لاتین به معنای حواله و امضا است گرفته شده و این کلمات توسط روس‌ها و در قالب اسیگوناس (Assigunas) وارد زبان فارسی شد و نام اسکناس گرفت.

در تاریخ اقتصادی کشورمان از واحدهای پولی دیگر مثل محمدی (از نام سلطان محمد خدابنده) عباسی (از نام شاه عباس) لاری (از نام منطقه لارستان) قران (کلمه عربی که در اصل صاحبقران بود) شاهی و غازی (یک‌دهم‌ شاهی) نیز استفاده شده است. اما در زمان مشروطه گروهی جهت تعیین نام پول ملی تعیین شدند و آنها از تاریخ ۲۷اسفند سال ۱۳۰۸ شمسی کلمه ریال که در اصل یک کلمه اسپانیایی بود را برای نامیدن پول ملی مورد تایید و تصویب و استفاده قرار دادند. اکنون که موضوع رفرم پولی در دستور کار است لازم است تلاش شود که به امر نام پول ملی و اجزای آن توجه ویژه‌ای گردد و از کلماتی استفاده شود که برخاسته از فرهنگ کشور بوده و به سهولت در زبان مردم جاری شود و ارتباط منطقی با اجزای آن داشته باشد؛ لذا پیشنهاد می‌شود فرهنگستان‌ها و همچنین آحاد مردم نسبت به پیشنهاد نام‌های مناسب برای نامیدن پول ملی اقدام نمایند.

معاون وزیر اقتصاد در امور بانک، بیمه و شرکت‌های دولتی